Er zijn maar weinig kritische denkers als het om geld gaat. Totdat het libertarische lampje gaat branden accepteert bijna eenieder fiat geld, de centrale banken en de daarbij horende inflatie. Bart Klein Ikink is iemand die het geldstelsel kritisch heeft geanalyseerd. En de gedachtes over “natural money” in het Nederlands heeft vertaald. Ik sta niet helemaal achter zijn verhaal. Omdat er echter zo weinig mensen zich bezig houden met het debat over geld lijkt het me passend de gedachtes van Bart Klein Ikink hier toch de ruimte te geven.
De gedachte in het kort
Centraal thema is dat rente een oorzaak van veel problemen is. En dat geld moet blijven circuleren.
Er wordt uitgegaan van zogenaamd natuurlijk geld. Dit zijn de uitgangspunten voor een natuurlijke valuta. Het is niet toegestaan ​​om rente op natuurlijk geld te heffen. Er is een belasting op het aanhouden van natuurlijk geld. Dit is niet een belasting op vermogen, dus aandelen, vastgoed en uitgeleend geld zoals spaartegoeden zijn niet onderworpen aan deze belasting. Banken en overheden mogen geen natuurlijk geld bijdrukken.
Gevolgen: Er zal alleen geld worden uitgeleend aan betrouwbare mensen en bedrijven omdat je geen risico opslag kan vragen. Er zullen minder economische crises zijn omdat natuurlijk geld direct wordt uitgegeven of geïnvesteerd, en er zijn minder schulden. De economie groeit gestaag. Er is geen geldschepping dus er komt deflatie. Er zal voldoende klandizie voor bedrijven zijn, daarom is er voldoende werk, en kunnen we leven zonder angst voor economische crises. Deflatie zorgt ervoor dat natuurlijk geld leningen met nul procent rente aantrekkelijker kunnen zijn dan leningen met rente omdat natuurlijk geld meer waard wordt. Als natuurlijk geld ergens wordt toegepast, zal dit een kapitaalvlucht naar de renteloze economie als gevolg hebben vanwege de betere opbrengsten. Dit dwingt de rest van de wereld om op natuurlijk geld over te stappen.
Het is de houderschapsbelasting in combinatie met de beperkingen op krediet die natuurlijk geld efficiënter moeten maken. Er is een voortdurende stimulans die duurzaam is omdat deze niet leidt tot een uitbreiding van de schulden.
Ervaringen Egypte.
De historicus Friedrich Preisigke ontdekte dat de oude Egyptenaren ontvangstbewijzen voor graan gebruikten als geld en dat zij een geavanceerd banksysteem op basis van dit geld hadden ontwikkeld. Boeren die het voedsel naar de graanschuren brachten, ontvingen kwitanties voor het graan. Bakkers die graan wilden hebben om brood te maken, brachten de kwitanties terug en wisselden ze in voor graan. Het duurde niet lang voordat de graan kwitanties als geld werden aanvaard. De kwaliteitsafname van het graan en de vraat van muizen, zorgden ervoor dat de waarde van de kwitanties gestaag afnam in de tijd. Dit stimuleerde mensen om het geld te besteden.
Het graan kwitantie systeem bestond meer dan duizend jaar. Sommige historici suggereerden dat de rijkdom van Egypte tijdens het bewind van Ramses de Grote was gebaseerd op het banksysteem van graankwitanties. Het graan geld bleef in bestaan na de invoering van muntgeld in Egypte rond 400 voor Christus, tot het uiteindelijk werd vervangen door het Romeinse geld. Het geld en het banksysteem waren stabiel en overleefden meer dan duizend jaar zonder in te storten, mogelijk omdat de opslagvergoeding mensen ertoe aanzette om geld uit te lenen zonder daarover rente vragen. Het lijkt dan ook mogelijk om een geavanceerd banksysteem met natuurlijk geld te hebben.
Ervaringen Wörgl Oostenrijk.
Op 5 juli 1932, in het midden van de Grote Depressie, introduceerde de Oostenrijkse stad Wörgl een eigen geldsoort. In plaats van de 40.000 Oostenrijkse schilling die de stad nog bezat uit te geven om met de projecten te beginnen, werden deze op een lokale spaarbank gestort als een garantie voor de uitgifte van een soort noodgeld. Op het noodgeld van Wörgl moest maandelijks een zegel worden geplakt om het geldig te laten blijven. De zegels kostten 1% van de waarde van elk biljet. Niemand wilde de houderschapsbelasting betalen zodat iedereen het ontvangen geld zo snel mogelijk weer besteedde. De 40.000 schilling stond borg zodat iedereen het noodgeld kon wisselen voor 98 procent van de waarde in schilling, maar dit werd zelden gedaan.
