120px-Parmigiano_reggiano_factoryIedereen kent wel het reclamespotje voor Eru Goudkuipje uit de jaren tachtig. Met ‘ze smelten de kazen’ als punchline. Het laatste redmiddel. Dezer dagen is niet Woerden in last, maar de staatskas. In plaats van de kazen te smelten worden nu de Nederlandse pensioenreserves in de strijd geworpen.’

Prinsjesdag 2013 was opmerkelijk anders dan andere jaren. Nee, niet omdat WimLex dit jaar het verhaal voor het eerst voorlas, maar vanwege de onverbloemde wijze waarop de regering het einde van de verzorgingsstaat aankondigde. Zo’n ernstige boodschap breng je natuurlijk omfloerst, dus verpakte de regering het bericht door de komst van ‘de participatiesamenleving’ aan te kondigen. Het viel me mee dat WimLex zich goed wist te houden terwijl hij dit voorlas.

Voor wie hecht aan het concept van de verzorgingsstaat moet ‘de participatiesamenleving’ niet meer zijn dan een doekje voor het bloeden. Voor wie door heeft dat het de verzorgingsstaat een piramidespel is dat op zijn einde loopt ook trouwens. En dat is dan niet eens het slechte nieuws. Het echt beroerde nieuws is dat de belasting- en premiedruk niet omlaag gaat, maar omhoog. Met andere woorden, de Nederlander betaalt alsof hij in een verzorgingsstaat naar Scandinavisch model leeft, alleen dan zonder verzorgingsstaat. Maar zoals gezegd, wie zijn economische klassieken kent wist al lang dat dit eraan zat te komen.

Een minder opvallend punt in de regeringsplannen is de oprichting van een Nationale Hypotheek Instelling (NNI). Deze instelling gaat hypotheken – die als vordering op de balans van banken staan – van banken overnemen. De Staat gaat vervolgens garant staan voor die hypotheken. Het geld voor de NNI komt van pensioenfondsen en verzekeraars, want daar zit veel ‘lang’ geld. Lang geld bestaat uit betaalde premies voor pensioenen en levensverzekeringen die belegd moeten worden totdat er een keer uitgekeerd moet worden.

De vraag is of het wel zo wijs is om politici – direct of indirect – een stem te geven bij het bepalen van het beleggingsbeleid van pensioenfondsen en verzekeraars. Dat komt neer op sturen op politieke doelen, in plaats van op harde rendementscijfers – een klassieke planeconomie dus. Waar planeconomie toe leidt weten we allemaal nog uit de decennialange praktijktest die men in het voormalige Oostblok heeft uitgevoerd. Het doet me denken aan een politieke grap uit het Oostblok tijdens de Koude Oorlog: ‘Waaraan kun je zien dat het socialisme een politiek experiment is?’. Het antwoord: ‘Als het een wetenschappelijk experiment was hadden ze het wel eerst op ratten uitgeprobeerd.’

Een voorbeeld van korte termijnwerk zijn de voorstellen voor de stamrecht-bv’s. Een stamrecht-bv houdt in dat een ontslagen werknemer zijn ontslagvergoeding in een – daartoe opgerichte – bv kan laten storten. Er hoeft dan geen loonbelasting te worden ingehouden op de ontslagvergoeding. De stamrecht-bv moet dan een zogenaamde stamrechtverplichting opnemen op de balans. Een stamrecht is een bedrag waaruit in de toekomst een uitkering aan de aandeelhouder van de bv wordt betaald. Die uitkering is belast met inkomstenbelasting en gaat door totdat het stamrecht helemaal op is. Het fiscale voordeel van de stamrecht-bv zit hem dus voor een groot deel in het uitstellen van afrekening van belasting over de ontvangen ontslagvergoeding.

Door deze faciliteit af te schaffen haalt de regering dus belastinginkomsten naar voren. De korting die bestaande stamrecht-bv’s kunnen krijgen bij afkoop van het stamrecht is daarom ook niet echt een voordeel. De regering haalt op die manier wederom inkomsten naar voren, zodat ook de korting de facto een compensatie is voor de tijdswaarde (lees: het eerder ontvangen) van het geld.

Duidelijk is hoezeer er hap-snap gewerkt wordt om de begroting maar sluitend te krijgen. Men pakt het geld waar het zit, schrapt uitgaven, verschuift lasten naar de burger en haalt inkomsten naar voren. Het doet een beetje denken aan een bedrijf dat financieel in de problemen zit. Er is dan geen toekomstvisie meer, maar alleen nog het overleven van dag tot dag, en week tot week.

