ESM: Gokken voor gevorderden

De afgelopen weken was er veel te doen rondom het ESM – het Europees Stabiliteits Mechanisme. Jan-Kees de Jager, en met hem tweederde deel van de tweede kamer, vond het verantwoord om 40 miljard in het Europese schuldencasino te stoppen. Dit alles onder het voorwendsel van het ‘redden van de Euro’, het ‘tegengaan van speculatie’ en meer van dat fraais.

Hierbij ging de minister van financiën te werk op een manier die deed denken aan het beeld dat we kennen uit de wereld van de casino’s.

Wie kent niet dat beeld – een man die al uren aan de roulettetafel staat en bij een louche figuur een lening afsluit om nog één keer alles op ‘rood’ te kunnen zetten? Om zo in één klap van zijn gokschulden af te komen……..of niet natuurlijk. Waarna hij nog één keer zijn laatste bezittingen op het spel zet, ditmaal op ‘zwart’, het kan immers niet altijd tegen zitten. Toch? Berooid blijft hij achter. Waarna hij, God mag weten hoe, toch nog ergens een lening los weet te peuteren, om nu wel die ene klapper te maken en van alle problemen verlost te zijn.

De gokker weet ook wel dat aan het eind van de dag de winst altijd bij het casino blijft. ‘Rien ne va plus, het geld is niet meer van u.’ En toch zit het in zijn psyche om door te gokken, om dit keer wel te winnen. Een gevaarlijke gok, die al talloze mensen in de ellende heeft gebracht.

Ook ‘investeren’ in het ESM is zo’n gok. Ja, het kan goed uitpakken als we enige mazzel hebben. Maar wie realistisch kijkt zal zien dat deze eerste 40 miljard uit Nederland niet voldoende zal zijn om landen als Spanje, Portugal en Italië te redden. Laat staan als er ook nog landen als België en Frankrijk een beroep moeten gaan doen op het ESM. Dan zijn die miljarden verdampt als sneeuw voor de zon.

En nu al kun je de dan volgende reactie voorspellen: ‘als we nu niet nog meer investeren in het ESM, dan zijn we die 40 miljard zeker kwijt. We kunnen nu niet terug.’ De mechanismen zijn zo voorspelbaar, het is wishful thinking om te denken dat het dit keer anders zal gaan. Dat de toegezegde miljarden en garanties voor nog veel meer miljarden genoeg zullen zijn om al die landen te redden is vrijwel ondenkbaar. Maar dat er een moment gaat komen dat de politici besluiten om nog maar meer geld te ‘investeren’ om de vorige investering te redden is net zo voorspelbaar als de uitkomst van een potje ‘Boter, kaas en eieren’.

Kortom: zodra de huidige 40 miljard uit het ESM op zijn, en dat zal niet al te lang duren, zal de politiek de volgende miljarden toe gaan zeggen. We nemen nog een lening, en zetten alles op rood. Tot we ook in Nederland op zwart zaad zitten. Als dat al niet het geval is.

Een typisch symptoom van gokverslaving is dat de gokker de waarde van geld niet meer ziet. Hij ziet zijn stapel fiches, hij ziet niet de waarde in de reële wereld buiten het gokpaleis. Die stapel fiches zijn op dat moment zijn wereld, dat daar een maandsalaris of meer op tafel ligt komt in de hitte van het spel niet bij hem op.

Idem voor Jan-Kees de Jager. 40 miljard euro naar het ESM. Als je het snel zegt lijkt het niet veel en we praten erover alsof het zakgeld is. Maar wat is het nu echt? Gewoon in daadwerkelijke producten of diensten?

Er zijn in Nederland ongeveer 7,5 miljoen huishoudens. Een nieuwe Citroën C1 kost, exclusief belasting, zo’n 5000 Euro. Kortom: in plaats van meedoen aan het ESM zou ieder Nederlands huishouden een nieuwe zuinige auto voor de deur kunnen krijgen. Met een beetje onderhandelen kunnen die 7,5 miljoen auto’s dan nog wel bij Nedcar in Born geproduceerd worden ook. Of, als je het milieuvriendelijker wilt hebben, iedere Nederlander (in totaal zo’n 16,7 miljoen stuks) zou een gloednieuwe elektrische fiets kunnen krijgen. Rijklaar, voorzien van alle denkbare opties. En om ze op te laden een set zonnepanelen op het dak. Voor 40 miljard kun je een hoop doen.

