800px-Motor_oil_refill_with_funnelDe jongste berichten over de plannen voor het wijzigen van het fiscale regime voor ZZP’ers waren te verwachten. De schade die daarvan het gevolg zal zijn is al net zo voorspelbaar.

Het kabinet gaat de fiscale voordelen voor ZZP’ers tegen het licht houden. ZZP betekent Zelfstandige Zonder Personeel. (Ze worden soms ook Zelfstandigen Zonder Polen genoemd, maar daar gaat het nu niet om.) Volgens publicaties mikt het kabinet op aanpak van de zelfstandigenaftrek en de startersaftrek.

Het motief voor deze maatregelen is niet moeilijk te vinden. De PvdA vindt dat ZZP’ers werknemers oneerlijke concurrentie aandoen, de VVD wil graag de begroting sluitend hebben en schrikt niet langer terug voor lastenverzwaringen. De wijze waarop het plan verkocht gaat worden kunnen we ook al uittekenen: we moeten er samen, met elkaar uitkomen. Iedereen moet een offer brengen, ook ZZP’ers, blablabla etc.

De politieke psychologie achter deze maatregelen is dat het beter is om iedereen een beetje te knijpen, dan sommigen wel en anderen niet. Zo kan niemand protesteren dat hij of zij de enige is die geknipt en geschoren wordt. Een soort van kaasschaafmethode, maar dan ten kosten van uw budget, in plaats van dat van de diverse ministeries.

Maar zijn die voordelen van ZZP’ers wel zo groot? Welnu, de zelfstandigenaftrek is inderdaad een redelijk groot voordeel. In 2013 bedraagt deze € 7.280 (mits de ZZP’er jonger dan 65 is). Dat bedrag mag de ZZP’er dus aftrekken van de winst. Dan is er nog de startersaftrek ad € 2.123, maar die geldt alleen tijdens de eerste drie jaar. Deze aftrek laat ik daarom verder buiten beschouwing. Belangrijk is ook de MKB-winstvrijstelling. Dat is een aftrek van 14% op de winst. Die aftrek is ooit door Gerrit Zalm ingevoerd om de belastingdruk van zelfstandigen gelijk te trekken met die van ondernemers die hun zaak in een BV hebben gestopt. Als het kabinet gaat sleutelen aan de MKB-vrijstelling zal dat ongetwijfeld gepaard gaan met een wijziging van het regime voor ondernemers met een BV. Omdat dit een onderwerp op zichzelf is, laat ik dat in dit stuk eveneens onbesproken.

De zelfstandigenaftrek geldt alleen als de ondernemer minimaal 1.225 uur per jaar werkt. Dat is 25 uur per week bij een 49-weeks werkjaar. Een werknemer heeft meestal 25 vakantiedagen, plus de nodige doordeweekse feestdagen vrij (Tweede Pinksterdag, Paasmaandag e.d.). Stel dat het totaal aantal vrije dagen van een werknemer 30 bedraagt, dan werkt een werknemer dus 46 weken per jaar. Een zelfstandige die aan de eis van 1.225 uur wil voldoen moet op die basis 27 uur per week (afgerond) werken. Dat is ongeveer vergelijkbaar met een parttime werknemer die 28 uur per week werkt, aangenomen dat die werknemer die uren verdeelt over vijf dagen per week. Bedenk daarbij dat voor de 1.225 uur niet alleen directe uren meetellen, maar ook indirecte uren zoals bijvoorbeeld uren voor overhead, reistijd en tijd besteed aan nascholing. Al met al is de zelfstandigenaftrek een mooie faciliteit voor zelfstandigen die een parttime arbeidsleven leiden. Voor de zelfstandige die structureel meer werkt dan een gangbare arbeidsweek van 36 dan wel 40 uur is het ook een mooie opsteker, omdat het de progressie in de belastingen matigt. Doordat de de zelfstandigenaftrek het inkomen verlaagt werkt de faciliteit ook door in berekening van de toeslagen die een ZZP’er ontvangt. Immers, hoe lager het inkomen, hoe hoger de toeslagen.

