Tatatata! De Europese Commissie heeft weer een idee

De Europese Commissie onderneemt actie om bankrekeningen goedkoper, transparanter en toegankelijk te maken voor iedereen. Althans, dat zeggen ze.

De Europese Commissie heeft op 8 mei 2013 een voorstel gepubliceerd voor een richtlijn betreffende de vergelijkbaarheid van kosten in verband met betaalrekeningen, overstappen van betaalrekening en toegang tot betaalrekeningen met basisfuncties.

Een richtlijn is een voorschrift van de Europese Commissie aan de lidstaten. De lidstaten moeten zo’n richtlijn omzetten in wetgeving dan wel bestaande wetgeving aanpassen aan de richtlijn.

Commissaris voor Interne Markt en Diensten Michel Barnier verklaarde: ‘In de wereld van vandaag maakt het niet hebben van een basisbankrekening het leven van elke dag moeilijk en duurder. Dankzij het voorstel van vandaag krijgen alle Europese burgers eindelijk toegang tot een basisbankrekening, kunnen zij volledig deelnemen aan de maatschappij waarin zij leven en kunnen zij van de voordelen van de eengemaakte markt profiteren.’

De Commissie stelt dat uit recente studies blijkt dat ongeveer 58 miljoen consumenten ouder dan 15 in de EU geen betaalrekening hebben.

Commentaar: De Commissaris zegt ‘… krijgen alle burgers eindelijk toegang tot een basisbankrekening, etc.’ Goh zeg, alsof het openen van een bankrekening zo moeilijk is. Heeft de Commissie zich afgevraagd of de EU-burgers die geen bankrekening hebben er ook een willen of dat zij wellicht vrijwillig afzien van een bankrekening?

De Commissie stelt dat zij met de richtlijn de volgende doelen wil bereiken:

1. Vergelijkbaarheid van betaalrekeningkosten: door het voor de consumenten gemakkelijker te maken de kosten te vergelijken die in de EU door banken en andere aanbieders van betalingsdiensten worden aangerekend.

Commentaar: Is het vergelijken van kosten nu niet mogelijk dan? Als gebruiker van bankrekeningen bij verschillende banken weet ik precies wat bankieren mij kost. Ik weet ook wat mijn zes creditcards mij kosten.

2. Overstappen van betaalrekening: door een eenvoudige en snelle procedure in te stellen voor consumenten die hun betaalrekening naar een andere bank of een andere betalingsdienstaanbieder willen omzetten.

Commentaar: Dat is helemaal geen probleem, tenzij de Commissie bedoelt dat zij nummerbehoud mogelijk gaan maken. Maar over nummerportabiliteit zegt het voorstel niets, dus dat is geen onderdeel van de plannen. Is het omzetten van bankrekeningen zo moeilijk eigenlijk? Met het online bankieren dat veel banken tegenwoordig aanbieden is het omzetten van vaste betalingen naar een ander nummer snel genoeg gebeurd. Het veranderen van bank(rekening) is bovendien een mooie gelegenheid om alle incassomachtigingen eens tegen het licht te houden en te zien of er geen betalingen plaatsvinden voor goederen of diensten die je eigenlijk niet nodig hebt. De adminstratie bijwerken is ook de administratie doorlichten en waar nodig opschonen, dat weet iedereen die een administratie moet voeren.

3. Toegang tot betaalrekeningen: door EU-consumenten die een betaalrekening willen openen zonder in het land te wonen waar de betalingsdienstaanbieder gevestigd is, daartoe in staat te stellen. Bovendien zullen deze bepalingen alle EU-consumenten, ongeacht hun financiële situatie, de mogelijkheid bieden een betaalrekening te openen waarmee zij essentiële verrichtingen kunnen doen, zoals het ontvangen van loon, pensioen, uitkering of betaling van de rekeningen van nutsvoorzieningen, enz.

Commentaar: Voor consumenten is het openen van een betaalrekening in een ander land inderdaad niet altijd makkelijk, in tegenstelling tot het openen van een spaarrekening in een ander land, want spaargeld aantrekken wil een bank altijd wel, ook van niet-inwoners. Toch kun je je afvragen waarom een bank in een EU-lidstaat gedwongen moet worden om voor iedere willekeurige inwoner van een andere lidstaat een rekening te openen, zonder daarbij een kosten-baten afweging te mogen maken. Dat kan nooit tot lagere kosten leiden, zodat de kosten van het bankieren op macroniveau juist hoger worden. Wat is er trouwens tegen grensoverschrijdend betalen? Om dat makkelijker te maken hebben we toch de euro ingevoerd?

Kortom, het heeft er alle schijn van dat de EU-Commissie een schijnprobleem aan het ‘oplossen’ is. En wat de behoefte aan een basisrekening betreft: wat is er eigenlijk tegen contant geld? Of is het de bedoeling om dat af te schaffen? In dat geval zien we een herhaling van de geschiedenis. Eind jaren zestig begonnen de banken de werknemers te lokken met salarisrekeningen waarop ze hun loon konden laten storten. Tot dan toe kregen werknemers hun loon veelal contant uitbetaald, in een bruin envelopje, het bekende ‘loonzakje’. De rekeningen werden uiteraard gratis aangeboden. De banken dekten de kosten met de rente die ze verdienden met de tegoeden. Enkele decennia later, toen de salarisrekeningen niet meer weg te denken waren, begonnen de banken met de zogenaamde tarifiëring van het betalingsverkeer. Iedereen kent het resultaat: zelfs de goedkoopste bankrekening kost tegenwoordig al snel € 40 per jaar en rente op een betaalrekening krijg je allang niet meer.

De Commissie wil nu alle betalingen via banken laten lopen. Weg met het contante geld dus. Welke trein daar achteraan komt weten we nog niet. Maar het zal eerder leiden tot meer control door de overheid dan control voor het individu, dat staat wel vast.

Paul Verhaegh