In de periode van 13 maanden dat het project liep, kon de gemeente niet alleen alle beoogde projecten uitvoeren, maar werden ook nieuwe huizen, een waterreservoir, een skischans en een brug gebouwd. De sleutel tot het succes was de omloopsnelheid van het noodgeld in de lokale economie, 14 keer hoger dan die van de schilling. Dit op zijn beurt stimuleerde handel, hetgeen tot extra werkgelegenheid leidde. Tweehonderd Oostenrijkse gemeenten waren geïnteresseerd in toepassen van het idee. Op dat moment raakte de centrale bank in paniek en besloot om haar monopolie rechten te doen gelden door een verbod op noodgeld uit te vaardigen. (deze casus is ook behandeld op Mises)
Verder lezen en overweging Ratio.
Ik heb de tekst van Bart Klein Ikink samengevat en ingekort, eventuele onduidelijkheden in de samenvatting zijn voor mijn rekening. Ik heb slechts de eerste pagina’s behandeld van zijn site. Verder lezen kan hier.
In een libertarische samenleving staat het eenieder vrij de valuta te kiezen die hij wenst. Dus kan ik vanuit libertarisch oogpunt geen enkel bezwaar maken tegen aanbieders van “natuurlijk geld”. Ik zet wel mijn vraagtekens bij het halen van de beoogde macro economische doelstellingen. Ik wil Bart Klein Ikink danken voor zijn bijdrage aan de discussie over alternatieve geldsoorten. Eindelijk iemand die niet bang is voor deflatie!
Deed concerning a loan of grain. Papyrus, written in “abnormal hieratic” (highly cursive script), probably ca. 704 BC (25th Dynasty).
Bron. met dank aan het Louvre
@Ratio [29]: Ons systeem is ook op goud gebaseerd en op zilver en op koper en alle andere goederen en diensten.
Ratio [34] reageerde op deze reactie.
@Ratio [20]: Als er meer recu’s zijn dan goud kan dat niet.
@Bertus [30]: dat is dus negatieve rente in praktijk, je geeft 1 kilo af en krijgt een paar maanden later 975 gram. Dat is dus wat in Egypte het geval was
Bart klein Ikink [36] reageerde op deze reactie.
Bertus [41] reageerde op deze reactie.
@Bertus [31]: wat bedoel je met ons systeem? natural money? Het huidige systeem is slechts op vertrouwen gebaseerd. De uitgever garandeert je niets als tegenwaarde.
Bart klein Ikink [37] reageerde op deze reactie.
@arvr [27]: Het idee is bedoeld voor een markteconomie. De omvang van de overheid, en wat de overheid doet, is onbepaald in dit idee. In theorie zou je geen overheid hoeven te hebben en de houderschapsbelasting direct weer uit kunnen keren als basisinkomen.
Rendement op geld en rendement op kapitaal zijn twee verschillende zaken. Rente op geld maximaliseren op 0% zal er toe leiden dat:
1. projecten die weinig risico hebben, kunnen tegen 0% worden gefinancierd.
2. projecten die te riskant zijn moeten privaat worden gefinancierd (aandelen, private equity).
Dus is er zeker wel een stimulans om te ondernemen.
Het idee bij natuurlijk geld is dat de geldhoeveelheid niet hoeft te groeien om een crisis te voorkomen, dus dat centrale banken en overheden zich daar niet achter kunnen verschuilen om te stellen dat er geld moet worden bijgedrukt of de overheid meer moet uitgeven.
Uiteraard blijft er het risico, zoals bij elk geldsysteem, inclusief goud, dat mensen het misbruiken. Goud is niet per definitie veiliger. Dat is een grote misvatting. De goudsmeden bedachten fractioneel bankieren. Tijdens de goudstandaard zonder centrale banken gingen er regelmatig banken failliet. Dat is ook de reden waarom de goudstandaard waarschijnlijk niet meer terug zal komen. Dat is m.i. geen probleem, zolang de markt voor goud vrij is en iedereen het kan kopen en verkopen.
