graaneigendomsbewijsegypteEr zijn maar weinig kritische denkers als het om geld gaat. Totdat het libertarische lampje gaat branden accepteert bijna eenieder fiat geld, de centrale banken en de daarbij horende inflatie. Bart Klein Ikink is iemand die het geldstelsel kritisch heeft geanalyseerd. En de gedachtes over “natural money” in het Nederlands heeft vertaald. Ik sta niet helemaal achter zijn verhaal. Omdat er echter zo weinig mensen zich bezig houden met het debat over geld lijkt het me passend de gedachtes van Bart Klein Ikink hier toch de ruimte te geven.

De gedachte in het kort

Centraal thema is dat rente een oorzaak van veel problemen is. En dat geld moet blijven circuleren.

Er wordt uitgegaan van zogenaamd natuurlijk geld. Dit zijn de uitgangspunten voor een natuurlijke valuta. Het is niet toegestaan ​​om rente op natuurlijk geld te heffen. Er is een belasting op het aanhouden van natuurlijk geld. Dit is niet een belasting op vermogen, dus aandelen, vastgoed en uitgeleend geld zoals spaartegoeden zijn niet onderworpen aan deze belasting. Banken en overheden mogen geen natuurlijk geld bijdrukken.

Gevolgen: Er zal alleen geld worden uitgeleend aan betrouwbare mensen en bedrijven omdat je geen risico opslag kan vragen. Er zullen minder economische crises zijn omdat natuurlijk geld direct wordt uitgegeven of geïnvesteerd, en er zijn minder schulden. De economie groeit gestaag. Er is geen geldschepping dus er komt deflatie. Er zal voldoende klandizie voor bedrijven zijn, daarom is er voldoende werk, en kunnen we leven zonder angst voor economische crises. Deflatie zorgt ervoor dat natuurlijk geld leningen met nul procent rente aantrekkelijker kunnen zijn dan leningen met rente omdat natuurlijk geld meer waard wordt. Als natuurlijk geld ergens wordt toegepast, zal dit een kapitaalvlucht naar de renteloze economie als gevolg hebben vanwege de betere opbrengsten. Dit dwingt de rest van de wereld om op natuurlijk geld over te stappen.

Het is de houderschapsbelasting in combinatie met de beperkingen op krediet die natuurlijk geld efficiënter moeten maken. Er is een voortdurende stimulans die duurzaam is omdat deze niet leidt tot een uitbreiding van de schulden.

Ervaringen Egypte.

De historicus Friedrich Preisigke ontdekte dat de oude Egyptenaren ontvangstbewijzen voor graan gebruikten als geld en dat zij een geavanceerd banksysteem op basis van dit geld hadden ontwikkeld. Boeren die het voedsel naar de graanschuren brachten, ontvingen kwitanties voor het graan. Bakkers die graan wilden hebben om brood te maken, brachten de kwitanties terug en wisselden ze in voor graan. Het duurde niet lang voordat de graan kwitanties als geld werden aanvaard. De kwaliteitsafname van het graan en de vraat van muizen, zorgden ervoor dat de waarde van de kwitanties gestaag afnam in de tijd. Dit stimuleerde mensen om het geld te besteden.

Het graan kwitantie systeem bestond meer dan duizend jaar. Sommige historici suggereerden dat de rijkdom van Egypte tijdens het bewind van Ramses de Grote was gebaseerd op het banksysteem van graankwitanties. Het graan geld bleef in bestaan na de invoering van muntgeld in Egypte rond 400 voor Christus, tot het uiteindelijk werd vervangen door het Romeinse geld. Het geld en het banksysteem waren stabiel en overleefden meer dan duizend jaar zonder in te storten, mogelijk omdat de opslagvergoeding mensen ertoe aanzette om geld uit te lenen zonder daarover rente vragen. Het lijkt dan ook mogelijk om een geavanceerd banksysteem met natuurlijk geld te hebben.

Ervaringen Wörgl Oostenrijk.

