Vechten voor vrede

Ging de ondergang van de wereld al twee keer niet door (in 2000 en 2012), voor beroepspessimisten onder ons is er eindelijk goed nieuws: de Derde Wereldoorlog staat op de agenda.

Het staat praktisch vast dat het Westen gaat interveniëren in de Syrische burgeroorlog. Volgens de doorgaans goed ingelichte site Debkafile gaan de VS in de nacht van vrijdag of zaterdag, dan wel op af na maandag 2 september (Labour Day) het vuur openen op Syrië.

Het is de vraag of dat een goed idee is. Het conflict in Syrië is een burgeroorlog. Burgeroorlogen zijn per definitie buitengewoon bloedig – strijdende partijen in een burgeroorlog maken bijvoorbeeld zelden krijgsgevangenen, maar schieten overwonnen tegenstanders gewoon dood. Wat kun je daar als buitenlandse mogendheid aan doen, zolang partijen vastbesloten zijn door te blijven strijden? Het argument dat de mensenrechten ingrijpen noodzakelijk maken – vanwege het gebruik van gifgas – lijkt plausibel, maar is het niet echt. Ook zonder het gebruik van strijdgassen vallen er burgerslachtoffers, om van de wreedheden die partijen over en weer begaan maar te zwijgen.

Daar komt nog bij dat het Westen in Syrië de tegenstanders van het – inderdaad tirannieke – bewind van president Assad gaat helpen, terwijl dat veelal radicale moslims zijn die vrouwen onderdrukken, christenen en andere religieuze minderheden vervolgen, krijgsgevangenen standrechtelijk doodschieten en gevangengenomen priesters levend kelen. Syrische christenen bijvoorbeeld, zijn onder de dictatuur van de alawiet Assad beter af dan onder de heerschappij van de rebellen, als deze winnen. En waarom islamisten in Syrië steunen als je op andere plaatsen in de wereld juist die groep als anti-Westerse terroristen aanduidt en dus bestrijdt?

Je vraagt je soms af of president Obama gewoon een onbenul is als het op buitenlands beleid aankomt, of dat er een kille en doortrapte berekening achter zit die als doel heeft de Derde Wereldoorlog bewust uit te lokken en passant de staat Israel te (laten) vernietigen. Het lijkt vergezocht, maar zo onnozel als de buitenlandse politiek van de VS onder deze president is, dat is bijna niet te geloven. Feit is dat ruim vijf jaar na het aantreden van deze president de positie van de VS in de Arabische wereld eerder is verzwakt dan versterkt.

Een andere theorie is overigens dat de interventie in Syrië onderdeel is van een plan om het hele Midden-Oosten (lees: alle olierijke gebieden) onder Amerikaanse invloed te brengen. Als die theorie klopt is Syrië alleen maar een voorfase van de oorlog tegen Iran, de uiteindelijke vijand.

Enfin, wat er ook van waar is, vanuit een libertarisch perspectief is de interventie in de Syrische burgeroorlog zonder meer af te keuren. ‘War is the health of the state’ is niet voor niets een gevleugelde uitdrukking in kringen van mensen die vrij, kritisch en dus zelfstandig denken (lees: libertariërs). De toestand van permanente oorlog waarin een land als de VS sinds ‘911’ verkeert betekent het einde van ’the land of the free’ en het begin van ‘New Prussia’. De valse WMD-claim waarmee president George W. Bush de oorlog tegen Irak begon is een moderne versie van het vervalste telegram waarmee de Pruissische kanselier Otto von Bismarck in 1870 de oorlog tegen Frankrijk uitlokte. Sindsdien de inval in Irak is het complete Midden-Oosten gedestabiliseerd en de VS op weg een politiestaat en – mede – een militaire dictatuur te worden.

Toen Barack Obama nog geen president was, voerde hij campagne onder het motto ‘change’. Eenmaal aan het bewind nam hij de Nobelprijs voor de Vrede in ontvangst om zich vervolgens tot een oorlogspresident te ontwikkelen. Ook die tournure is een echo uit het verleden. In 1932 voerde een zekere Franklin D. Roosevelt campagne tegen de zittende president Herbert Hoover met de slogan ‘He will bring socialism to America’. Hoover was namelijk geen laissez-faire president zoals de officiele geschiedschrijving ons wil doen geloven, maar een man die dacht de economische crisis op te losssen met expansie van de publieke sector. Eenmaal verkozen zette president Roosevelt de door zijn voorganger ingezette koers van overheidsinterventie versterkt voort. De naam van dat beleid kennen we allemaal nog van de geschiedenisles op school: de New Deal.

Politici kun je dus nooit op hun woord te geloven: eenmaal aan de macht doen ze wat het beste uitkomt. En omdat iedere nieuw verkozen leider begint met een status quo die hij of zijn van zijn voorganger erft, wordt het beleid van de ‘nieuwe’ leider in eerste instantie bepaald door de last van het verleden. Pas na verloop van tijd wordt duidelijk of er wijzigingen zijn en kan de balans van het nieuwe bewind worden opgemaakt. In het geval van president Obama kan de conclusie nu al – na bijna een jaar in zijn tweede termijn – worden getrokken: zijn buitenlandse politiek is de slechtste sinds die van president Johnson.

Ingrijpen in een burgeroorlog in een ander land uit naam van ‘democratie’ of ‘mensenrechten’ is een keuze voor abstracte idealen en daarom per definitie niet gebaseerd op een inschatting van wat er feitelijk speelt. Gezien de betrokkenheid van andere landen bij het Syrische verhaal – Iran, Rusland, Turkije – en het risico dat Israël tegen zijn wil betrokken gaat raken bij deze oorlog, is interventie in Syrië iets dat eenvoudig te beginnen is, maar waarvan de gevolgen niet te overzien zijn. We zijn daarmee in een vergelijkbare situatie als die van de zomer van 1914: het Midden-Oosten c.q. de Arabische wereld is nu net zo labiel als Europa toen. Alleen hebben de betrokken partijen nu niet alleen gifgas, maar ook atoomwapens tot hun beschikking. Hoe het gaat lopen weet niemand, maar wie ‘home before Christmas’ zegt, krijgt zeker ongelijk.

Misschien dat president Obama nog eens naar Europa moet komen. Niet naar Oslo om nog een prijs op te halen, maar naar Neurenberg, om verantwoording af te leggen voor het voeren van aanvalsoorlogen. Hij mag dan naast George W. Bush in het beklaagdenbankje zitten, zodat de wereld kan zien dat de politiek van the new boss geen haar verschilt van die van the old boss.

Paul Verhaegh