@Ratio [33]: De negatieve opslag was ongeveer 10% per jaar. Maar 1 kilo graan blijft 1 kilo graan. Dus als je het tegen 0% uitleende, had je na afloop nog steeds 1 kilo graan.
Een nadeel van dekking door graan (of goud) is dat dit een kunstmatige vraag zal veroorzaken naar het goedje dat als dekking wordt gebruikt. Dus eigenlijk lijkt me een vaststaande hoeveelheid ongedekte rekeneenheden het beste.
@Ratio [34]: Je zou zoiets ook bij goud kunnen stellen. Je vertrouwt erop dat goud schaars blijft en dat mensen het hoog blijven waarderen. Bij fiat vertrouw je erop dat je kunt blijven gebruiken en dat de overheid het blijft accepteren voor belastingen.
Zolang de inflatie binnen de perken blijft en je op spaarrekeningen niet teveel verliest, zullen mensen dit accepteren en waarschijnlijk zelfs de voorkeur aangeven als ze denken dat een goudstandaard tot regelmatige economische crises leidt. De Oostenrijkse School stelt dat met een goudstandaard de correctie eerder plaatsvindt en de schuldenberg niet uit de hand kan lopen.
De meerderheid van de economen denkt daar anders over, maar ziet niet dat samengestelde rente op geld de onderliggende oorzaak is van de crises. Rente is eigenlijk onvermijdelijk, dus kan ik me voorstellen dat ze hier niet dieper induiken. Bij natuurlijk geld komt rente terug in waarde vermeerdering van het geld. Zou het geld niet meer waard worden, dan is natuurlijk geld geen concurrerend alternatief.
Rien [40] reageerde op deze reactie.
Uit de reacties blijkt dat mensen heel zwart/wit denken over geld. Keynes versus Hayek zeg maar.
Waarom niet het beste uit both worlds?
Fiatgeld stimuleert economische activiteit en daar is niets mis mee. De omloopsnelheid van fiatgeld is vele malen hoger dan gouden valuta’s en zorgt dus voor een groeiende economie. Het nadeel van fiatgeld en stimulering van de economie is dat het zorgt voor bubbels in de economie. Deze bubbels, misallocatie van kapitaal zorgen voor busts waardoor de fiatvaluta minder waard wordt. Het geld is immers gecreeerd maar er staat geen economische activiteit tegenover.
Met een gouden valuta voorkom je bubbels maar het betaalt zo lastig en de omloopsnelheid neemt af waardoor economische activiteit belemmerd wordt. De gouden valuta is wel waardevast en wordt zelfs steeds meer waard omdat de economische groei groter is dan de groei van de goudhoeveelheid.
Waarom geen geldsysteem opzetten dat zowel aantrekkelijk is voor socialisten als libertariers?
We houden de schuldgedekte fiatvaluta voor de werkelijke economie en goud gebruiken we om in te sparen.
Het enige wat er hoeft te gebeuren is goud niet meer te laten verhandelen en manipuleren op de Comex als een commodity maar te beschouwen als een valuta (cash for gold)
Zij die sparen in goud i.p.v. fiatgeld kunnen dan niet meer bestolen worden door inflatie vanwege misallocatie van het fiatgeld. Dit dwingt overheden, banken, bedrijven en burgers verstandiger om te gaan met geld lenen.
@Bart klein Ikink [24]: “Immers, als iedereen zijn geld uitleent tegen rente, zou er meer geld terug moeten komen, hetgeen er niet is, tenzij meer schulden aangaat of bijdrukt, of een crisis laat ontstaan waarin de zaak wordt gecorrigeerd.”
Dit is niet correct. Het is geen enkel probleem om met een vaste geldhoeveelheid toch rente te betalen.
Vergeet niet dat geld enkel een productie hoeveelheid vertegenwoordigd. Rente betaling is dan ook niets meer dan een deel van je eigen productie afstaan.
Rekenkundig: A leent 10 units aan B met 10% rente. In de eerste maand betaald B 1 unit af, hij moet nu nog 10 units betalen. A koopt iets van B met een waarde van 1 unit. Nu heeft B weer 10 units die hij aan A kan betalen.
Op geen enkel moment hebben er in dit voorbeeld meer dan 10 units bestaan.