Maar daarmee is ook alles gezegd ten voordele van de fiscale positie van ZZP’ers. Verder zijn er vooral nadelen. De ZZP’er moet bijvoorbeeld zelf de risico’s van werkloosheid (dat heet bij zelfstandigen overigens ‘leegloop’), kortdurende ziekte en langdurige arbeidsongeschiktheid opvangen. Voor werknemers zijn dergelijke risico’s collectief afgedekt middels verplichte verzekeringen die wettelijk zijn gekoppeld aan het bestaan van een dienstbetrekking. En collectief verzekeren is altijd voordeliger dan indiviudeel. Dat geldt al helemaal voor pensioenverzekeringen, die ZZP’ers ook individueel af moeten sluiten. Een ZZP’er is dus qua belasting voordeliger uit, maar qua sociale zekerheid juist duurder. De faciliteit van de zelfstandigenaftrek helpt de ZZP’ers om dat nadeel op te vangen.

Een ander punt, dat vaak onderbelicht wordt, is dat het inkomen van een ZZP’er niet 1 op 1 vergelijkbaar is met het salaris van een werknemer. Een werknemer kost namelijk meer dan zijn bruto loon. Dat komt omdat een werkgever allerlei premies voor de werknemer moet betalen. Denk bijvoorbeeld aan premies voor verzekering tegen werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en pensioen. Deze premies krijgt de werknemer weliswaar niet in handen, maar zijn economisch gezien wel inkomen omdat de werknemer daar voordelen aan ontleent. Stel nu dat deze premies 20% van het bruto loon bedragen, dan is de consequentie dat een bruto loon van € 20.000 van een werknemer vergelijkbaar is met een winst van een ZZP’er (winst is omzet minus kosten) van € 20.000 x 1,2 = € 24.000. Als je dan de belastingdruk gaat vergelijken valt het plaatje al een stuk minder gunstig uit voor de ZZP’er. Uiteraard moet je dan ook de fiscale aftrekbaarheid van de premies die de ZZP’er betaalt verwerken in de berekening van de belastingdruk van de ZZP’er, maar dat even terzijde.

Belangrijker nog dan de vorige punten is de pragmatiek van de zelfstandigenaftrek. Dankzij deze faciliteit kan een zelfstandige leven van een inkomen van € 20.000, of minder zelfs. Met andere woorden: de zelfstandigenaftrek maakt minimalistisch ondernemerschap mogelijk. Voor de minimalistische ondernemer is zo’n bestaan dan wel geen vetpot, en voor de schatkist levert het evenmin veel op, maar voor de economie is het goed dat het arbeidsaanbod van deze groep er is. Het zorgt voor de broodnodige flexibiliteit in het aanbod van goederen en diensten. Vooral andere ondernemers profiteren ervan: de MKB-onderneming die snel een website of een bedrijfsvideo nodig heeft, maar geen reclamebureau kan betalen. De ondernemer die werk uit wil besteden, maar te weinig werk heeft om daarvoor iemand aan te nemen. Voor zulke aanbieders van werk c.q. vragers van diensten zijn ZZP’ers ideaal. Een vaste kracht als het ware, maar toch niet in dienst. De minimalistische ondernemer fungeert daarmee als smeerolie in de economie. De fiscale voordelen van de ZZP’er maken dit mogelijk. De critici van deze voordelen zien dit niet, omdat zij – buitengewoon voorspelbaar – de materie bezien als een vraagstuk van verdelende rechtvaardigheid, in plaats van als een vraagstuk van optimale vraag en aanbod in een markt.

Omdat politici geneigd zijn vanuit een verdelingsperspectief naar vraagstukken kijken, en omdat ze geld nodig hebben, zal er wel ingegrepen worden in de ondernemersfaciliteiten. Maar je hoeft geen rijbewijs te hebben om te weten wat er gebeurt als de smeerolie in de motor schaars wordt. Dan krijg je een vastloper. Dat gaat ook met de economie gebeuren. Het fiscaal pesten van zelfstandigheid zal leiden tot uitval van ZZP’ers. De uitvallers zullen ofwel in loondient gaan werken, zich terugtrekken uit de markt (alleen mogelijk als er nog ander inkomen in de huishouding is) of een beroep doen op de sociale zekerheid. In dat laatste geval hebben ze ongetwijfeld recht op deelname aan een arbeidsintegratieprogramma. Wedden dat zo’n programma meer dan € 7.280 per jaar kost? Maar het is natuurlijk een kniesoor die daarop let, want politici zijn dol op mensen die geholpen moeten worden. ‘De overheid als schild van de zwakken’, heet het dan. En ze kijken erbij alsof ze moeder Theresa zelf zijn. Zo hou je ook werk – en inkomen. Maar het is niet het soort werk dat we moeten willen. Benieuwd of politici dat ook inzien. Het zou wel een zelfoverwinning zijn.

