Ik wil u iets vertellen over een steeds verder krimpende grondwet.
Dat klinkt als het begin van een grap over Barack Obama, die schijnbaar iedere week een nieuw amendement uit de Bill of Rights aan zijn laars lapt, maar in dit geval gaat het om iets anders. In dit geval wil ik het hebben over het feit dat ik steeds meer overtuigd raak van het idee dat we zo min mogelijk wetgeving moeten hebben als maar mogelijk is.
Ik zal dat even kort toelichten: ik ben gefascineerd door grondwettelijke documenten, en ik geloof dat wij onszelf in Nederland veel te kort doen met een waardeloos vod van een Grondwet. Halverwege 2011 identificeerde ik mijzelf nog als klassiek-liberaal, met een neiging naar minarchisme, en heb ik getracht een betere Grondwet voor Nederland te schrijven.
Een kleine overheid wilde ik hebben, die de taken politie, justitie en defensie op zich nam, en mogelijk nog wat andere bijkomstigheden, zoals hoofdwegen en dijken. Ik schreef een Grondwet met die denkbeelden in gedachte. Een Grondwet voor een constitutionele republiek — voornamelijk gebaseerd op de idealen waarop ook de Verenigde Staten origineel waren gebouwd.
Ook nu nog geloof ik dat die klassiek-liberale Grondwet een verbetering zou zijn ten opzichte van de huidige situatie, maar sindsdien ben ik echter steeds libertarischer geworden. In de tussenliggende tijd heb ik diverse variant-grondwetten ontworpen, die de overheid steeds verder inperkten en het land steeds verder decentraliseerden. Het einde van die weg zal voor niemand hier een verbazing zijn: de volstrekte absentie van iedere overheid, en decentralisering tot op het individu.
Ik geloof niet langer dat een kleine overheid ooit klein blijft. Dat is in de VS niet gelukt, en hoewel een betere Grondwet (zonder teksten als “necessary and proper” en “general welfare”) de vrijheid waarschijnlijk langer had beschermd, denk ik niet dat het oneindig lang goed was gegaan. Overheden zullen hun macht altijd willen vergroten, ten koste van de vrijheid. Vanaf de zomer van 2012 bepleit ik daarom een samenleving zonder overheid. Ik ben ontwikkeld van klassiek-liberalisme (kleine overheid), via minarchisme (nachtwakersstaat van politie, justitie en defensie), naar autarchisme (géén overheid).
Ja, ik noem het autarchisme, zoals ook Robert LeFevre het noemde. Murray Rothbard noemde het “anarchokapitalisme”, maar ik gebruik die term liever niet, om precies de reden dat LeFevre dat ook niet deed: “anarchie” betekent letterlijk “principeloos”. LeFevre was een vriend van Rothbard, en die laatste erkende “autarchisme” (hetgeen “principe van zelfbeschikking” betekent) als een prima alternatieve term.
Afijn. Ook mensen als Rothbard en LeFevre, grote pleitbezorgers van de overheidsloze samenleving in de moderne tijd, waren van mening dat zo’n samenleving een soort “grondwet” nodig zou hebben. Al is het maar om vast te leggen wat “rechten” en “eigendom” nu eigenlijk betekenen, zodat daar geen verwarring over kan ontstaan.
Dus daar sta ik nu. Mijn eigen klassiek-liberale voorstel voorbijgestreefd, maar nog steeds gericht op het ontwerpen van een grondwettelijk document voor een vrije samenleving. Een “Rothbardian Constitution”, heb ik het wel horen noemen. En ja, wat moet daar nu instaan? Ik ken libertariërs die helemaal niet geloven in een (grond)wet, en mensen dat het non-agressieprincipe (NAP) volstaat als basis van een vrije samenleving.
Een mooi ideaal, maar welke formulering van het NAP dan? “Iedereen heeft de vrijheid te doen en laten wat hij wil, zolang hij geen geweld initieert om iemands persoon of eigendom aan te tasten” is een veelgehoorde.
Prachtig. Elegant. En totaal onbruikbaar.
