Ratio-57-74x120Jan Tinbergen is Neerlands belangrijkste econoom, de eerste winnaar der Nobelprijs van de economie en mede grondlegger van de econometrie. Eerder heb ik aandacht besteed aan zijn boek op weg naar een rechtvaardige internationale orde. Vandaag is het de beurt aan zijn publicatie “een leefbare aarde“. Ik pak het mes op en ga hem fileren.

Ik citeer pagina 123 van een leefbare aarde.  Volgens mij de kern van zijn boek waar hij zijn argumenten ontvouwt voor een gedeeltelijke wereldregering: Als onafhankelijk van elkaar twee grote bedrijven in dezelfde industrie worden opgericht, zou dat gemakkelijk kunnen leiden tot te grote uitbreiding, met als gevolg leegloop en verkwisting. Voor twee kleine bedrijven zouden de gevolgen veel minder ernstig zijn. Als er, zoals heel vroeger, niet één, maar meer dan één centrale bank was die bankbiljetten mag uitgeven, zou dat tot een te grote geldomloop en daardoor tot inflatie kunnen leiden. Als men de aanleg en het onderhoud van wegen aan particulieren zou overlaten, zouden er te weinig wegen worden aangelegd en hun onderhoud zou slecht zijn. Als men de landbouwmarkten aan zichzelf zou overlaten, zouden deze hevige schommelingen kunnen gaan vertonen en een minder doelmatige produktie tot gevolg hebben. Men kan uit de aard van de beslissingen en hun gevolgen afleiden, op welk niveau een beslissing het beste kan worden genomen. Men komt daarbij tot een besluitvorming op verschillende niveaus; die op het laagste niveau doet denken aan de vrije maatschappij. Een nieuwe synthese ontstaat uit dit onderzoek. Wij noemen hem de ‘beste sociale orde’.EINDE AANHALING

Wel, prijsschieten nietwaar? Het eerste argument stelt dat een planeconomie superieur is omdat het mogelijke verkwisting tegen gaat. Intussen weten we wel beter. Centrale planning van productie faciliteiten doet welvaart als weinig andere principes verdampen. Dat onze grootste econoom dit met droge ogen durft te suggereren is een gotspe. Mijn mes is nog scherp.

Nu het centrale bank vraagstuk. Centrale banken zijn gebaseerd op een tegenstrijdige doelstelling. Dat is iets dat iedereen die elementaire logica kan volgen bevat. Centrale banken streven stabiliteit van een valuta na. En daarnaast een milde inflatie van afhankelijk van de betreffende bank tussen 2 en 3 procent. Als zodanig staan ze qua logische fundament gelijk aan een alcoholistische geheelonthouder of een vleesetende veganist. Een milde inflatie van 3 procent holt na een jaar of 10 de waarde van een valuta met meer dan 30 procent uit. We hebben kunnen constateren dat de waarde van de dollar door constante inflatie intussen maar 5 procent is van wat deze een eeuw geleden was. Dat politici struisvogelgedrag vertonen en moeite hebben met logica wil niet zeggen dat economen dat gedrag moeten navolgen. Ook hier nauwelijks moeite met het ontleden van onze grootste econoom.

De aanleg van wegen zou een staatsaangelegenheid moeten zijn volgens onze econoom der economen. In de VS maar ook in veel andere landen is onderhoud aan het wegennetwerk totaal verwaarloosd. Er is  76 miljard nodig om alleen al de bruggen in de VS op een acceptabel onderhoudsniveau te krijgen, laat staan de hoeveelheid voor de rest van het wegenonderhoud, Om de Amerikaanse publieke infrastructuur op orde te brengen is tot 2020 3600 miljard dollar nodig. Veel van de infrastructuur is oud en versleten, het rapport cijfer voor veel delen van de infrastructuur is volgens een groep amerikaanse ingenieurs een D. Dus niet echt voldoende. Iedereen die wel eens op prive tolwegen in Frankrijk of andere landen heeft gereden weet dat deze prima onderhouden zijn. Wel, ook hier is het ontkrachten van standpunten van onze grootste econoom heel simpel. Waarom heeft niemand eerder dit gedaan?

Komen we bij het laatste argument. Landbouw. Hoe succesvol waren de 5 jaren programma’s en de collectieve boerderijen in de communistische landen? Vielen de grote hongersnoden van de voorgaande eeuw maar niet al te vaak samen met collectivisatie van landbouw? Nu is er een verschil tussen collectivisatie en voorzichtig bijsturen zoals in de EG gebeurde. Tijdens de EG zagen we boterbergen verschijnen, wijnplassen en melkplassen. Fruit werd gesubsidieerd doorgedraaid en vernietigd. Producten werden in de derde wereld gedumpt. Hoe kan iemand met droge ogen beweren dat staatsingrijpen doelmatig is?

Tinbergen verschaft 4 zelfgekozen voorbeelden om zijn stellingen te onderbouwen en de eerste de beste vrijspreker schrijver kan al deze stellingen fileren.

