Trend forecasting, een fascinerend maar ook moeilijk vak

De bekende Amerikaanse trendforecaster Gerald Celente publiceert ieder jaar een lijst van trends voor het komende jaar.

Zulke lijsten willen nog weleens tot de verbeelding spreken. Nog interessanter is het om na afloop van het jaar in kwestie de forecast er nog eens bij te nemen en te zien of en hoe accuraat deze was.

Aan het begin van 2012 publiceerde Gerald Celente zijn Top 12 Trends 2012.

1. Centrale banken en regeringen hebben plannen om de economische noodtoestand uit te roepen (“economic martial law”) en eventueel de militaire noodtoestand

Commentaar: Deze trend is niet uitgekomen in 2012. Het is ook niet echt een trend maar meer een event dat hier wordt voorspeld. Een van Gerald Celentes favoriete gezegden is: “Today’s events are tomorrow’s trends.” Bij de voorspelling van het uitroepen van een economische noodtoestand draait hij de zaken in feite om. Hij leidt uit “today’s trend” een “tomorrow event” af. Dat maakt het risico op missers veel groter, waarvan deze voorspelling het bewijs is.

2. Het eigen land als strijdtoneel

Op de laatste dag van het jaar 2011 heeft president Obama van de VS de National Defense Authorization Act for 2012 (NDAA) getekend. Deze wet geeft de president de bevoegdheid om op te treden als rechter, jury en beul. Ieder persoon, waar dan ook, wanneer dan ook, kan gevangen worden gehouden, gemarteld en ter dood worden gebracht mits hij of zij als vijand van de VS is aangemerkt door de president van de VS. Deze wet geldt ook voor Amerikaanse staatsburgers.

Commentaar: De president van de VS heeft op grond van deze wet een “license to kill”. In Afghanistan en Pakistan gebeurt dat al door middel van onbemande vliegtuigen, de zogenaamde drones. De NDAA machtigt de president om met Amerikaanse burgers op Amerikaans grondgebied hetzelfde te doen. De verandering van de VS in een strijdgebied is al langer aan de gang. Denk bijvoorbeeld aan de activiteiten van het Department voor Homeland Security (DHS). De uitvoerende macht heeft de laatste jaren steeds meer macht naar toe getrokken. De NDAA is maar een van de wetten die daartoe dienen. Het gevolg is dat het hele raamwerk voor het instellen van een openlijke dictatuur in de VS – al dan niet na eerst de economische noodtoestand te hebben uitgeroepen – klaar staat.

3. Wereldwijde protesten (“Occtupy”) nemen toe

“Occtupy” staat voor de occupybeweging. Kenmerk van deze beweging is dat er geen leider is. Dit lijkt een zwakte, maar volgens Gerald Celente is het juist een sterk punt, omdat het niet mogelijk is een leiderloze beweging van de leiding te beroven. Als de beweging op de ene plaats wordt ontruimd, duikt zij op een andere plaats weer op. Volgens Celente is Occtupy een megatrend van dit millennium.

Commentaar: Als je Occtupy vertaald met veenbrand, dan klopt het verhaal wel. In Nederland kennen we de veenbrand die leidde tot het succes van Pim Fortuyn in 2002. Nadat Pim Fortuyn werd vermoord, is de veenbrand blijven bestaan. Het gevolg is een zeer onrustige politiek. Denk maar eens aan de vijf verkiezingen die Nederland in tien jaar tijd ( 2002, 2003, 2006, 2010, 2012) heeft meegemaakt. Onduidelijk blijft waar dit soort lijderloze onvrede concreet toe leidt, behalve gebrek aan vertrouwen in de bestaande politieke orde.

4. Ontknoping van de financiële crisis (“Climax Time”)

De ontknoping van de financiële crisis komt eraan, aldus Celente. Het kaartenhuis stort al in elkaar. Op het moment dat er ook voor politici geen ontkennen meer aan is zullen zij een voorwendsel vinden om een oorlog te beginnen.

Commentaar: Een ineenstorting is tot op heden uitgebleven. Evenmin zijn de grootmachten van deze wereld (China, de VS, Rusland) ten strijde getrokken. Wel woeden er regionale oorlogen, zoals in Syrië. Deze zouden kunnen escaleren tot een conflict waarbij de genoemde grootmachten openlijk het gevecht aangaan. In oorlog in Syrië zien we dat regionale macht Iran middels proxies (door Iran gesteunde rebellen) deelneemt aan de strijd. Westerse landen kiezen eveneens de zijde van de rebellen tegen de zittende regering. Sommige analisten denken dat de strijd in Syrië voor de VS de springplank naar oorlog met Iran is.

5. Technocraten nemen het bewind over

“Democratie is dood; Lang leve de technocraten!” zou de slogan kunnen zijn voor een belangrijke nieuwe trend in het nieuwe jaar.