Paul Verhaegh

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

27 REACTIES

  1. … Prachtig stuk. En nu maar hopen dat er een plucheverwarmer in Den Haag is die het leest, begrijpt(!) en ter harte neemt. Maar vooral die laatste twee… Need I say more?

  2. “De uitvallers zullen ofwel in loondienst gaan werken, zich terugtrekken uit de markt (alleen mogelijk als er nog ander inkomen in de huishouding is) of een beroep doen op de sociale zekerheid.”
    Of ze bieden zich aan buiten alle wettelijke verplichtingen om (zwart werken), wat veel aannemelijker is.

  5. Ik weet niet hoe het jullie vergaat, maar mij duizelde het toen ik aan het slot kwam. Ik zou al die regelingen echt niet zo uit mijn hoofd kunnen herhalen.
    Dit kan beslist eenvoudiger als ze (roverheid) dat echt zouden willen.
    De hele IB afschaffen is natuurlijk de beste weg.

  6. En ik was me net aan het oriënteren op een carrière als zzp-er. Toch zullen er ZZP-ers blijven: mensen staan met de rug tegen de muur. Als je lastig aan vast werk kunt komen dan is voor jezelf beginnen eerder een vlucht dan een roeping. Bij mij is het beide: de spanning en verantwoordelijkheid om je eigen broek op te houden maar ook de wetenschap dat een vaste baan voor de meesten een herinnering uit de vorige eeuw zal zijn.

  7. Het is onderhand wel bekend: waar die roverheids-ratten geld ruiken, pakken ze je bij de strot en knijpen ze. Hard en meedogenloos, gevolgen niet inschattend.

    Alles wat boven een duister vastgesteld “nivelleringsniveau” uitkomt, moet worden beknot. Of het nu de patserboot is, uw spaargeld, pensioen, het tweede huis, toen later het eerste huis, de auto, de consumentenboete (BTW) of een groep mensen die kiest om met bepaalde risico’s een beter inkomen te verwerven.

    De ratten knagen aan alles wat niet van hen is. Met hun vuile poten en smerig bek, vies van het riool waar ze uitkomen. Met een propaganda-machine die zorgt voor een stinkende manier van besmetting (door onderwijs, media, enz.).

    Zoek uw persoonlijke rattenbestrijder.

    .M [10] reageerde op deze reactie.
    Igor [15] reageerde op deze reactie.

  8. Het cirkeltje is weer rond: politici tevreden met hun goedkope tricks, Samsom voorop en het gevolg is weer opnieuw het bevorderen van een zwarte economie á la Italië. En dan weer meer opsporingsambtenaren erbij om het verschijnsel te bestrijden. Waar zit toch het gezonde verstand. Willen we weer welvaart dan ondernemers vrijstelling van belastingen en vrij van alle klemmende regeltjes. Nu gaan we naar de absolute armoede !
    Moet je eens zien hoe snel bedrijvigheid dan weer opbloeit.

    Raymond [11] reageerde op deze reactie.

  9. Als dit soort kortingen worden afgeschaft, kunnen ZZP’ers (zal niet voor iedereen mogelijk zijn) het beste bijstandsuitkeringen + toeslagen aanvragen en gaan werken in de alternatieve markt (‘zwart’ vind ik misplaatst klinken).
    Laat die nonvaleur van een Rutte en zijn trekpoppenkabinet maar lekker doodvallen.

  11. Willen we weer welvaart dan ondernemers vrijstelling van belastingen en vrij van alle klemmende regeltjes.

    @Joseph Kétèll [8]:

    Nou sluit je dan aan bij “het clubje” ?

