Trends 2013

Vorige keer besteedde ik aandacht aan de trends 2012 van de bekende Amerikaanse trendvoorspeller Gerald Celente.

Laten we deze keer eens zien wat hij voor het lopend jaar prognotiseert. Deze keer zijn er acht trends.

1. Oorlog
Of je het nu opstand noemt, protesten, Arabische lente of iets anders, als je ze allemaal optelt kom je uit bij de eerste grote oorlog van de 21e eeuw. Al deze conflicten zijn met elkaar verbonden en cumuleren bovendien, aldus Gerald Celente.

2. Vrede
Celente voorziet dat oorlog tussen een aantal landen onvermijdelijk is, tenzij de staatshoofden en regeringsleiders de koers verleggen. Alleen in dat geval kan een verwoestend wereldconflict worden vermeden. Celente bedoelt vooral op de spanningen tussen de VS en Japan enerzijds en China anderzijds, het Midden-Oosten conflict etc.

Commentaar bij 1 en 2: De huidige situatie lijkt een beetje op de situatie in de jaren na de Eerste Wereldoorlog. Toen werden er in tal van landen lokale conflicten uitgevochten die allemaal terug te voeren waren op de strijd van socialisten/communisten tegen burgerlijke regeringen. We zien nu iets soortgelijks met de revival van de islam als politiek-maatschappelijke filosofie. Overal waar die ontwikkeling optreedt ontstaat een conflict met de burgerlijke, grotendeels geseculariseerde, samenlevingen. Of er oorlogen tussen grote mogendheden, zoals China, de VS en Japan, komen, is inderdaad een vraag. Celente zegt steevast: ‘Het begint met een crisis, zoals de hypotheekcrisis in de VS in 2008, dan krijg je een depressie, dan valuta-oorlogen gevolgd door handelsoorlogen en uiteindelijk echte oorlogen.’

3. Bewustwording
De Amerikaanse revolutie was het gevolg van Celente noemt ‘een Groot Ontwaken’. Dit ontwaken toen was religieus geïnspireerd, christelijk om precies te zijn. Ook de huidige bewustwording zal een spirituele basis hebben, zij het dat deze niet christelijk is.

Commentaar: De vraag is of Celente hier niet aan wishful thinking doet. Hij gelooft heilig in wat hij noemt ‘the American Renaissance’ en je helpt hem hopen dat die er komt. Vooralsnog lijkt het er niet op. Relevanter is mijns inziens zijn observatie dat spiritualiteit niet meer een op een samenvalt met christendom, ook niet in de landen die van oudsher christelijk zijn. Dat wil niet zeggen dat het christendom helemaal onbelangrijk is geworden, maar het is niet meer dominant, ook in het Westen niet meer.

4. Fracking
Fracking is een nieuwe techniek voor olie- en gaswinning, die gepaard gaat met het gebruik van chemicaliën ondiepe, in gesteente gevangen olie- en gasvoorraden (schaliegas, schalie-olie) te winnen. Voor de VS belooft het een einde te maken aan de import van olie. Omdat de regering van de VS onafhankelijkheid van buitenlandse olie-import nastreeft, gaan in de VS alle lichten op groen voor fracking. De vraag is wat de gevolgen voor het milieu zijn.

Commentaar: Gezien het enorme belang – zowel financieel als politiek-strategisch – dat achter fracking zit, is het onwaarschijnlijk dat het zou stoppen, zelfs als het milieu eronder zou leiden. De ‘Groene Khmer’ in Europa kan dan wel voor windmolens en elektrische auto’s pleiten, maar de realiteit is dat bijna alle mobiliteit in de wereld op het gebruik van fossiele brandstoffen is gebaseerd.

5. Millennials in beweging
Celente definieert de millennium-generatie als degenen die zijn geboren tussen 1980 en 2000. Dit is de eerste generatie die materieel slechter af zal zijn dan de vorige. Voor de millennials is welvaartsgroei geen gegeven meer.

Commentaar: In de Nederlandse context zien we precies hetzelfde. Door een combinatie van ontgroening, verschuiving van de industriële basis naar het Verre Oosten en een decennialang gevoerd onverantwoord sociaal-economisch beleid, is de verzorgingsstaat onbetaalbaar geworden. Het enige wat er nog van overblijft zijn de hoge belastingen. Voor de millennials geldt dat zij belasting en premie zullen betalen alsof zij in een verzorgingsstaat naar Zweeds model leven, terwijl die er niet meer is. Betalen voor een fata morgana dus. Voor deze generatie is Nederland een land met relatief hoge belastingen, terwijl de voorzieningen en verstrekkingen niet veel beter zijn dan in landen met lagere belastingen. Zij zullen zich af gaan vragen wat de voordelen nog zijn van leven in een land dat veel vraagt, maar daar steeds minder tegenover stelt.

6. Crisis op de obligatiemarkten
Celente ziet de obligatiemarkten instorten. Deze crisis zal volgens hem de dot.com-crisis en de vastgoedcrisis doen verbleken.

Commentaar: Overheden kunnen niet blijven lenen. Schulden moeten een keer worden afgelost, anders verliezen crediteuren hun vertrouwen en de schuldpapieren hun waarde. Als dat gebeurt zal het schokgolven door de economie sturen, omdat de obligatiemarkt nu eenmaal is verbonden met andere markten. Waardedaling van obligaties vertaalt zich onherroepelijk naar inkomensverlies voor pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen, banken etc. Verliezen van pensioenfondsen leiden tot inkomensverlies bij gepensioneerden en/of tot hogere premies voor werkgevers. Verliezen van verzekeraars leiden tot hogere premies voor polishouders en verliezen van banken leiden tot kredietschaarste.

7. Onderwijs in het nieuwe millennium
De digitale revolutie gaat het onderwijsstelsel tot verandering dwingen. Dit is volgens Celente een megatrend, dat wil zeggen dat deze trend tot een complete verandering zal leiden. Nieuwe beroepen zullen ontstaan en voor creatieve entrepreneurs liggen de kansen voor het oprapen.

Commentaar: Deze trend is inderdaad een megatrend, in de zin dat deze ontwikkeling vergelijkbaar is met de uitvinding van de elektriciteit, de verbrandingsmotor, de radio en het vliegtuig. Dankzij de digitale revolutie is kennis voor bijna iedereen beschikbaar, en voor een fractie van prijs die kennis in het verleden kostte. Menige uitgever kan erover meepraten. Een voorbeeld van vernieuwing op het gebied van onderwijs is de Khanacademy, zie www.khanacademy.org.

8. Afscheidingsbewegingen
Celente ziet afscheidingsbewegingen overal terrein winnen. Wereldwijd telt hij er 250. Het heeft volgens hem alles te maken met het ontbreken aan verantwoording van regeringen tegenover de burgers en het feit dat politici meer bezig zijn met ‘grote’ issues zoals het redden van de banken, dan met de noden van de burgers. Burgers zullen in opstand komen tegen wat Celente noemt too-big-to-govern en too-broken-to fix.

Commentaar: We zien in de VS een heropleving van de afscheidingsbewegingen (secession) in de deelstaten. In Europa staat de Europese politieke en monetaire unie ter discussie. In het Verenigd Koninkrijk ontstaat draagvlak voor een vertrek uit de EU. Hoe meer burgers geconfronteerd worden met ongedekte aansprakelijkheden van grote politieke verbanden, hoe meer de hang naar lokale en regionale, dan wel nationaal of etnisch gegroepeerde verbanden toeneemt. De secessie-trend is de reactie op de megalomane projecten van politici, en het feit dat ze deze niet langer in de hand weten te houden.

Paul Verhaegh