@Bart klein Ikink [37]: “De meerderheid van de economen … ziet niet dat samengestelde rente op geld de onderliggende oorzaak is van de crises.”
En deze mensen zijn niet dom!
Ook ik geloof niet langer dat rente het probleem is. Ook de geldhoeveelheid zoals deze fysiek wordt uitgegeven is niet het probleem. Ik ben er van overtuigd geraakt dat de geldhoeveelheid niet door de banken wordt gereguleerd, maar door de samenleving. Wanneer er meer vraag naar geld is, dan zal er ook meer “geld” komen. Normaal gesproken worden dan secundaire dingen (vooral assets) gebruikt om geld te creëren. Dit gaat volledig buiten de banken om (hoewel deze ook graag meedoen). Dan ontstaat het probleem dat er op 1 asset wellicht 2, 3 of nog meer aanspraken zijn. Als dan de groeiverwachtingen afnemen, heb je de poppen aan het dansen.
Bart klein Ikink [42] reageerde op deze reactie.
@Ratio [33]: Hoe werd dat dan afgemeten? Op de weegschaal naar ik aanneem/ En als je ziet dat je geen kilo terug krijgt maar 975 gram, sputter je toch tegen?
@Rien [40]: Waarom hebben we de poppen aan het dansen? Omdat de rente niet meer betaald kan worden. Laten we beginnen met de volgende vaststelling:
Samengestelde rente is oneindig op de lange termijn. Stel dat een gouden munt van 3,1 gram op de bank werd gezet in het jaar 1 tegen 4% rente. Hoeveel goud zou er op de rekening staan in het jaar 2000? Het antwoord is 3.6 * 10 ^ 31 kilogram goud, ofwel 6.000.000 maal de het gewicht van de Aarde. Samengestelde rente moet worden betaald uit schulden. Daarom hebben schulden de neiging om te groeien totdat de rentebetalingen niet meer kunnen worden voldaan.
Uiteraard kunnen we dan de rente verlagen of geld gaan bijdrukken om probleem daarmee vooruit te schuiven. We kunnen ook naar de oorzaak kijken.
Rien [43] reageerde op deze reactie.
@Bart klein Ikink [42]: Hi Bart,
De poppen zijn aan het dansen omdat meerdere mensen dezelfde aanspraak maken op hetzelfde onderpand.
De vergelijking met goud gaat niet op. Fiat geld is enkel een concept, geen substantie zoals goud. Fiat geld kan daarom zo groot worden als we willen. Het is op zich geen enkel probleem om 5 triljoen euro te betalen voor een kop koffie, mits de verhouding tot het verdiende dezelfde is als vandaag.
Het woord “samengestelde rente” zie ik als een red herring. Het gaat om rente. Samengesteld hoeft er niet bij.
Rente betalen is niets meer als productie afstaan. (Zie ook mijn reactie no 39). En als men te veel productie moet afstaan, ja dan heeft men een probleem. Maar dat is imo niet de oorzaak van de huidige crisis.
Bart klein Ikink [44] reageerde op deze reactie.
@Rien [43]: Dan verschillen we van mening. Voor een zinvolle discussie zul je je gedachten eens moeten uitwerken zoals ik heb gedaan, want zoals je het op hebt geschreven is het moeilijk om erop te reageren. Je spreekt over vraag naar geld alsof daar geen aanbod tegenover hoeft te staan.
OBL-Rien [45] reageerde op deze reactie.
@Bart klein Ikink [44]: Ow, dit is wel een heel late reactie. Ik weet niet of je het nog zult lezen…
Maar de vraag naar geld is inderdaad onafhankelijk van het aanbod. Alleen zo kan de waarde van geld bepaald worden.
Wanneer het aanbod van geld veel te klein is, dan zal de markt alternatieven gaan gebruiken als geld. Tegenwoordig wordt echter alles in geld uitgedrukt, ook deze alternatieven. Dit voert tot grote verwarring zodat nu zelfs de fed toegeeft niet langer te weten hoeveel geld er is.
De fed is dan nu ook achteraf bezig om veel van het alternatieve geld te vervangen door “echt” geld. I.e. geld met een officieel stempel van goedkeuring. Dit is de reden dat de officiele geldhoeveelheid nu enorm kan groeien terwijl er geen sprake is van hyperinflatie. Dit nieuwe officiele geld vervangt gewoon het alternatieve geld dat er was.
Comments are closed.