Commentaar: Dit zien we bijvoorbeeld in Europa. Overal nemen de “experts” het heft in handen. Het publiek wordt verteld dat er geen opties zijn behalve bezuinigen op voorzieningen en verstrekkingen en lastenverhoging. In werkelijkheid zien politici geen uitweg uit de situatie die ze zelf hebben geschapen. Ze zijn de gevangenen van de verwachtingen die ze decennialang hebben gewerkt bij de kiezers. Nu verschuilen ze zich achter de “techniek” van bankiers en economen om hun gezicht te redden.

6. Hernationalisering van de economie

Wat simpel begon – als “koop lokaal”-initiatieven en lokale zelfvoorziening, is een evolutionaire fase ingegaan. Een nieuw “patriottisme” is geboren. Als een land sterk wil zijn, moet het onafhankelijk zijn. Onafhankelijkheid betekent dat het zelfvoorzienend moet zijn.

Commentaar: Dit klinkt op zijn slechts als een roep om autarkie en (dus) een einde aan internationale vrijhandel. Op zijn gunstigst betekent het dat consumenten af willen van de beperkte keuze die grote, multinationale ondernemingen bieden. Weg van de merken, maar eigen, authentieke producten. Smaakvervlakking in het voedselaanbod – bedacht door marketeers om producten aan een bredere groep consumenten te kunnen slijten – wordt afgewezen. Die trend heerst inderdaad al jarenlang onder een kleine, bewuste groep mensen, maar nog niet bij een breed publiek.

7. Politieke afscheidingsbewegingen

Overal ter wereld zetten politieke veranderingen door. Of het nu Tunesië is, het Tahrir Plein, Zuccotti Park, Londen, Brussel, Spanje, Noord-Italië, India en zelfs in Rusland. Dit maakt ontwikkelingen mogelijk die tot voor kort ondenkbaar waren – radicale decentralisatie, op het internet gebaseerde directe democratie, afscheidingsbewegingen (secession) en het langs vreedzame weg ontbinden van staten.

Commentaar: Afscheiding is zeker een trend. In de VS is deze op dit moment weer actueel doordat in verschillende staten petities worden gehouden om de deelstaten te laten beslissen over de vraag of men binnen de Unie wil blijven of niet.

8. Schuilplaatsen

De aanwijzingen voor een economische en sociale ineenstorting worden duidelijker. Veel mensen zullen plannen maken voor het geval dat. Zij heten “survivalist” of “preppers”. De survivalists kennen we nog uit het begin van de jaren tachtig, toen menigeen dacht dat er oorlog zou komen met de Soviet-Unie.

Commentaar: Het ondergangsdenken heerst inderdaad. In de VS is het idee dat het tijd is voor “preparation” voor een “collapse” niet ongewoon.

9. Big Brother Internet

Was 2011 het jaar van de hacker, 2012 is het begin van het einde van het vrije internet. Het is een gevecht tussen regeringen en het volk.

Commentaar: Deze trend is inderdaad volop aan de gang. Overal ter wereld willen overheden controle over het web en proberen zij om burgers tot transparantie te dwingen, zelfs als er geen sprake is van verdenking van een misdrijf. Regeringen zelf daarentegen willen liever niet al te transparant zijn. Denk maar aan het leiderschap van de EU.

10. Directe versus onechte democratie

Overal ter wereld zijn mensen de heersende politiek meer dan zat en willen zij verandering. Bestuur van bovenaf, of het nu is gebaseerd op democratie, autocratie, monarchie, socialisme of communisme – het werkt niet.

Commentaar: Deze trend is onmiskenbaar. In Europa zien we bijvoorbeeld onvrede met de crisisbestrijdingspolitiek in de zuidelijke landen, terwijl in de noordelijke landen onvrede heerst over de offers die de Eurozone vraagt voor de zuidelijke landen.

11. Alternatieve energiebronnen 2012

“Groene” brandstoffen uit natuurlijke grondstoffen – of afvalstoffen – die niet concurreren met de productie van voedsel. De verlegging van fossiele energie naar groene energie dus.

Commentaar: Mij is niet echt opgevallen dat een dergelijke trend heerst. Misschien in de VS, maar niet echt in Europa.

12. Betaalbare stijl

Stijl en kwaliteit moeten betaalbaar zijn, of het nu om producten gaat, mode, muziek, kunsten of amusement.

Commentaar: Het is crisis, maar dat wil niet zeggen dat mensen er als zwervers bij willen lopen of zich alles willen ontzeggen. Wie stijl en raffinement voor de budgetconsument weet te brengen heeft gegarandeerd een boterham.

Tot zover mijn commentaar op de top 12 trends voor 2012 van Gerald Celente. Wie het beter – of anders – weet gelieve te reageren in de reacties. De volgende keer zal ik Celentes trends voor 2013 bespreken.

Paul Verhaegh