Wat is namelijk “geweld”? Wat is iemands “persoon”? Wat is iemands “eigendom”? Wat vormt een “aantasting”? Je zal ten minste al deze termen van een definitie moeten voorzien, omdat ze anders op vreselijke wijze misbruikt kunnen en zullen worden. Voorts, hoe verkrijgt men eigendom? Daar zijn in de libertaire leer (gestoeld op Locke, in detail uitgewerkt door Nozick) vier wegen voor (te weten: originaire verkrijging, ruil, schenking en overerving). Die hebben allemaal óók een definitie nodig.
En nog even over rechten: wanneer zijn die geldig? Dat je recht hebt op je “persoon” en je “eigendom” weten we. Waar komen andere rechten vandaan? Hoe ontstaan die? Dat moet eveneens vastgelegd worden, omdat je anders conflicten gaat krijgen over interpretatie van de term “recht”. (“Ik heb recht op jouw geld,” zal de socialist beweren.)
Het lijkt me evident dat een libertarische samenleving wel degelijk een soort grondwet behoeft. Een korte, minimalistische grondwet… maar toch. Hoewel we het geen grondwet hoeven te noemen, natuurlijk: het zal tenslotte de enige wet zijn die er is, en er zal geen overheid zijn om méér wetten te maken. Is het dan nog een grondwet, zo zonder andere wetten? Is het eigenlijk wel een wet, zo zonder staat? Het is eerder een principeverklaring, een document dat de basis legt voor de vrije samenleving.
Zullen we dat document, met een grote dosis ironie, het “maatschappelijk verdrag” noemen?
Ingezonden door Victor van der Sterren
Wat als je iets vergeet, waardoor een instantie of iemand anders misbruik van kan maken. Zoals dat nu ook gebeurt. Het is heel erg lastig om een wet te maken waarin alles beschreven wordt.
Zeer interessant.
Ik weet niet of het geheel terug reduceren van de overheid tot op het individu juist is. Het individu is immers altijd een onderdeel van een gemeenschap. Dit principe van een gemeenschap missen we op dit moment naar mijn idee in de westerse samenleving. Ik denk dat dit een blinde vlek is geworden waar we te weinig aandacht aan besteden. In een individualistische samenleving moet er misschien ook wel een overheid zijn. Wie gaat anders alles regelen? Jij of jij? Het samen zaken aanpakken en bespreken zie je niet veel in de huidige maatschappij. Ik denk dat hier een grote oorzaak ligt van ons huidige ‘probleem’. Wanneer je denkt in enkel individuen denk ik dat de gemeenschap hier nog bij moet. Als lokale ‘overheid’ waar iedereen deel van uitmaakt. Dit vraagt alleen wel om een andere inrichting van de maatschappij. Ligt er in het activeren van de gemeenschappen een mogelijkheid? Gaan we als maatschappij weer meer richting de gemeenschap? Gemeen-schap, de groep/schap van individuen die zaken gemeen hebben.
Bertus [16] reageerde op deze reactie.
Wet in een samenleving zonder staat zie ik toch meer als gewoonterecht, door de jaren opgebouwd uit uitspraken gedaan door concurrerende rechtbanken/DRO’s.
Een of een paar lieden die een grondwet bedenken en dan verwachten dat iedereen zich daaraan houdt, is eigenlijk weer een overheid.
Goed stuk overigens, ben het helemaal eens met je kritiek op het NAP. Ook kan ik wel wat voorbeelden bedenken die het NAP schenden en toch wat mij betreft gerechtvaardigd zijn (lifeboat scenario’s).
Goed artikel. Als een nog iets grotere afstand neemt, het volgende: Rechten zijn een idee, iemand moet die rechten verlenen. Het zijn meer privileges, vooral als iemand die rechten kan ontnemen (George Carlin – Youtube).
Als we nog verder naar de basis kijken (altijd goed om naar het fundament te kijken waar je een huis op wilt bouwen), zijn wij in wezen gewoon een onderdeel van het dierenrijk. En, heeft een kudde recht op het gebied waar zij verblijven? En het territorium van van een familie mussen? Zij moeten nogal wat moeite doen om de omgeving te beschermen. Gelukkig beschikt ‘de mens’ over communicatiemiddelen (spraak/schrift) en kunnen er afspraken en overeenkomsten gemaakt worden. We lopen niet meer rond met knots of knuppel om van de eerste de beste buur zijn spullen te roven.