Op 5 juli 1932, in het midden van de Grote Depressie, introduceerde de Oostenrijkse stad Wörgl een eigen geldsoort. In plaats van de 40.000 Oostenrijkse schilling die de stad nog bezat uit te geven om met de projecten te beginnen, werden deze op een lokale spaarbank gestort als een garantie voor de uitgifte van een soort noodgeld. Op het noodgeld van Wörgl moest maandelijks een zegel worden geplakt om het geldig te laten blijven. De zegels kostten 1% van de waarde van elk biljet. Niemand wilde de houderschapsbelasting betalen zodat iedereen het ontvangen geld zo snel mogelijk weer besteedde. De 40.000 schilling stond borg zodat iedereen het noodgeld kon wisselen voor 98 procent van de waarde in schilling, maar dit werd zelden gedaan.

In de periode van 13 maanden dat het project liep, kon de gemeente niet alleen alle beoogde projecten uitvoeren, maar werden ook nieuwe huizen, een waterreservoir, een skischans en een brug gebouwd. De sleutel tot het succes was de omloopsnelheid van het noodgeld in de lokale economie, 14 keer hoger dan die van de schilling. Dit op zijn beurt stimuleerde handel, hetgeen tot extra werkgelegenheid leidde. Tweehonderd Oostenrijkse gemeenten waren geïnteresseerd in toepassen van het idee. Op dat moment raakte de centrale bank in paniek en besloot om haar monopolie rechten te doen gelden door een verbod op noodgeld uit te vaardigen. (deze casus is ook behandeld op Mises)

Verder lezen en overweging Ratio.

Ik heb de tekst van Bart Klein Ikink samengevat en ingekort, eventuele onduidelijkheden in de samenvatting zijn voor mijn rekening. Ik heb slechts de eerste pagina’s behandeld van zijn site. Verder lezen kan hier.

In een libertarische samenleving staat het eenieder vrij de valuta te kiezen die hij wenst. Dus kan ik vanuit libertarisch oogpunt geen enkel bezwaar maken tegen aanbieders van “natuurlijk geld”. Ik zet wel mijn vraagtekens bij het halen van de beoogde macro economische doelstellingen. Ik wil Bart Klein Ikink danken voor zijn bijdrage aan de discussie over alternatieve geldsoorten. Eindelijk iemand die niet bang is voor deflatie!

graaneigendomsbewijsegypte

Deed concerning a loan of grain. Papyrus, written in “abnormal hieratic” (highly cursive script), probably ca. 704 BC (25th Dynasty).

Bron. met dank aan het Louvre

 

45 REACTIES

  1. Ik vind het heel moeilijk om te begrijpen. En al lezende komen er steeds meer vragen bij.
    Het lijkt me een interessante exercitie om je inzicht in “geld” te verruimen.
    Een tijdelijk succes zegt niet zoveel, Keynes en de geldschepping hebben ook tijdelijk succes gehad en nu is er een enorme crises.
    Eenvoudiger en realistischer lijkt me om weer over te gaan op een valuta die ergens op goud is gebaseerd.

    Ratio [3] reageerde op deze reactie.
    Bertus [7] reageerde op deze reactie.

  2. Ik heb het even doorgelezen, en vooral het geval van Worgl intrigeert mij. Immers het verhaal gaat dat daardoor de gemeente ineens geld had om allerlei mooie dingen te doen.

    Als je even heel nuchter redeneert zou het voor de gemeente geen klap moeten uitmaken of ze nou de berg schillings uitgeeft of de briefjes die de waarde van die schillings vertegenwoordigen.

    Feitelijk gaat het om dezelfde waarde. Dus een raadsel? Hoe kunnen de schillings van die gemeente ineens zoveel waard worden?

    Er zit letterlijk een red herring in het verhaal: Die 1% houderschapsbelasting. Dit veroorzaakt dus bij lange na niet de grote hoeveelheid inkomsten voor de gemeente.

