BIZ, een succesverhaal van zinvol overheidsingrijpen

Ondernemers die de kwaliteit van hun bedrijventerreinen en winkelgebieden willen verbeteren, kunnen blijven rekenen op ondersteuning van de overheid. De afgelopen 4 jaar bestond hiervoor al een tijdelijke regeling, de bedrijveninvesteringszones (BIZ). Minister Henk Kamp van Economische Zaken wil dat experiment permanent maken, schrijft hij vrijdag in een brief aan de Tweede Kamer (bron binnenlands bestuur)

Altijd leuk die evaluaties, de ambtenaren stapelen vaak succes op succes. Zo ook in dit geval. Wat houdt de BIZ nu in? Het is een middel waarin ondernemers hun mede ondernemers verplichten om een door de gemeente afdwingbare heffing te betalen. Uit de baten van deze heffing wordt dan een gewenste investering gedaan. Opfrissen van winkelcentrum, extra verlichtingspunten aanbrengen op een industrie terrein. Het betreft dus ondernemers in een bepaald gebied die een heffing betalen die volledig ten goede komt aan hun eigen gebied.

Het klinkt velen dus goed in de oren, de staat helpt ondernemers (aan een sigaar uit eigen doos weliswaar). In praktijk dient er wel een draagvlak te zijn, het kan niet zo zijn dat een kleine groep ondernemers een grote groep dwingt tot het betalen van een heffing. Dit gebeurt in een zogenaamde draagvlakmeting. Vrijspreker bezoekers hebben een goed inzicht in de werking van democratische processen. Is dit dan weer dat de helft plus 1 gaat bepalen wat de rest moet doen? Neen, slechts de helft van de betrokken ondernemers dient te stemmen,en daarvan dient twee derde accoord te gaan, dus 34 procent is genoeg om alle ondernemers een extra belastingheffing te doen betalen.

In de evaluatie geeft de minister te kennen de herhaling van de draagvlakmeting na 5 jaar, die nu standaard is, te heroverwegen “Het is voorstelbaar dat met name de vereiste respons bij een tweede draagvlakmeting ten behoeve van de continuering van een BIZ lastig is te realiseren, omdat de uitgangspositie en daarmee de urgentie van een andere orde is” Met andere woorden, als het probleem is opgelost blijft de “vrijwillige” heffing in de ogen van de minister gewoon bestaan….

Hoe zit het met de kosten – baten verhouding? Ook positief stelt de minister maar het kan beter. Er zijn 112 BIZ gebieden gerealiseerd. Met een jaarlijkse opbrengst van 60 k per gebied. Dit betekent dat over 5 jaar de totale opbrengst ongeveer 33 miljoen zal bedragen. De kosten per BIZ zijn thans gemiddeld 39 k per BIZ (tijdsbeslag van ondernemers om tot een BIZ te komen vertaald in kosten middels een uurtarief). De gemeentes waren per BIZ vaak een ton kwijt. Ruim 15 miljoen dus. De minister begrijpt dat deze verhouding niet optimaal is: “Hoewel de opbrengsten (investeringen) hoger liggen dan de geschatte kosten, is het aantal uren dat men bezig is om een BIZ te realiseren niet gering.” Dit is toch wel een mooi understatement om het jaar uit te luiden. De kosten bedragen bijna de helft van de opbrengsten.

Is dat wel zo? De evaluatie geeft volgens mij slechts de kosten van de succesvolle BIZ projecten weer. Slechts de helft van de BIZ pogingen is geslaagd. Indien dat zo is dan dienen de gevallen waar de gemeente en de ondernemers een BIZ hebben proberen op te zetten ook worden meegewogen in de doelmatigheidstoets. Kennelijk hebben in de helft van de gevallen de ondernemers het spelletje doorzien en verworpen. In dat geval zijn al wel de kosten gemaakt voor het betreffende BIZ. Dat betekent dat de kosten baten analyse verschuift van 45 procent kosten naar tot 90 procent van de kosten. Het begeleidingstraject waar de kosten gemaakt worden mondt uit in een stemming waar het BIZ ofwel geaccepteerd wordt ofwel wordt verworpen. In het voortraject zitten dus de meeste kosten. Er zijn 112 succesvolle BIZ projecten en 122 missers. Als de missers worden meegenomen dan zal de verhouding kosten vs baten ongeveer op 25-30 mln kosten versus baten 33 mln liggen. De minister geeft in zijn evaluatie inderdaad aan: “…. wordt ondersteund door de slagingspercentages van de formele draagvlaktoets: dit ligt rond de 60%.” Het is dus zaak om bij de doelmatigheidstoets in de evaluatie de kosten van de gefaalde BIZ trajecten mee te nemen en dat doet de minister zoals ik moet concluderen uit de ter beschikking gestelde cijfers niet. Waardoor de kosten baten analyse nog veel verder verslechterd. Het zou zelfs zo kunnen zijn dat deze cijfers de kamer zouden doen twijfelen om dit experiment om te zetten in een definitieve regeling. Er wordt 80 tot 90 cent uitgegeven per aan de ondernemers op te leggen euro belasting heffing…….

De minister concludeert “Gezien het aantal BIZ-en en de reacties van ondernemers en gemeenten in het evaluatierapport heeft de huidige Experimentenwet zichzelf bewezen. Daarom ben ik voornemens om op korte termijn een wetsvoorstel in te dienen dat de Experimentenwet wijzigt in permanente wetgeving, waardoor weer nieuwe BIZinitiatieven op relatief korte termijn kunnen worden opgezet. Gezien de ervaringen met de huidige Experimentenwet ben ik wat terughoudend in het aanbrengen van wijzigingen.”

de conclusie is dus wederom: oorlog is vrede,

u een echt vredig nieuwjaar toegewenst door Ratio.