Traditioneel leefden opa en oma ook in het familiehuis (of aanleunwoning), maar die famile- en clan-tradities zijn met de individualisering grotendeels uitgehold. Ook de traditionele stamhoofden zijn vervangen door onpersoonlijke organisaties in decadente flatgebouwen in steden die nagenoeg geen enkele binding meer hebben met de regio (schaalvergroting, centralisatie, EU). Enerzijds dus steeds meer individualisatie (ieder voor zich), anderzijds steeds meer onpersoonlijke machtscentra. De gemeentelijke en provinciale herverdelingen en de federalisatie van Europa staan al voor de deur (2013).
Voor de discussie: Eigendom – is dat niet eenvoudigweg iets dat je onder je macht kunt houden? En dus (het recht meent te hebben om?) anderen ervan te kunnen onthouden? En hoe zit dat met een waterput in je eigendom als er dorstigen aan de poort staan te rammelen? Ik denk dus dat ook naar geschiedenis en traditie moeten kijken, en waar ‘rechten’ vandaan komen.
Groet,
Tammo
Bertus [11] reageerde op deze reactie.
In een Libertarische maatschappij is er geen ruimte voor “dwang”, helemaal niet, totaal niet. Dus ook niet voor deurwaarders die je uit je huis komen zetten omdat je de penningen niet betaald hebt. De markt zal met een oplossing komen, ik vermoed dat die ligt, in dit specifieke geval, in goedkopere woningen, waardoor er geen “hypotheek” meer nodig is.
Tammo [6] reageerde op deze reactie.
@Raoul [5]: “ruimte voor dwang” : Joop noemt al het lifeboat-scenario. Een ander voorbeeld van ‘gerechtvaardigde’ dwang is bijvoorbeeld wanneer je iemand voor direct dreigend onheil kunt behoeden. Voorwaarde is wel verantwoording/rechtvaardiging, en niet zoals een overheid doet: ‘omdat het zo is / omdat wij het zeggen’.
Raoul [7] reageerde op deze reactie.
@Tammo [6]: Ik reageerde meer op de property rights, volgens mij zijn die niet afdwingbaar in claims van anderen – ik bedoel ik ben blij dat we de politie niet hebben voor heldhaftig optreden, dan zullen er een stuk minder geluksvogels zijn.
Ik snap nog steeds niet dat hoe libertariers denken dat “rechtvaardigheid” via de vrije markt geboden kan worden.
Natuurlijk kan je een mannetje inhuren voor de beveiliging, dat kan en gebeurt nu ten slotte ook.
Maar private rechtspraak? Hoe werkt dat dan als de ene partij geen geld heeft? Is er niet per definitie sprake van een belangenverstrengeling als de rechter rechtstreeks factureert aan de betrokken partijen? Is dat niet hetzelfde probleem als nu waarbij de overheid betaald voor het rechtsysteem (nou ja “via” de overheid) en het daarmee niet langer objectief is in zake vs de staat?
Niet alle problemen lossen als sneeuw voor de zon op zonder overheid,bij rechtspraak bijvoorbeeld verschuift het probleem. De corruptie/belangenverstrengeling wordt minder zichtbaar, de totale kosten zullen naar verwachting “niet” lager uitpakken en aangezien in de meeste gevallen 1 van de 2 partijen er niet vrijwillig voor kiest is en blijft het een verliespost, het houd immers direct verband een negatieve actie, net zoals de kapotte ruit wel fijn voor de glaszetter maar daarmee nog niet bijdraagt aan de welvaart. Rechtspraak idem dito, is “nooit” een productieve factor dus waarom zou je dat via de vrije markt willen doen??
Ik kan geen logische redenering waarom een niet productieve dienst via de vrije markt geboden zou moeten worden.
Rechtspraak=kapotte ruit – tot zover zijn we het allemaal eens toch?
Bertus [10] reageerde op deze reactie.
Raoul [12] reageerde op deze reactie.
Joop [13] reageerde op deze reactie.
“Geweldmonopolies zijn verboden.”
Is dat niet genoeg? Ik denk dat de rest automatisch volgt.