    Maar he, als je mensen dwingt om geld weer snel uit te geven … Zou het niet zo zijn dat de belastingeninkomsten ook omhoog gaan? Uiteraard te betalen in die nepvaluta? Die vervolgens weer opnieuw door de gemeente kunnen worden uitgegeven?

    En als die briefjes alleen uit te geven zijn in de eigen gemeente, en geen of weinig waarde hebben daarbuiten, dwing je dan de bewoners niet om locale waar te kopen? Het feitelijke effect is dus gelijk aan een handelsbeperking met de rest van de wereld.

    En hoe zou de burger aldaar moeten sparen voor een nieuw paard? Met die negatieve rente op het geld?

    Ik schat zo in dat als de centrale bank niet ingegrepen had de gemeente vanzelf wel tegen een crisis aangestekkert was. Dit is gewoon een bubble creëren.

    Bart klein Ikink [23] reageerde op deze reactie.

  3. @Hub Jongen [1]: Ik heb dit ondanks dat het niet libertarisch is geplaatst. We weten wat er fout is (fiat geld, centrale banken, inflatie). Onderdeel van het libertarische antwoord is afschaffen wettig betaalmiddel en toestaan alternatieve valuta, met name goud. Zijn er ook andere oplossingen dan de onze?

    Gelukkig zijn er ook anderen met deze problematiek bezig zodat we een ieder geval een debat kunnen houden over de oplossingen. Of in ieder geval, onze grijze cellen aan het werk zetten om het idee van Bart Klein Ikink te analyseren. Dat is het doel dat ik dit plaats, net zoals ik met de artikelen van Jack Terrible in ieder geval een vorm van debat mogelijk probeer te maken. Of het wordt opgepakt is een tweede. Ik heb respect voor Bart Klein Ikink en Jack Terrible omdat ze tegen de stroom in zelfstandig zaken uitwerken.

    Met betrekking tot het voorstel natuurlijk geld, je hoeft het niet helemaal te snappen. Want geld schept geen welvaart. Productie schept welvaart en geld kan daar een verstorende invloed op hebben als er sprake is van bijvoorbeeld geldverruiming. Geld kan consumptie en daarbij horende productie naar voren halen in de tijd. Maar dat is zoals ik het zie een wissel op de toekomst. Zonder de straf op sparen zoals in Worgl zou men waarschijnlijk het geld opzij hebben gezet omdat men dat hoger waardeerde. Echter een negatieve rente van 1 procent per maand zorgt in ieder geval op korte termijn voor het naar voren halen van consumptie en het uitstellen van sparen waardoor een kunstmatige bubble geschapen wordt. Ten minste, zo lijkt het op me over te komen.

    Bertus [12] reageerde op deze reactie.
    Bertus [13] reageerde op deze reactie.
    Bertus [14] reageerde op deze reactie.
    Bart klein Ikink [24] reageerde op deze reactie.

  4. Voor wat het verhaal van “Natural Money” betreft, feitelijk is het erg gelijk aan de andere “Schema’s” die uitgaan van een vaste hoeveelheid valuta.

    Of het zinnig is om rente te verbieden betwijfel ik. Immers, rente is geen op zich staand iets maar een signaal van de markt. Of je dat weg moet laten?

    Wat het hele schema niet verteld is waar de totale hoeveelheid “Natural Money” vandaan komt, oftewel wie, wat of welk mechanisme dit bepaald.

    En aangezien “Houdersschapsbelasting” een integraal aspect is is er dus ook een overheid of instantie die daar belang bij heeft. Ik kan mij nog herinneren dat de BTW een paar procent was….

    Ratio [5] reageerde op deze reactie.
    Bertus [11] reageerde op deze reactie.

  5. @arvr [4]: Het is volgens mij niet zozeer de vaste hoeveelheid valuta die het probleem is.

