Verwarring

Er blijkt heel wat verwarring te zijn over goud als instrument in de beleggings- en pensioenwereld. In het blad NPN Nederlands Pensioen- en Beleggingsnieuws voegden zowel Theo Nijman, hoogleraar beleggingstheorie aan de Universiteit van Tilburg als Valentijn van Nieuwenhuizen, hoofdstrateeg van ING Investment Management zich bij de discussie over het al dan niet opnemen van goud in de beleggings- of pensioenportefeuille.

Natuurlijke hedge

In het artikel Versus – Investeren in goud van de NPN Nederlands Pensioen- en Beleggingsnieuws was de mening van Nijman wel zeer ontluisterend, vanwege zijn beperkte kijk op de investeringswereld in het algemeen.

In het artikel geeft hij een aantal argumenten, waarom goud niet in de portefeuille zou mogen, overigens geeft hij nergens aan, waar je wel goud voor kunt gebruiken, dus we kunnen hieruit opmaken dat Nijman eigenlijk niet weet wat de rol van goud is en hoe het zich gedraagt binnen de economie.

We zitten nu in de nadagen van het post-Bretton Woodssysteem (fiatdollarstelsel), wat betekent dat we een teloorgang zien van ons huidige monetaire stelsel. De eurozone is daarbij eenvoudigweg een voorbode. Om een normale economie, welke gebaseerd is op bezit, op poten te zetten is een reëel waardeopslagmiddel nodig. Dat kenmerkt namelijk zo´n type economie. Op dit moment hebben we geen waardeopslagmiddel, omdat de overheid, in casu de centrale bank, het geld heeft gemonopoliseerd en dit naar believen kan weginflateren. Om deze monetaire expansie, wat inflatie eigenlijk is,  tegen te gaan is het daarom noodzakelijk voor elk fonds om minimaal 10% in goud te zitten om zich te beschermen tegen het inflatiebeleid van de centrale banken, met andere woorden men gebruikt daarvoor een natuurlijke hedge.

Ik begrijp wel dat Nijman meehuilt met de wolven in het bos, maar het zou hem sieren om zich toch nader te laten informeren, waarom goud toch altijd een veilige haven is in tijden van rampspoed. Dat zie ik nooit terug in dit soort analyses. Andere economen zoals Wim Boonstra, hoofdeconoom van de Rabobank en columnist in het Financieel Dagblad, lijden trouwens aan hetzelfde euvel.

Schijnargumenten

Ik noem hier zijn tegenargumenten, waarom fondsen niet in goud zouden moeten beleggen. Prof. Nijman beweert het volgende:

,,Ruim 10% van je vermogen in goud stoppen, is geen efficiënte manier om je risicobudget te besteden. Het is te vergelijken met een substantieel deel van je portefeuille in een individueel aandeel of een opkomende markt wegzetten. Dat is strijdig met de zorgvuldige afweging tussen rendement en risico die elk fondsbestuur moet maken.

De volatiliteit van goud is ongeveer 35%, wat vergelijkbaar is met het beleggen in een individueel aandeel: als het tegenzit, kan de goudprijs net als de koers van een aandeel zomaar halveren.

Bij het argument van de voorstanders van goud – dat de goudprijs de inflatie op de lange termijn bijhoudt – hoort eveneens een kanttekening. Van belang is te bedenken hoe lang die termijn is. Veel pensioenfondsen moeten de komende tien tot vijftien jaar geld gaan uitkeren. Dan heeft een fonds niets aan het feit dat goud op een veel langere termijn de geldontwaarding bijhoudt. De waarde van goud kan immers op de korte termijn dalen. Een pensioenfonds moet rekening houden met dat soort scenario’s. Temeer omdat een fonds onder de huidige regels nominale garanties aan de deelnemers geeft.“

Ik zal hier even de hiaten weergeven in zijn betoog en deze verder specificeren:

Ten eerste  is goud juist wel een efficiënte manier om een portefeuille in te delen,  daar goud nu eenmaal een negatieve correlatie kent met de aandelenmarkt. Telkens als de aandelenmarkt omlaag gaat, gaat de goudprijs omhoog en vice versa.

