Iets doen of iets laten

Vrijspreker: U wilde wat vertellen over een boek wat U had gelezen van Nassim Nicholas Taleb, getiteld Antifragile: Things That Gain from Disorder

Opperdienaar: De auteur kijkt kritisch naar mensen die de neiging hebben te interveniëren in complexe systemen die vaak door een lange periode van evolutie tot stand zijn gekomen. Hij concludeert dat deze interventies het systeem vaak instabieler maken en dat een weddenschap dat hun interventie verkeerd uitpakt, bijna altijd winstgevend is. Evolutie heeft vaak al het optimum gevonden en elke interventie wijkt daar van af.

Vrijspreker: Wat voor voorbeelden noemt hij?

Opperdienaar: Hij noemt bijv de manier waarop medici een ziek menselijk lichaam benaderen. In de jaren 40/50 werden kinderen bestraald voor dingen als puistjes en ringwormen. 7% kreeg schildklier kanker 30 tot 40 jaar later. Er werd zelfs radio aktief materiaal in tandpasta gedaan. Operaties bij rugpijn hebben bijna geen genezend effect, maar wel een risico van operatie.

Ignaz Zemmelweis was een arts die opmerkte dat vrouwen die op straat geboorte gaven, minder vaak dood gingen dan zij die onder medische begeleiding geboorte gaven. Het bleek dat de artsen die bacteriën aan hun handen hadden meer kwaad dan goed deden. De hypothese van Zemmelweis, besmetting, werd weggehoond door de intervenieerders. Zijn voorstel om handen te wassen en de hygiëne op te voeren werd belachelijk gevonden. Voor deze artsen was het onmogelijk te denken dat hun interventies verkeerd uitwerkten. Zemmelweiss werd gek en ging dood in een gesticht aan de bacteriën waar hij voor waarschuwde.

Bij stakingen in ziekenhuizen ontstaat de mogelijkheid om het effect van de interventies van de medici te testen. De resultaten laten eigenlijk 2 mogelijkheden over: of het aantal doden neemt af, of het blijft gelijk blijft als de operatiekamers dicht blijven. Kennelijk werken ze niet zo goed. Het griekse woord pharmakeia betekent dan ook zowel vergif als geneesmiddel. Taleb argumenteert dat het geloof in hun interventies deels komt doordat medische successen breed worden uitgemeten terwijl hun falen vaak letterlijk begraven wordt.

Vrijspreker: Wat Bastiat noemde ‘wat je ziet en wat je niet ziet’

Opperdienaar: Wacht even dat gaat over de interventies van de heerschers in het leven van de onderdanen. Dat pakt natuurlijk wel goed uit. En als ze niet goed uitpakken, zijn er meer interventies nodig.

Vrijspreker: Tot de patiënt aan de infectie overleden is. De legendarische speculant Jesse Livermore beweerde dat hij vaak meer geld had verdiend door op mijn handen zitten, dan door posities in te nemen.

Opperdienaar: Vaak wordt onterecht gedacht dat complexe systemen die door de evolutie anti fragiel zijn gemaakt (voordeel hebben van kleine tegenslagen), te manipuleren zijn met academische theorieën. Het zijn waandenkbeelden van interventionisme.

Vrijspreker: Een voorbeeld is natuurlijk de centrale bankier die denkt met de geldpers de rentestand te kunnen beïnvloeden en daarmee het spaar/investeringsgedrag van een groot aantal onderdanen.

Opperdienaar: Hou je mond. Heerschers moeten iets doen op basis van theoretische bouwsels die misschien slecht getest zijn maar kunnen niet op hun handen zitten. Daarnaast is het zo dat het voor onderdanen misschien lijkt dat onze interventies steeds falen, maar ondertussen worden wij steeds groter en machtiger.

Vrijspreker: Interventies zoals een wapenverbod door de heerschers, controle van onderwijs en media, het gaat altijd mis, maar onderdanen trappen er steeds weer in. Hoe komt dat?

Opperdienaar: Er zijn bepaalde dingen die lang goed gaan en dan in 1 keer ontzettend fout. Een voorbeeld is een bepaalde strategie op de roulette. Stel je zet 1 euro op zwart in en als je verliest, zet je de volgende keer 2 euro in. Je blijft bij verlies je inzet verdubbelen. Uiteindelijk valt het balletje op zwart en dan als je bijvoorbeeld 5 keer hebt moeten wachten, heb je 1+2+4+8+16=31 euro verloren, maar je inzet van 32 euro verdubbeld. Door de winst van 32 heb je 1 euro meer terug dan je in de voorgaande spelletjes verloor. Stel dat je 10 keer kunt verdubbelen, voordat je geld op is, dan is de kans dat het 10 keer niet op zwart valt, kleiner dan 0.1%. Het lijkt dus gegarandeerd dat je 1 euro wint. Wat echter niet zo opvalt is dat je steeds maar heel weinig wint (1 euro) en dat je die ene keer dat je pech hebt, wel in 1 keer 2047 euro kwijt bent. Al met al is het dus nog steeds de verwachting dat je op de hele lange termijn alles verliest. Maar zo voelt het niet aan.

Gaat vooral mis bij grote tijdspanne en hele kleine kansen op hele grote verliezen. Dat hebben onderdanen over het algemeen niet door en het is ook moeilijk in te schatten.

Vrijspreker: Fiat geld, wapenwet, monopolies het moddert vaak een hele lange tijd door zonder al te grote ellende, totdat het opeens tot een catastrofe leidt.

Opperdienaar: Ik krijg er wel van langs vandaag. Laat me eens aan libertariërs vragen: Jullie zoeken zelf al de hele tijd naar wat je moet doen om het denken van mensen te veranderen. Jullie zijn vaak enthousiast over een boek als Atlas in Staking, waar het niet de actie van de helden, maar het staking was dat de oplossing bood. Dingen laten in plaats van dingen doen. Dat is niet wat de meeste libertariërs doen.

Vrijspreker: Ik moet toegeven dat veel libertariërs een grote aanwinst zijn voor de staat en flink belasting opleveren.