    Stel, er zijn 2 valuta’s binnen 1 economie. Laten we er van uitgaan dat beiden een vaste hoeveelheid valuta betreffen. De ene kost me een belasting van 1 procent per maand om aan te houden en de andere is gratis of bijna gratis. Welke kies je? De deflatie als er meer geproduceerd gaat worden is bij beide valuta’s aanwezig. Dus dat is geen reden om voor natuurlijk geld te kiezen. Bij de niet natuurlijke valuta zou ik voor het geld als ik het ga uitlenen een risico premie mogen vragen, dat mag ik niet voor het natuurlijke geld. Zou ik natuurlijk geld willen?

    Nee.

    Volgende vraag. Zou ik een fiat valuta willen of een valuta gedekt door waarde (grond, aandelen, goud of wat dan ook)?

    Aangezien iedereen in een libertarische maatschappij een fiat valuta kan beginnen zullen fiat valuta’s al heel snel niet meer waard zijn dan het papier waar ze op gedrukt zijn. Minus de recycling kosten.

    Conclusie: in een libertarische maatschappij zullen fiat valuta’s verdwijnen en zal er vanzelf een tijdperk optreden als zijnde voor de komst van de centrale banken. goud dan wel zilver standaard. Aangezien er geen staten zijn die het recht hebben iets tot wettig betaalmiddel te verlagen zal een sluipende inflatie door uitholling van de onderliggende waarde niet mogelijk zijn. Wellicht dat er een zeer lichte vorm van fractioneel reserve bankieren opgang doet waarbij de risico’s voor de houders van de fractioneel reserve valuta houders zijn en ook de winsten.

    Dit lijkt me de situatie bij afwezigheid van dwang. Zolang er dwang is, zal een andere geldtype zegevieren, namelijk die geldvormen die een waarde transfer mogelijk maken naar de machthebbers.

    Wellicht snap ik niet voldoende van natural money. Of is natuurlijk geld bij uitstek geschikt om een tijdperk van afnemende overheidsdwang te overbruggen. Totdat de libertarische vrijheid van valuta keuze aanbreekt.

    arvr [16] reageerde op deze reactie.
    Bart klein Ikink [25] reageerde op deze reactie.

  6. Het stuk beschrijft de gedachten van Silvio Gesell, een soort Keynes in het kwadraat. De bedoeling is geld steeds minder waard te laten worden (1% per maand), zodat je het snel uitgeeft. Het voorgestelde ruilmiddel is dus niet deflatoir maar zwaar inflatoir. In essentie slaat hij op de bekende keynesiaanse trom: de economie stimuleren door snel, veel geld uit te geven. Precies hetgeen waar we vanaf moeten zien te komen.

  7. @Hub Jongen [1]: Keynes is nimmer toegepast. Althans hooguit een deel van zijn theorie. Waarom zouden we valuta op slechts één goed baseren en niet op alle goederen en diensten tesamen?

  8. Een ieder mag de valuta accepteren die hij of zij accepteren wil. Geen probleem.

  9. Geld fungeert als een accu. Het is een opslagmedium voor arbeid. Het is niet erg dat geld opgepot wordt. Het stelt in staat kredieten te verschaffen.

  10. @Ratio [5]:
    Quote:
    “Het is volgens mij niet zozeer de vaste hoeveelheid valuta die het probleem is.”

    Mjah, bij dit soort schema’s moet je jezelf altijd realiseren waar het vandaan komt. De achtergrond van de gedachte is dat het onmogelijk moet zijn dat de waarde van het geld door overheidsgeklungel en die o zo enge banken/multinationals onderhevig gaat worden aan inflatie.

    Zoals jij al stelde, bij fiat geld is het geld zelf zonder enige waarde. Het vertegenwoordigd een waarde. Je zou heel erg kort door de bocht kunnen stellen dat dat de totale productie is van de regio waarin dat geld circuleert.

    Neemt de hoeveelheid geld toe in verhouding tot de productie dan neemt de waarde van het geld per eenheid af.