@Igor [8]: Zolang het om producten of diensten gaat waartegen men op vrijwillige basis wil ruilen, draagt dat bij tot de welvaart. De glaszetter en de rechter hun respectieve diensten dragen wel degelijk bij tot de welvaart. De markt vraagt om dit soort diensten. Om te voorkomen dat een rechter gekocht wordt, wordt deze betaald uit de publieke middelen.
Igor [17] reageerde op deze reactie.
@Tammo [4]: De dorstigen kun je toch tegen een vergoeding laten drinken.
@Igor [8]: Welke rechten hebben we het? Doe eens een scenario. Realiseer je wel dat er maar bitter weinig gevangenen vastzitten voor gewelds of levens delicten. Of heb je het over een klassiek “de blaadjes van de boom van de buren waaien op mijn eigendom” geschil?
Igor [17] reageerde op deze reactie.
@Igor [8]:
Ik snap ook niet hoe mensen denken dat rechtvaardigheid beter door een monopolist kan worden geboden. Die daar natuurlijk helemaal geen misbruik van gaat maken (ahum). De situatie van vroeger kan ik nog wel begrijpen. Toen zei de opperdienaar dat hij rechtstreeks in contact stond met god, en de meeste mensen geloofden dat. Maargoed ik dwaal af.
Ja, maar in het geval van private rechtsspraak heb je concurrentie. En als een rechter wordt gezien als oneerlijk/omkoopbaar, zullen mensen er geen zaken mee willen doen en overstappen naar een rechter die wel eerlijk is. Dit is wel een beetje simplistisch gesteld en in praktijk is het waarschijnlijk wat lastiger aan te tonen, maar het principe staat dat op een concurrerende markt het lastiger is om de boel te bedonderen.
Heeft iemand dat beweerd?
Igor [17] reageerde op deze reactie.
Als je engels begrijpt zou je hier 20 minuten naar kunnen luisteren. http://www.youtube.com/watch?v=jaGb1GUxces&feature=player_detailpage#t=1387s
Igor [17] reageerde op deze reactie.
Noem het beginsel of principe. De bekende tsjechische schrijver en ex-president Havel zei ooit:”menigmaal streven wetten hun doel voorbij en schaden de samenleving omdat ze naar de letter uitgevoerd worden. Wij moeten leren inzien dat wij wetten dienen te hanteren naar de grondgedachte die aan de wetten ten grondslag ligt. Zo bezien worden wetten toegepast als richtlijn,als principe of beginsel”.
@Robin [2]: Een gemeenschap kan niet door een iemand gevormd worden. Een gemeenschap wordt gevormd door meerdere individuen. Wat wilt u nu zeggen? In een gemeenschap wordt het individu opgezadeld met beslissingen bij meerderheid genomen. Niet altijd de beste of de moreel juiste. Mensen regelen heel veel zelf. De hockeyclub van mijn dochter loopt goed, evenals de voetbalvereniging van mijn zoon. Ons straatfeest is eveneens. altijd prima georganiseerd.
@Bertus [10]:
…. Zo vermoeiend dit. Ik ga het niet nog een keer uitleggen hoor, de kapotte ruit draagt niet bij aan de welvaart – feit.
“Om te voorkomen dat een rechter gekocht wordt, wordt deze betaald uit de publieke middelen.”
Dan is er dus sprake van een publieke diensverlening en geen “markt”.
@Raoul [12]:
Mijn moto is zonder slachtoffer geen misdaad, andere “private” overeenkomsten en geschillen kunnen mensen best zelf oplossen.
Een rechtsysteem is net als een overheid een noodzakelijk kwaad wat continue in de gaten moet worden gehouden door ingezetenen, let wel ik heb het hier niet over het huidige systeem maar een fictieve versie die 98% kleiner en beperkter is als de huidige gedrochten.
@Joop [13]:
De concurentie is op een dienst die “altijd” verband houd met de begrippen “dader/verdachte” en “slachtoffer”, het is een noodzakelijke dienst waarbij “groei” niet gelijk staat aan groei voor welvaart maar juist een afname ervan. Let wel ik heb het hier niet over een lullig verschil van mening maar over grove schendingen van het NAP.