  12. @.M [10]: 🙂 Een rat is een knaagdier. De rest is verzonnen symboliek en daar wens ik niet op afgerekend te worden. De meeste libertariërs zijn nuchter genoeg om door mensen verzonnen symbolieken niet al te hoog te achten. Ik woon in Nederland en daar is de rat gewoon een knaagdier.

    Dus een rat is een knaagdier dat o.a. in riolen leeft en overbrenger kan zijn van smerigheden. Voilá, zie hier mijn parallel naar de laag-bij-de-grondse werkwijzen van de ambtenaar.

    Bovendien weet ik hoe Chinezen in hun eigen land leven en wat zij eten en hoe zij eten (en spugen en rochelen aan tafel): echt smeerkezen (bent u er al eens geweest, dat u zich met die cultuur verbonden voelt?), maar dat is hun cultuur en moeten ze zelf weten. Ik ga in ieder geval niet mee met dergelijke verzonnen cultuurverschijnselen, zeker niet van zulke smeerkezen. Maar logisch dat zij de rat zo hoog achten.

    Dat u zich verbonden voelt met een verre cultuur is uw goed recht, maar ga daar een ander niet op afrekenen, zeg. 🙂

    ric ardo [20] reageerde op deze reactie.
    Raymond [21] reageerde op deze reactie.

  15. @MMAP [7]:
    Mooie reactie 🙂

    Nog een paar manieren om de afkorting ZZP uit te leggen 😉

    Zelfstandig Zonder Pensioen
    Zelfstandig Zonder Poen
    Zelfstandig Zonder Papieren
    Zelfstandig Zonder Pretentie
    Zeer Zelfstandig Personeel
    Zeer Zeldzaam Personeel

  16. De roverheid heeft alle onderdanen het liefst bij een paar grote bedrijven werken. Dat is gemakkelijk te overzien. Als dat kleine grut controleren en afpersen is veel te veel werk.

  17. Leer het nu toch eens: ergens zo in de 70-er jaren van de vorige eeuw is het verschil tussen arbeiders en middenstand weggenomen en werden “we” opeens allemaal middenklasse.
    De bedoeling begint langzamerhand duidelijk zichtbaar te worden:
    het elimineren van de gehele “middenklasse”.
    Tot iedereen bij het onderste deel van de bevolking hoort, behalve
    de zgn. (zelfbenoemde) elite natuurlijk. Kijk ook maar naar wat een
    aantal jaren geleden in de VS met diezelfde middenklasse is
    gebeurd.

  21. @MMAP [12]:

    Bovendien weet ik hoe Chinezen in hun eigen land leven en wat zij eten en hoe zij eten (en spugen en rochelen aan tafel): echt smeerkezen (bent u er al eens geweest, dat u zich met die cultuur verbonden voelt?), maar dat is hun cultuur en moeten ze zelf weten. Ik ga in ieder geval niet mee met dergelijke verzonnen cultuurverschijnselen, zeker niet van zulke smeerkezen

    200 jaar opium import en 60 Mao heeft inderdaad van een van de meest hoogstaande culturen , een waarlijk arbeiders paradijs gemaakt.

    Langleve de “verlichting”, waar die lui in Ingolstad al niet goed voor zijn.

  23. “I swear by my life, and my love of it, that I will never live for the sake of another man, nor ask another man to live for mine.”

    I take this pledge as a personal Declaration of Independence. As a sovereign individual, I assert the exclusive right to my life, my liberty and my property. As government is properly instituted to protect my rights, I oppose, and declare as unconstitutional, all actions taken by government that violate the very rights it is charged with defending. I support a return to the principle of individualism upon which this world was founded. And rejecting any initiation of the use of force as being wholly inappropriate, I support a society based strictly upon voluntary association and free trade among its people

    John Galt Pledge (edited)