    Maar de aanname dat als je een vaste hoeveelheid geld hebt dat dan de waarde stabiel blijft is onzin. Immers, de totale productie kan ook fluctueren. Stel dat je een vaste hoeveelheid geld hebt, en de productie neemt toe dan neemt de waarde van het geld toe. Dus is het helemaal niet stabiel! Dito voor een afname van productie!

    Het liefst zou je willen dat de hoeveelheid geld enigszins met de productie meefluctueert. De door jou geschetste vrije markt voor banken kan dat. Goud als geheel of gedeeltelijk onderpand is een goed idee, goud is redelijk waardevast gebleken.

    Overigens, het is maar de vraag of je nou echt wil dat de waarde rotsvast constant is. Het lijkt meer een doel op zich, immers, prijzen zijn signalen. Geldprijzen dus ook.

    Ik denk dat “Natural money” op zich prima kan werken, en wel in een Marxistische samenleving. Shocks door innovatie zijn daar een stuk minder want de incentive ontbreekt. Productie staat vast in meerjarenplannen en is dus stabiel. Tsja…

    Of het verder een zinvol plan is om de tijd te overbruggen naar een vrije bankenmarkt? Denk het niet. Er zitten mij teveel denkfouten en open vragen in.

    Als je van Amsterdam naar Amersfoort wil gaan reis te toch ook niet via Kenia?

    Ratio [17] reageerde op deze reactie.

  11. Hi arvr [16]: Overigens, het is maar de vraag of je nou echt wil dat de waarde rotsvast constant is

    Geldwaarde hoeft niet constant te zijn, deflatie is volgens mij geen gevaar, en inflatie kan ook plaats vinden. Ik weet niet waarom de geldhoeveelheid met de productie zou moeten meefluctueren. Bovendien zie ik niet hoe dat moet worden gerealiseerd. Geld kan een middel zijn van de staat of centrale banken om vermogen over te hevelen, daar moeten we voor waken. Dit betekent dat er maar 1 eis aan geld gesteld zou moeten worden, het moet niet door de machthebbers kunnen worden beinvloed.

    arvr [21] reageerde op deze reactie.

  12. @Bertus [13]: klopt, geld deed in eerste instantie de welvaart toenemen. Zelfs enkele vormen van papiergeld (bijvoorbeeld wissels van handelaren die kostbare bewaking voor internationale goudtransporten overbodig maakte) deden de welvaart toenemen.

    Dat men vroeger ook al fractioneel reserve bankieren deed en meer uitgaf dan er binnen was is bekend. Waar het om gaat is dat degene die goud deponeert dit weet en ook zijn deel krijgt. De gouddeponeerder kan ook kiezen om bewaarloon te betalen aan een organisatie die goud alleen maar bewaart.

    De omloopsnelheid, dat is nu waar het in Worgl om draaide.

    Bertus [32] reageerde op deze reactie.

  13. @Ratio [17]: Ik denk dat je dat wel wil. Dan is de hoeveelheid goederen en diensten die je voor jouw briefjes/knikkers/goudstukjes krijgt over tijd (redelijk) gelijk.

    Of, om het om te draaien, dan zijn prijswisselingen meer het gevolg van marktontwikkelingen, en geven een duidelijker signaal af.

    Dat is hoogstwaarschijnlijk ook wel wat er gaat gebeuren bij een vrije bankenmarkt. De dynamiek zal er voor zorgen dat de waarde naar een evenwicht gaat die de werkelijke situatie weerspiegelt, net als elk ander product, en niet de waarde ergens bepaald door een bureaucraat met een domme politicus op zijn schouder.

  14. @Bertus [11]:
    Quote:“Rente verbieden, heeft geen zin. Kans bestaat dat spaarders geld niet meer willen uitlenen.”