Ten tweede is de volatiliteit helemaal niet zo groot als bij aandelen of zelfs bij obligaties in de eurozone, denk maar aan Griekse, Portugese, Spaanse of Ierse obligaties, welke of zijn afgewaardeerd, of enorm zijn gekelderd in waarde. Nijman gaat uit van Nederlandse of Duitse obligaties, terwijl de obligatiemarkt nu in euro´s is en dus massaal werden aangeschaft door de pensioen- en beleggingsfondsen tussen 2002 en 2009. Dat is een schijnargument, die ik vaak hoor in het metier wat in de praktijk heel anders heeft uitgewerkt.

Ten derde als je investeert voor je pensioen of voor je vermogensopbouw, dan moet je immer een lange termijn in acht nemen. Nijman stelt dat je niet weet welke termijn dat moet zijn, want het is niet altijd dat de goudprijs de ontwaarding bijhoudt. Dat is helemaal niet nodig, want in 40 jaar (de tijd tussen het begin van de pensioenopbouw en het genieten van het pensioen), is het namelijk raadzaam wel over een middel te beschikken, die de ontwaarding geheel opvangt in die periode. Let wel, het hoeft niet voor de volle 100% van de portefeuille te zijn, maar zeker wel minimaal 10%. Met de nominale garanties is het sowieso goed gesteld met het edelmetaal, want met een dekkingsgraad van 110% kan 10% in goud worden belegd en komt de nominale uitkering nooit in gevaar. Met een reservegraad van 130% is dit helemaal niet aan de orde, daar er dan voor 120% in andere middelen kan worden geïnvesteerd. Ergo een tweede schijnargument.

Ten vierde kan de waarde van goud ten opzichte van andere middelen natuurlijk dalen, maar dat geldt tevens voor de waarde van fiatvaluta (de euro, dollar, yen etc.), aandelen, obligaties, vastgoed en grondstoffen. Daar gaat het niet om, goud is een assetklasse, evenals aandelen, obligaties, vastgoed en grondstoffen. Sterker nog, de waarde is alleen maar gestegen sinds 2000 en gaat nog steeds door. Beter gezegd zijn de waarden van alle andere assetklassen alleen maar gezakt ten opzichte van goud en dat brengt me hiermee op het vijfde punt.

Fiatgeldeconomie

Ten vijfde, goud is alleen maar een investering in een fiatgeldeconomie, omdat de waarden van de valuta niet zijn gekoppeld aan goud, wat van oudsher wel het geval is geweest, in feite tot aan 1971, toen Bretton Woods werd afgeschaft. Deze discussie zouden we nooit hebben in een goud- of bimetale standaard. Want goud is dan geen belegging, maar een monetair metaal, wat zorgt voor de efficiënte overdracht binnen het betaalsysteem.

Ten zesde geeft het aan dat Prof. Nijman niet begrijpt hoe een normale geldmarkt fungeert met de rol van goud daarin.

Reëel geld moet namelijk aan drie voorwaarden voldoen en deze zijn als volgt:

1. Betaalmiddel; een ruilmiddel, welke universeel wordt erkend voor de betaling of ruil van diensten en producten binnen de economie.

2. Waardeopslagmiddel: om zeker te zijn dat je investeringskapitaal niet wordt ontwaard door een externe factor is het essentieel dat het geld ook als waardeopslag moet dienen, wat niet door andere entiteiten kan worden beïnvloed. Derhalve de zekerheid hebbende dat het geld dezelfde waarde heeft over 40 jaar, wanneer er van het vermogen of pensioen moet worden genoten. Men spaart immers in de productieve jaren voor de non-productieve jaren.

