Rekenen met Ratio, staatsschuld

De staatsschuld is beheersbaar. In Nederland geen Griekse toestanden. Er is veel bezuinigd en de tekorten zijn acceptabel. Of niet? Zijn we intussen misschien al bankroet? Of is een toekomstig bankroet onvermijdbaar? Dit artikel is gebaseerd op de cijfers van de miljoenennota 2013.

Om conclusies naar de toekomst te trekken moeten we eerst de huidige situatie in beeld krijgen, dit artikel laat zien dat de staatsschuld nog steeds fors toeneemt, alle zogenaamde bezuinigingen ten spijt. En prikt daarna het 3 procents sprookje door. Als je een goede maatstaf aanlegt is het tekort 7 procent.

Allereerst de toename, zie grafiek hieronder:

Geregeld worden grafieken gemanipuleerd, en eigenlijk doe ik dat ook met bovenstaande grafiek, de aanvang van de grafiek is niet bij nul euro maar bij 410 mld euro waardoor er een enorme groei lijkt te zijn in de toename van de staatsschuld (volgens EMU normen vastgesteld). In werkelijkheid is de verwachtte stijging 44 miljard, van 434 mld in 2012 naar 478 miljard in 2015. Wie riep er dat de VVD een zuinige kleine overheid voorstaat? Een schuld toename van 10 procent in 4 jaar tijd is voorwaar niet iets om trots op te zijn. Om de een of andere reden weet de VVD toch als bezuiniger over te komen. Maar het is gelijk een alcoholist die thans 20 biertjes drinkt, er over een paar jaar eigenlijk 24 wil drinken, en zich beperkt tot een toename van 2 en 22 biertjes drinken gaat. En dan trots als een pauw meldt dat hij bezuinigt en minder drinkt!

Maar, zoals gesteld is de eerste grafiek min of meer manipulatief. Zie daartoe onderstaande grafiek waar ik wel met nul begin, ik voeg echter ook het jaar 2011 toe:

We zien hier een verwachtte toename van de schuld in 5 jaar tijd van 84 miljard euro. Van 394 mld naar 478 mld euro. Een toename van ongeveer 5 duizend euro per inwoner. Een gezin van 4 heeft dus 20 k extra schuld te dekken. Maar dat is een simplificatie. De veel kleinere groep productieve gezinnen die niet aan het staatsinfuus liggen als ambtenaar of steuntrekker dienen dit vooral op te brengen en worden dus in de toekomst flink geplukt. Het is overigens best cynisch als de staat de huizenbezitters linksom oproept om hun hypotheek af te lossen maar rechtsom de burgers een forse staatsschuldverhoging in de maag splitst.

De schuld stijgt doordat er nog steeds tekorten zijn. Deze tekorten worden door de staat graag gerelateerd aan het bruto binnenlands product. Maar dat is onzinnig. Tenminste, als je ervan uitgaan dat we niet collectief eigendom zijn. In naam zijn we nog kapitalistisch en is niet 100 procent van de productiemiddelen en het vermogen in staatshand. Een veel meer voor de hand liggendere maatstaf is je meeruitgaven te relateren aan je inkomsten. Hoeveel meer geef je uit dan er binnenkomt? Dan zie je pas hoe houdbaar je financiële situatie is. Moet je 10 procent bezuinigen of 7 procent om tot begrotingsevenwicht te komen? Hieronder de tekorten als percentage van het BBP en als percentage van de overheidsinkomsten:

We zien nu meteen waarom de overheid de tekorten graag afzet tegen het BBP, dan ziet het er veel rooskleuriger uit (blauwe balkjes). Het loopt terug van 4,5 procent naar 2,7 procent. Wat ik heb gedaan is de tekorten afzetten tegen de inkomsten. En dan zien we dat het tekort terug loopt van 12,4 naar 7,3 procent. Dat zijn de echte percentages. In 2015 zijn we volgens de alcoholisten vergelijking in veilig vaarwater. Met een tekort dat door eenieder als houdbaar wordt omschreven en maar 2,7 procent is. Maar dan geven we nog altijd veel meer uit dan er binnenkomt. Er wordt dan naar verwachting 18 miljard meer uitgegeven dan er binnenkomt (246 miljard).

Ook hier kunnen kanttekeningen bij gezet worden, ik tel de tekorten van de decentrale en de centrale overheid bij elkaar op en kom tot 18 miljard uit, maar ik heb geen goed vergelijkingsmateriaal voor de eigen inkomsten van de decentrale overheid. Als ik die als constant veronderstel op 24,6 miljard, de prognose voor 2013, dan worden de cijfers net iets beter:

Veel echter verandert er niet, het is nog steeds ongeveer 7 procent (6,6%) dat er meer wordt uitgegeven dan dat er binnenkomt. Een situatie die nooit en te nimmer als stabiel zou mogen worden beschouwd. Geen enkele organisatie, anders dan een geldscheppende instantie die het monopoly heeft over de valuta en inflatie kan beinvloeden, kan deze tekorten als duurzaam beschouwen. En daar zit nu net de crux. Niet alleen zijn tekorten negatief voor toekomstige generaties, ze hollen ook de huidige waarde uit van alle particuliere vermogens, door inflatie. De enige manier om een tekort van 7 procent als duurzaam te beschouwen is inflatie te gebruiken als grote vermogensoverhevelaar. Maar daarover een andere keer meer. Of een toekomstig bankroet onvermijdbaar is, kan met deze gegevens in het achterhoofd beter beoordeeld worden maar moeten we nu nog even laten rusten omdat er anders comments verschijnen in de trant van TL;DR (too long; didn’t read).

Dit artikel is gebaseerd op slechts 1 tabel in de miljoenennota 2013, en die staat op pagina 58. Deze informatie is voor eenieder beschikbaar die maar wil lezen en eenieder die dit wenst kan dit gaan narekenen.