    Misschien is dat in dit soort plannen ook helemaal niet de bedoeling. Stel je voor, private investeerders. Dat willen we toch niet meer? 😉

  15. @arvr [2]: Het geval van Wörgl is uitzonderlijk, maar in de tekst is ook uitgelegd wat de oorzaak van het ‘succes’ is, namelijk dat achterstallige belastingbetalingen ineens betaald konden worden met dit geld omdat het binnen de gemeenschap bleef circuleren. In andere gevallen blijkt dat je niet zo’n spectaculair resultaat hoeft te verwachten als dit.

  16. @Ratio [3]: ten aanzien van de negatieve rente moet je twee zaken onderscheiden:
    1. de negatieve rente op geld in omloop, bijv. -10% per jaar nominaal;
    2. de rente op spaargeld, maximaal 0% nominaal, maar positief reëel.

    De rente op spaargeld zou nominaal maximaal 0 mogen zijn. De reden is dat je geen geldgroei wilt. Immers, als iedereen zijn geld uitleent tegen rente, zou er meer geld terug moeten komen, hetgeen er niet is, tenzij meer schulden aangaat of bijdrukt, of een crisis laat ontstaan waarin de zaak wordt gecorrigeerd.

    Als je geen geldgroei hebt, is economische groei bijna één op één waarde vermeerdering van het geld. De maximale rente van 0% nominaal zorgt er ook voor dat de risico’s binnen het financiële systeem gemaximaliseerd zijn, en grotere risico’s door private investeerders worden genomen.

    Je krijgt daardoor een aantrekkelijk risico/rendement. 0% nominaal lijkt weinig, maar nu groeit de geldhoeveelheid met ongeveer 7% en de rente is 3%, dus zou 0% bij Natural Money 4% hoger moeten zijn reëel bij dezelfde economische groei. Mogelijk is de economische groei bij Natural Money hoger omdat minder economische crises zijn. Dat betekent dat het verschil groter zou kunnen zijn.

    Dus… door het verbieden van nominale rente, stijgt het reële rendement op spaargeld. Stel dat één land dit zou invoeren, krijg je een kapitaalvlucht naar dat land en dan zal spoedig dit systeem wereldwijd worden ingevoerd. Dat is in het kort de gedachte.

    arvr [27] reageerde op deze reactie.
    Ratio [28] reageerde op deze reactie.
    Rien [39] reageerde op deze reactie.

  17. @Ratio [5]: Of je natuurlijk geld zou willen hebben, vraag je je af. Jouw antwoord is: Nee. Dat is het correcte antwoord. Je hebt liever bijvoorbeeld goud dan natural money.

    Maar stel dat er twee geldsoorten in omloop zijn: natural money en goud. Stel dat een klant alleen met natural money will betalen. Wil je deze klant dan laten gaan? Je kunt natural money immers ook besteden en de overheid accepteert het voor belastingen.

    Je zult dan toch de natural money accepteren en het weer uitgeven. Jouw goud blijft in een kluis maar natural money circuleert (hetgeen de bedoeling is). Nu kun je bij de bank natural money op een spaarrekening zetten tegen -1% per jaar. De natural money geldhoeveelheid is constant maar de hoeveelheid goud groeit met 2% per jaar. De economie groeit met 2% per jaar.

    Op goud kun je 3% rente krijgen, maar af en toe stort het goud rente systeem in vanwege de samengestelde rente tegenover de beperkte hoeveelheid goud, terwijl natural money net als het graangiro systeem in Egypte 1000 jaar zonder problemen door gaat. Dus met natural money kun je hetzelfde rendement krijgen met een lager risico, en uiteindelijk dus een beter rendement.

    Ratio [29] reageerde op deze reactie.

  18. Nog even ter verduidelijking: stel dat rente een oorzaak is van economische crises en stel dat overheden en centrale banken ingrijpen omdat er economische crises zijn, dan zou je zonder overheidsingrijpen en centrale banken kunnen als je de keuze maakt om rente op geld af te schaffen.