  24. John Galt’s Speech
    mini-version
    [ 964 words ]
    For twelve years you’ve been asking “Who is John Galt?” This is John Galt speaking. I’m the man who’s taken away your victims and thus destroyed your world. You’ve heard it said that this is an age of moral crisis and that Man’s sins are destroying the world. But your chief virtue has been sacrifice, and you’ve demanded more sacrifices at every disaster. You’ve sacrificed justice to mercy and happiness to duty. So why should you be afraid of the world around you?
    Your world is only the product of your sacrifices. While you were dragging the men who made your happiness possible to your sacrificial altars, I beat you to it. I reached them first and told them about the game you were playing and where it would take them. I explained the consequences of your ‘brother-love’ morality, which they had been too innocently generous to understand. You won’t find them now, when you need them more than ever.
    We’re on strike against your creed of unearned rewards and unrewarded duties. If you want to know how I made them quit, I told them exactly what I’m telling you tonight. I taught them the morality of Reason – that it was right to pursue one’s own happiness as one’s principal goal in life. I don’t consider the pleasure of others my goal in life, nor do I consider my pleasure the goal of anyone else’s life.
    I am a trader. I earn what I get in trade for what I produce. I ask for nothing more or nothing less than what I earn. That is justice. I don’t force anyone to trade with me; I only trade for mutual benefit. Force is the great evil that has no place in a rational world. One may never force another human to act against his/her judgment. If you deny a man’s right to Reason, you must also deny your right to your own judgment. Yet you have allowed your world to be run by means of force, by men who claim that fear and joy are equal incentives, but that fear and force are more practical.
    You’ve allowed such men to occupy positions of power in your world by preaching that all men are evil from the moment they’re born. When men believe this, they see nothing wrong in acting in any way they please. The name of this absurdity is ‘original sin’. That’s inmpossible. That which is outside the possibility of choice is also outside the province of morality. To call sin that which is outside man’s choice is a mockery of justice. To say that men are born with a free will but with a tendency toward evil is ridiculous. If the tendency is one of choice, it doesn’t come at birth. If it is not a tendency of choice, then man’s will is not free.
    And then there’s your ‘brother-love’ morality. Why is it moral to serve others, but not yourself? If enjoyment is a value, why is it moral when experienced by others, but not by you? Why is it immoral to produce something of value and keep it for yourself, when it is moral for others who haven’t earned it to accept it? If it’s virtuous to give, isn’t it then selfish to take?
    Your acceptance of the code of selflessness has made you fear the man who has a dollar less than you because it makes you feel that that dollar is rightfully his. You hate the man with a dollar more than you because the dollar he’s keeping is rightfully yours. Your code has made it impossible to know when to give and when to grab.
    You know that you can’t give away everything and starve yourself. You’ve forced yourselves to live with undeserved, irrational guilt. Is it ever proper to help another man? No, if he demands it as his right or as a duty that you owe him. Yes, if it’s your own free choice based on your judgment of the value of that person and his struggle. This country wasn’t built by men who sought handouts. In its brilliant youth, this country showed the rest of the world what greatness was possible to Man and what happiness is possible on Earth.
    Then it began apologizing for its greatness and began giving away its wealth, feeling guilty for having produced more than its neighbors. Twelve years ago, I saw what was wrong with the world and where the battle for Life had to be fought. I saw that the enemy was an inverted morality and that my acceptance of that morality was its only power. I was the first of the men who refused to give up the pursuit of his own happiness in order to serve others.
    To those of you who retain some remnant of dignity and the will to live your lives for yourselves, you have the chance to make the same choice. Examine your values and understand that you must choose one side or the other. Any compromise between good and evil only hurts the good and helps the evil.
    If you’ve understood what I’ve said, stop supporting your destroyers. Don’t accept their philosophy. Your destroyers hold you by means of your endurance, your generosity, your innocence, and your love. Don’t exhaust yourself to help build the kind of world that you see around you now. In the name of the best within you, don’t sacrifice the world to those who will take away your happiness for it.
    The world will change when you are ready to pronounce this oath:
    I swear by my Life and my love of it that I will never live for the sake of another man,
    nor ask another man to live for the sake of mine.

    Vilseledd [26] reageerde op deze reactie.

  25. @John [4]:

    En hoewel een wetmatigheid is, dat je van een onderneming pas na 5 jar kunt beoordelen of deze levensvatbaar is, vinden ze bij het UWV, dat dat al na 26 weken is. Als je ’s nachts wakker ligt van je onderneming, dan geldt dat als werktijd, terwijl een werknemer niet eens zijn reistijd hoeft te tellen. Begin je onderneming dan ook als stichting.

Comments are closed.