Zou je de vraag democratisch stellen, dus in een referendum, dan is het geen gekke gok dat de meeste mensen liever die nieuwe fiets en zonnepanelen of die nieuwe auto prefereren boven het idee van een Europees noodfonds. En toch blijkt de tweede kamer voor tweederde deel uit een soort gokverslaafden te bestaan: mensen die de reële waarde van miljarden niet meer lijken te kennen.

Hoe erg treffend de beschrijving is van een gokverslaafde blijkt wel als we de beslissing om mee te doen met het ESM eens vergelijken met de richtlijnen voor verantwoord spelen, te vinden op www.gokverslaving.nl . Wie zich bij het spelen niet aan deze richtlijnen houdt is in feite gokverslaafd.

Verantwoord spelen houdt in dat je altijd in staat bent om je speelgedrag onder controle te houden.

Dit kun je doen door je bijvoorbeeld te houden aan de volgende richtlijnen:

Stel van tevoren een verlies-limiet vast en hou je er aan.

Helaas, het ESM kent geen limiet. De ‘hulp’ aan Griekenland en de banken is keer op keer verhoogd. De miljarden blijven stromen.

Leen nooit geld om mee te spelen.

Helaas, Nederland heeft geen 40 miljard op een bankrekening staan. We zullen dit geld moeten lenen.

Stel een tijdslimiet vast als je gaat spelen.

Helaas, er is geen tijdslimiet. Het ESM wordt zelfs geprezen als een ‘permanent’ noodfonds. Niet dat zoiets veel uitmaakt, er is immers slechts weinig zo permanent als een tijdelijke overheidsmaatregel.

Neem af en toe een pauze.

Helaas, er is geen ruimte voor pauzes. Altijd is er wel ergens ‘urgentie’, een noodsituatie of anderszins waardoor men genoopt is toch maar weer in te zetten.

Hou een balans tussen het spelen en andere activiteiten.

Helaas voor Jan-Kees de Jager lijkt die balans behoorlijk doorgeslagen. Als hij niet in het Brussels casino zit, dan is hij in Nederland wel bezig om geld op te halen om naar Brussel te brengen.

Speel niet wanneer je depressief bent of gestresst.

Helaas, stress hoort bij het bestaan van een minister. En als je de cijfers ziet dan moet je haast wel depressief worden. Tijdens de vergaderingen met de Europese collegae wordt de stress dan ook nog eens bewust flink opgevoerd.

Speel nooit met geld dat bedoeld is voor dagelijkse uitgaven.

Helaas, het Kunduz-akkoord toont al aan dat de dagelijkse uitgaven fors aangetast worden. Iets eenvoudigs als de vergoeding van woon-werkverkeer, werkgerelateerde uitgaven die uiteraard onbelast dienen te zijn, wordt al geschrapt.

Het is niet anders dan dat we tot de schokkende conclusie moeten komen dat, op basis van bovengenoemde zeven punten, ‘onze’ minister van Financiën en een groot deel van de tweede kamer tot gokverslaafden moeten worden gerekend. Alle reden dus om vooral niet op die mensen te stemmen. Een gokverslaafde moet je naar een psychiater sturen, niet als beheerder van de overheidsfinanciën inzetten.

Het is een trieste constatering, want aan het eind van de rit worden de aldus gemaakte schulden op u, uw kinderen en kleinkinderen verhaald. Maar daar heeft de ware gokverslaafde uiteraard maling aan. Want: wie weet, als we nu het dubbele inzetten op rood, dan kunnen de problemen zijn opgelost. Toch?

De croupier gooit het balletje, de roulette blijft draaien, en draaien, en draaien……

Kim Winkelaar is kandidaat kamerlid voor de Libertarische Partij