3. Schuldliquidatiemiddel: als laatste en als belangrijkste voorwaarde is het feit dat geld eveneens de opgebouwde schuld, wat feitelijk een claim is op geld, te kunnen liquideren. Met andere woorden de schuld wordt geliquideerd met het verdiende geld, zonder dat daar een verplichting tegenoverstaat van iemand anders of een instelling.

Onze huidige valuta, zoals de euro, voldoet maar aan een van deze voorwaarden en dat is dat van betaalmiddel, volledig gewettigd door de overheid en als enige erkend door diezelfde overheid. Alle pensioenverplichtingen zijn niet in een vorm van garantiestelling voor zorg, voedsel en onderdak, nee deze zijn alleen in euro´s. Aan de andere twee criteria voldoet de euro niet, evenals de dollar, yen of welke andere valuta dan ook.

Verzekering

In een eerder artikel genaamd Goud als Verzekering tegen Economische Onzekerheid ook van NPN Nederlands Pensioen- en Beleggingsnieuws vertelt Dennis van Ek, senior consultant van Mercer duidelijk wat goud is en wat het niet is. Ook hij geeft aan dat er op geld geen verplichting mag zijn door andere instellingen, zoals bijvoorbeeld de centrale bank. Goud is in het huidige financiële stelsel juist een verzekering tegen het monetaire expansiebeleid van de overheid in casu de centrale bank en zodoende onontbeerlijk voor een veilig beleggingsbeleid.

In tegenstelling tot Prof. Theo Nijman en met duidelijk meer kennis van zaken geeft Valentijn van Nieuwenhuizen zijn mening weer over het investeren in goud, getuige een citaat uit Goud als Verzekering tegen Economische Onzekerheid tevens uit NPN Nederlands Pensioen- en Beleggingsnieuws uit 2010 :

,,Valentijn van Nieuwenhuizen, hoofdstrateeg van ING Investment Management, denkt echter dat institutionele beleggers zich eerder ‘uit emotionele motieven en als gevolg van opgelopen trauma’s’ aangetrokken voelen tot het beleggen in goud, dan op basis van puur economische, rationele redenen. “Goud levert geen return on capital, heeft geen carry, maar biedt alleen potentiële waardestijging. Het is ook geen edelmetaal waarvoor een grote industriële vraag bestaat.” De interesse in goud heeft niets te maken met verwachtingen over inflatie of deflatie, vervolgt hij. “Op het moment dat het economisch systeem ‘rammelt’, stijgt de behoefte aan waardevaste assets exponentieel. Terecht of onterecht, goud wordt als het meest waardevast opslagmiddel van vermogen gezien. Het komt het dichtst bij geld.”

Van Nieuwenhuizen slaat de spijker op de kop, omdat juist in woelige tijden, zoals crisis, oorlog en rampspoed, het goud een uitstekend waardeopslagmiddel blijkt te zijn. Terwijl overheden bijna altijd verzaken op hun obligatieverplichtingen, omdat het papieren claims zijn, is goud het enige middel wat zijn waarde behoudt en aan invloed toeneemt. Alhoewel het niet emotioneel is, maar juist getuigt van een concreet inzicht in onze economie, waar goud in feite altijd als waardedekking heeft gediend, al 4000 jaar overigens. Hoezeer Keynesianen dit proberen te betwisten herrijst het gele metaal telkens als een een feniks uit haar as, dat heeft het reeds eeuwen gedaan en zal het nog eeuwen doen, aan die wetenschap doen huidige drogredeneringen die worden geventileerd bij tijd en wijle niets aan af.

Bronnen:

Versus – Investeren in goud; Esther Gotink, NPN Nederlands Pensioen- en Beleggingsnieuws, Financial Times, Londen, UK. 2 mei 2012

Goud als Verzekering tegen Economische Onzekerheid; Maaike Veen, NPN Nederlands Pensioen- en Beleggingsnieuws, Financial Times, Londen, UK, 30 december 2010