Cantillon’s Curse

door Stephen Johnston

Boekbespreking

Het dit jaar verschenen boek Cantillon’s Curse van Stephen Johnston bespreekt een hoogst actueel onderwerp: de onontkoombare gevolgen van ongelimiteerde geldschepping door (centrale) banken.

Richard Cantillon was een Ierse econoom die in de jaren 1700 geld belegde in de Mississippi Company. Mede naar aanleiding van de boom en bust van deze onderneming schreef hij zijn werk An Essay on Economic Theory dat in 1755, geruime tijd na zijn dood, verscheen. Dit werk is te verkrijgen via het Von Mises Institute.

Cantillon’s Curse is behalve op de inzichten van Cantillon mede gebaseerd op de economische theorie van de Oostenrijkse school, die de meeste lezers van De Vrijspreker welbekend is. Het belangrijkste inzicht in het boek van Johnston is dat inflatie – het gevolg van geldschepping – geen aggregate verschijnsel is. Aggregate wil zeggen allesomvattend. Inflatie kan zich in een deel van de economie voordoen, en in een ander deel niet. Evenmin is inflatie voor iedereen gelijk: wie het nieuw gedrukte geld het eerst in handen krijgt heeft het voordeel ervan (gratis extra koopkracht), wie het als laatste krijgt alleen het nadeel (gestegen prijzen). Inflatie volgt immers met vertraging op geldschepping. Dat is Cantillon’s theorie van relatieve inflatie, ook wel het Cantillon effect genoemd.

Dit effect werd later bevestigd tijdens de hyperinflatie in de Weimarrepubliek: wie tijdens de lunchpauze boodschappen kon gaan doen kreeg meer brood voor zijn geld dan wie tot het eind van de werkdag moest wachten met winkelen.

In onze tijd zijn het vooral de banken die het voordeel van geldschepping genieten. De financiële sector veroorzaakt door geldschepping verarming van de overige bevolking. Ook de overheid profiteert hiervan. Zij kan dankzij de geldschepping immers goedkoop lenen en door bijvoorbeeld de tariefschijven in de inkomstenbelasting niet aan te passen aan de inflatie – naar verluidt een van de kabinetsplannen voor 2014 – ontwijkt de schatkist de nadelige gevolgen van de geldschepping. Om nog maar te zwijgen van het gemanipuleer met de ‘officiële’ inflatiecijfers. Het boek verwijst in dat verband naar de site shadowstats.com, waar de actuele (Amerikaanse) inflatiecijfers zijn te vinden zoals die zouden luiden op basis van berekeningswijze die tot 1980 werd gebruikt.

De conclusie van Johnston is dat er een situatie is ontstaan waarin de insiders (politici en bankiers) ongehinderd kunnen stelen van de overige bevolking. Vandaar de titel van zijn boek: Cantillon’s Curse, de vloek van Cantillon.

Het boek geeft niet alleen een analyse van de huidige situatie maar ook een prognose van te verwachten ontwikkelingen. Door de ontwikkelingen in de wereld van banken en financiën te relateren aan de demografische ontwikkeling (‘demography is destiny’) komt de schrijver tot een aantal investeringsadviezen, zij het dat het boek daarbij vooral op de Noord-Amerikaanse situatie ziet.

In het boek ontbreekt een beschrijving van de ondergang van de Mississippi Company in de 18e eeuw, terwijl dat een mooie illustratie zou zijn geweest van de titel. Gelukkig is het verhaal over de Mississippi Company op Wikipedia na te lezen. Over Cantillon zelf vernemen we ook niet veel in het boek. Maar dat zijn de enige nadelen van dit boek.

Paul Verhaegh

Cantillon’s Curse is te bestellen bij Amazon.com en bij Amazon.co.uk, voor wie graag dichter bij huis winkelt.