Rechtvaardigheid is niet verkrijgbaar in verschillende smaken, zou graag een visueel voorbeeld geven van een grove NAP schending, graag jezelf proberen te verplaatsen in het slachtoffer en daarna een keuze maken over wat je graag zou willen.
http://www.youtube.com/watch?v=AT9AizVQhFA
A. bemiddeling in conflict.
B. Rechtvaardigheid – straf voor de daders – compensatie voor slachtoffers
@Raoul [14]:
Gaan we weer utopische verhaaltjes over “een verschil van mening” – Ik heb het niet over een verschil van mening maar over serieuze nap/eigendomsrecht schendingen ik beweer ook niet dat het huidige systeem goed functioneert – dat is namelijk al gauw het volgende argument van Stefan Molyneux, het huidige systeem werkt niet dus is dit beter – ja in een wereld waar iedereen zoals stefan zelf is zou dat wellicht erg goed werken, helaas zo ver zijn de meeste mensen nog niet geevolueert.
—
Zou vermoeiend, telkens weer diezelfde draaikonterij, het voorbeeld van de kapotte ruit is goed als het in het libertarische straatje past maar oh wee als zelfde logica ook van toepassing is op iets wat niet binnen de ideologie past, dan doet iedereen ineens alsof ze het niet begrijpen ; er is toch vraag naar de dienst dan is het toch goed dan “willen” de vrije mensen het toch…. ja ja ik zat er echt op te wachten om op brute wijze overvallen te worden, ben ik even blije dat ik in de vrije markt op zoek mag naar iemand om mijn “verschil van mening” met de daders op te lossen.
En als het inhoudelijk echt helemaal niet wil lukken kan je altijd nog doen alsof ik voorstander ben van vollop zinloze wetten en regels
Libertarisme een ideologie die nergens ter wereld in de praktijk wordt toegepast waarvan de aanhangers het maar moeilijk kunnen bevatten dat er ook nog andere mogelijkheden zijn die ook nog nergens ter wereld in de praktijk worden toegepast.
Joop [18] reageerde op deze reactie.
meh [19] reageerde op deze reactie.
Bertus [20] reageerde op deze reactie.
Bertus [21] reageerde op deze reactie.
@Igor [17]:
Klopt, het is natuurlijk alleen een dienst voor het slachtoffer. Maar dat maakt rechtspraak nog steeds een dienst waar behoefte aan is.
Die groei zit hem in de kwaliteit van de rechters/wetten/uitspraken, niet in het aantal uitspraken.
Waarom niet? Er zullen veel overeenkomsten zijn in wat verschillende mensen rechtvaardig vinden, maar ook altijd verschillen. Zeker als je naar verschillende culturen kijkt, maar ook al binnen eenzelfde cultuur.
Ik begrijp niet helemaal waarom je dit voorbeeld aanhaalt. Zowel A als B kunnen privaat worden aangeboden. In dit soort extreme gevallen heeft bemiddelen vrijwel zeker geen nut.
@Igor [17]:
Let op drie delen:
http://www.youtube.com/watch?v=khRkBEdSDDo&list=PL1647CADF96760B37
Uitgelegd wordt hoe wetgeving binnen een vrije samenleving zou kunnen werken. in deel 3 komt zelfs de doodstraf aan bod.
Raoul [22] reageerde op deze reactie.
@Igor [17]: Er is zeker wel een markt voor. Kijk maar naar een programma als De Rijdende Rechter. Partijen kunnen voor rechtspraak/conflictbeslechting ook bij een ander terecht dan de officiele rechter. Betaling zou best kunnen via de markt. Het feit dat dat anders loopt wil nog niet zeggen dat er dus geen markt voor is. Mijn huisarts betaal ik ook niet zelf niet rechtstreeks tenminste.
@Igor [17]: U maakt zich er wel er gemakkelijk vanaf. Vervelend een weerwoord. Je zou er bijna dictator om worden of niet Igor? De kapott eruit wellicht niet. Maar de dienst de ruit te vervangen wel.
Igor [24] reageerde op deze reactie.
@meh [19]: Ik heb alleen deel 3 even bekeken, belachelijke voorstelling, en ik denk zelfs niet eens libertarisch.
Rechtspraak vanuit de “markt” i.p.v. bovenaf opgelegd:
http://books.google.nl/books?id=p6WazhqdnzYC&printsec=frontcover&hl=nl#v=onepage&q&f=false
@Bertus [21]:
Nee hoor valt wel mee, wel wordt ik erg gefrustreerd van bepaalde debateer technieken waardoor een discussie eindeloos en compleet zinloos is.