Het hele trieste is dat niemand meer nadenkt en dat zijn gedachtes de grondslag vormen voor veel van de huidige politiek economische structuren. Hij bepleit internationale organisaties om wat hij ziet regio overstijgende problematiek te reguleren. Denk aan de EU en aan de diverse NGO’s die er intussen zijn. Dit moge een intuitief acceptabele boodschap zijn. De gedachte dat men met econometrie en een planbureau de economie kan beheersen is ook een voor politici zeer verleidelijke. Maar volgens mij al net zo fout als de 4 voorbeelden die Tinbergen zelf aandraagt.

 

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

18 REACTIES

  2. Misschien dat de heer Tinbergen ook kan verklaren hoe het kan dat in de 19e eeuw de private sector in zowel Amerika als Engeland zeer succesvol was in het aanleggen en exploiteren van (tol)wegen?

  4. Zou hij het erg vinden als wij de ‘perfect sociaal geplande’ melkplassen en boterbergen in zijn achtertuin komen deponeren? Dan zijn die ook nog ergens goed voor geweest.

  5. @Richard [3]: Dit is zijn onderbouwing met voorbeelden, zijn stelling mbt regeringen is deze. Op lokaal niveau uitvoeren wat daar geregeld kan worden en landelijk wat landelijk geregeld kan worden. Tot de taak van de landelijke staat behoren dus ook beslissingen aangaande inzet van productiemiddelen. Zijn gedachte daarnaast is dat er zaken zijn die op internationaal niveau geregeld moeten worden. En dan denkt hij bijvoorbeeld aan 1 wereldvaluta. Of het milieu. Internationaal regelen via een wereldregering van die zaken waar beslissingen van nationale staten op elkaar invloed hebben.

    Deze samenwerking klinkt op het eerste gezicht wellicht logisch maar het is het soort niet doorgedachte logica dat ons ook het communisme bracht. Centrale planners. Een gedeeltelijke vorm van communisme invoeren via wereldwijde NGO’s dan wel een territioriale samenwerkings DWANG verbanden als de EU.

    Richard [7] reageerde op deze reactie.

  7. @Ratio [5]: Begrijp ik het goed dat hij dus niet aangeeft waarom er bijvoorbeeld te weinig wegen zouden zijn als we dit aan de private sector overlaten? En volgens welke criteria er dan te weinig zouden zijn en waarom juist die criteria zouden moeten gelden? Hij gaat dus ook niet in op waarom bij overheidsplanning deze problemen niet of veel minder zouden voorkomen?

    Ratio [8] reageerde op deze reactie.

  8. @Richard [7]: Klopt. Hij werkt deze voorbeelden niet echt verder uit. Het is ook meer een populair wetenschappelijk boek dat de massa dient te beinvloeden. Kern is dat er een nieuwe sociale orde moet komen met elementen van een wereldregering. Teneinde armoede bestrijding beter vorm te kunnen geven.

    Dat hij het wegen voorbeeld erbij haalt is waarschijnlijk gedaan omdat de Amerikanen vrij kritisch waren over de overheid maar het interstate highway systeem wel wisten te waarderen.

  12. en boek dat meer dan 40 jaar geleden werd geschreven fileren met de kennis van nu slaat nergens op.@Patrick [11]:

    Wel als je beseft dat we nu in de “uitwerkingsfase” van het bedenksel zitten.
    Dan is alle info welkom , denk ook maar eens aan – Iron mountain – , dat geeft ook een aardige inkijk in de ziel van wat wij nu noemen NWO.

  14. @jhon [6]:
    Grappig dat je dat zo stelt!
    Veel mensen hebben ook dat argument als het gaat over communisme. Ze zeggen dan (velen van ons zullen herinneren dit op de middelbare school gehoord te hebben uit de monden van docenten) dat het communisme in theorie wel goed is maar uiteindelijk niet helemaal naar behoren werkt.
    Klinkklare onzin natuurlijk. Zie Hub zijn uitleg.

  17. Hi Patrick [11]: Als je nu fout zit als maatschappij is het nuttig te kijken waar je een foute afslag hebt genomen en waarom. De gedachtes van Tinbergen verklaren veel van de huidige ellende. Als dan ook nog eens blijkt dat met de kennis van 40 jaar terug zijn standpunten gemakkelijk onderuit konden worden gehaald is dat wel heel triest.

    Ik vind het zelf juist heel nuttig om op te zoeken hoe dit soort processen zijn verlopen en waardoor we de foute afslag hebben genomen, want dat geeft ook de impliciete aannames aan van de internationale organisaties die we nu hebben.

    Beste jhon [6]: van dit soort foute redeneringen hebben we dankzij de staatsscholing volgens mij allemaal wel eens last.

    Beste deZotVanZwammerTotKletsMajoor [15]: Hij wordt nog steeds geloofd en we zitten met zoals Raymond stelt in de uitwerkingsfase met instituties als de EU en steeds machtigere wereldwijde NGO’s. Dus ook ten opzichte van heden mag je hem fileren, zijn grondslagen zijn onjuist en dus zijn conclusies. Dankzij dit soort boeken is heel veel welvaart verdampt en zijn honderden miljoenen mensen enorm in hun mogelijkheden beperkt.

Comments are closed.