    Ik probeer het idee concurrerend te maken,zodat het overleeft in een vrije markt. Als het rendement op natural money groter is dan op andere geldvormen zal iedereen de voorkeur geven aan natural money als spaargeld. Als natural money een houderschapsbelasting heeft zal deze geldvorm ook in circulatie de overhand krijgen. De meest stabiele geldvormen zoals goud worden opgepot. Dus eigenlijk is Natural Money op beide fronten sterker dan andere geldsoorten.

  19. @Bart klein Ikink [24]:
    Quote:
    “Als je geen geldgroei hebt, is economische groei bijna één op één waarde vermeerdering van het geld. “

    “Je krijgt daardoor een aantrekkelijk risico/rendement.”

    Ik betwijfel het. Je ontneemt namelijk mensen de persoonlijke keus om ergens in te investeren en daar de vruchten van te plukken. Je moet als het ware maar af wachten wat de rest doet.

    Je creëert dus een “Tragedy of the commons”. Het gevolg zal zijn dat er minder gericht wordt geïnvesteerd in succesvolle bedrijven simpelweg omdat de keus (kwa rendement) niet uitmaakt.

    Maar je kan het ook omdraaien. Omdat de totale economie de waarde van de munt bepaalt is het dus zo dat het falen van een of meerdere bedrijven leidt tot een relatieve waardevermindering van het geld. Dus als er enkele ondernemers lopen te fröbelen (of een externe shock) en de mist ingaan komt de rekening dus bij iedereen te liggen. Waarom moet ik opdraaien voor de fouten van een ander?

    Het is niet zo moeilijk om te voorspellen wat er gaat gebeuren. De economie zal door de afwezigheid van de broodnodige financiële incentives minder effectief en dus minder concurrerend worden over een periode van enkele tientalen jaren.

    Met andere woorden: We worden Griekenland.

    Bart klein Ikink [35] reageerde op deze reactie.

  20. beste Bart klein Ikink [24]: Dit klopt volgens mij niet: De reden is dat je geen geldgroei wilt. Immers, als iedereen zijn geld uitleent tegen rente, zou er meer geld terug moeten komen, hetgeen er niet is

    Stel, je hebt een productie proces met verspilling, je maakt 100 potten, maar door een investering kan je er met dezelfde grondstoffen en arbeid opeens 200 maken. De pottenbakker heeft nu ofwel minder kosten ofwel kan meer product maken. Van de besparing ofwel de extra winst kan hij prima rente betalen. Er is niets mis met rente zolang de rentevoet maar onder de ROI ligt.

    Daarnaast klopt je berekening van de hedendaagse rente niet, die is gemanipuleerd en zou in een situatie met te weinig krediet juist veel hoger zijn dan drie procent. Wat niet houdbaar is, is wat er nu gebeurt, dat is staten en individuen die voor consumptieve bestedingen geld lenen en dit continue blijven doen. Een kind kan inzien dat dit niet de oplossing voor de economie is maar er zijn tal van economen die dat wel verkondigen. De staat en de burger moeten geld blijven uitgeven……. De instabiliteit van het geldstelsel is door de overheid geschapen die teveel leent. En die probeert de economie aan te jagen. Haal dat weg, en de centrale banken en het begrip wettig betaal middel en je bent al op de goede weg

  21. @Bart klein Ikink [25]: Van een klant accepteer je het geld natuurlijk maar je houdt eventueel met de prijs rekening met de transactie kosten die je hebt.

    op goud gebaseerde valuta systemen storten niet in elkaar. Tenzij de staat erg haar best doet.

    Wie zegt me niet dat er niet meerdere natural money systemen komen? Alleen degenen die op goud of andere assets zijn gebaseerd zullen hun waarde houden. En dan als het op goud is gebaseerd kan je net zo goed met goud gaan betalen toch? Of als het graan is termijncontracten van graan? Je gaat niet iedere maand 1 procent van je waarde vrijwillig afstaan. Of zie ik dit fout en kan een natural money systeem een fiat valuta zijn in een vrije markt, zou men voor fiat geld gaan kiezen?

    Bertus [31] reageerde op deze reactie.

Comments are closed.