Ook zijn er in dit geval weer tig reacties met “een privaat rechtsysteem is mogelijk” – ik beweer ook niet dat het niet mogelijk is – ik denk dat het niet wenselijk is.
Ik heb een eigen visie – mijn mening is niet die van een ander – een deze discussie loopt het keer op keer uit op een verschillende interpretatie van de gebruikte begrippen – Bij jouw is er een “markt” voor als er vraag naar is, nou weet ik niet welk begrip ik moet gebruiken voor wat ik bedoel met “vrije markt” maar waar jij het hebt over “Er is zeker wel een markt voor.” Ik zou daar het begrip markt nooit gebruiken bij mij zou er staan; “Er is zeker wel vraag naar”
Dat toont wel aan hoe zinloos deze discussie is, alsof we twee verschillende talen spreken.
Bertus [25] reageerde op deze reactie.
@Igor [24]: Nu ineens zinloos. Grappig eerst sprake van een feit.
Ik hanteer de definitie zoals die in de economie gebruikt wordt. Als ergens vraag naar is en er is een aanbieder dan is er een markt.
Als mensen producten en diensten met elkaar willen ruilen is er voor die producten en diensten een markt. Voor rechtspraak is er een markt. Voor arbitrage is er een markt. En mensen die een ruit kapot hebben, zijn maar wat blij met een vakman die een nieuwe wil plaatsen.
Ze kunnen het ook laten en zelf een plank van de Gamma op het kozijn spijkeren. Heeft allemaal economische waarde. Je moet er zelfs belasting over betalen en die heet BT(oegevoegde)W.
Igor [29] reageerde op deze reactie.
Er wordt nog steeds van uit gegaan dat men een groep is. Dat bepalen mensen zelf wel. Als er geen overheid zou zijn, zou men zo zijn eigen microstaat kunnen oprichten, en welke Libertarische wet (ookal is het er maar 1) volkomen aan zijn laars kunnen lappen.
Een voorbeeld van iets waar een Libertarische maatschappij volgens mij geen oplossing voor heeft, is iemand die eerst een eigen staat uitroept om vervolgens een vrijbrief te hebben om huiselijk geweld te gaan plegen. Wie dan het tuinhekje open doet om in te grijpen kan dan met dezelfde Libertarische wet als een buitenlandse agressor worden beschouwd, en met alle recht worden neergeschoten, omdat diegene een buitenlandse bemoeial is met interne aangelegenheden. Iemand de wet voorschrijven dat die geen geweld mag initiëren, kan wel eens als discriminatie worden opgevat. Het zou bijvoorbeeld een fanatieke Moslim kunnen zijn die graag zijn vrouw afranselt. Buren kunnen wel het gekrijs horen elke dag lang, als zij gebrandmerkt wordt, maar toch niet ingrijpen omdat dat gezin zich in alle vrijheid buiten de Libertarische samenleving heeft geplaatst, en dat recht hebben ze ook, want er is geen wet tegen het uitroepen van een eigen land, alleen maar tegen het initiëren van geweld. Wat is daar precies voor oplossing voor?
Joop [28] reageerde op deze reactie.
@Pteranodon [27]:
Zelf een wet maken waarin staat dat je iemand mag mishandelen gaat in tegen libertarische principes. Het lijkt mij dus prima als iemand deze persoon zelf even afranselt, buitenlandse bemoeial of niet.
@Bertus [25]:
Ben je echt zo dom of zit je me gewoon te trollen?
Bertus [31] reageerde op deze reactie.
Toevallig zal de eerste uitzending van het vernieuwde Vrijheid Radio gaan. Binnenkort wordt deze gepost.
Persoonlijk ben ik van mening dat we al die wetboeken naar een papierverwerkingsbedrijf moeten sturen waar ze nuttigere dingen van die wetboeken kunnen maken, zoals toiletpapier.
Het NAP en natuurrecht zijn veel beter dan dat rechtspositivisme.
Punt is alleen hoe maak je dat die grote massa duidelijk die compleet gehersenspoeld is door het sociaal-democratisch denken?
Comments are closed.