Je kunt je afvragen wat er nog meer in de pijplijn zit in komende jaren als eenmaal blijkt dat het allemaal niet voldoende is geweest – hetgeen nu al in de verwachting ligt. Waar zijn nog inkomsten naar voren te halen, lasten te verschuiven of private fondsen onder politieke aansturing te brengen? Misschien een woonlastentoets in de AOW? De oudere die netjes zijn hypotheek heeft afgelost en dus ‘gratis’ woont in zijn eigen huis, krijgt dan minder AOW dan iemand die nog huur of financiering moet betalen. In feite wordt dit al via de toeslagenhervorming ingevoerd. Optisch blijft de AOW buiten schot, maar feitelijk wordt aan de ‘onderkant van het inkomensgebouw’ (zo heet dat in beleidstaal) alles inkomens-, lasten- en vermogensafhankelijk. Misschien gaat de regering de mogelijkheden om pensioenen af te kopen wel verruimen. Dat is ook een manier om inkomsten naar voren te halen. Of de inflatiecorrectie van de tariefschijven in de inkomstenbelasting permanent achterwege laten. Dat levert ieder jaar geld op. En omdat het per belastingbetalen maar om een relatief klein bedrag gaat, merken die het nauwelijks. Een korting op de huishoudtoeslag voor mensen die – te – ruim wonen onder het motto ‘U zou een kamer kunnen verhuren’?

Voor politici is het zaak om lastenverzwaringen (politici spreken van ‘bezuinigingen’) geleidelijk in te voeren en over een zo groot mogelijke groep te spreiden. Dat geeft de beste garantie dat het electoraat het accepteert, ook al is dat morrend.

Vanuit de kiezers gezien ligt het precies andersom. Die zullen ergens een streep moeten trekken. Als het ‘inzetten’ van de pensioenpotten geen verzet oproept, is alles mogelijk. Dan eten Nederlanders straks allemaal smeerkaas in plaats van echte kaas.

Paul Verhaegh

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

14 REACTIES

  2. Ik ben er van het begin toen ik verplicht mee moest doen met het pensioenfonds al vanuit gegaan dat ik er nooit iets van terug zou zien,helaas was het verplicht,dus alles wat ik ooit terug zie is meegenomen.
    Blijft een feit dat anderen mooi weer gespeeld hebben en linkse hobby’s bekostigt hebben van mijn zuurverdiende centen.
    Je hebt gelukkig wel een zekerheid in Nederland,de Nederlandse Staat is en blijft notoir onbetrouwbaar.

  3. Participatiemaatschappij is een eufemisme voor:
    lastenverzwaring.

  4. Ik heb mijn pensioenfonds een rechtszaak in het vooruitzicht gesteld op grond van artikel 135 van de pensioenwet.
    Als de investering in een NNI leidt tot een lagere dekkingsgraad, dan wordt er niet prudent belegd, zoals de pensioenwet eist.
    Pensioengelden zijn juridisch en financieel eigendom van de inleggers en niet van de overheid; die kan absoluut niets verplichten.

    Prutser [8] reageerde op deze reactie.
    Prutser [14] reageerde op deze reactie.

  5. Een korting op de huishoudtoeslag voor mensen die – te – ruim wonen onder het motto ‘U zou een kamer kunnen verhuren’?

    Terecht een vraagteken, verreweg de meeste woningen waar toeslag voor verkregen kan worden, zijn sociale huurwoningen, en onderverhuren mag niet

    Maar ergens heeft u gelijk, ook dit kan verandert worden

    jah, dan maar onderverhuren aan 15 Polen, met alle gevolgen van dien

  6. “Het geld voor de NNI komt van pensioenfondsen en verzekeraars, want daar zit veel ‘lang’ geld. Lang geld bestaat uit betaalde premies voor pensioenen en levensverzekeringen die belegd moeten worden totdat er een keer uitgekeerd moet worden.”

    Er zitten ook uitgestelde belastingen in en een of andere deskundoloog opperde laatst die ‘naar voren te halen’. Klinkt op zich goed, als je het puur rekenkundig bekijkt. Alleen gedragskundig klopt er niks van. Een ieder weet, dat je met een verslaafde geen overeenkomsten, laat staan overeenkomsten met een looptijd van ettelijke decennia, moet aangaan. Vroeg of laat zal de overheid ervoor bezwijken om over de reeds belaste pensioenen alsnog belasting te heffen met de ‘kennis van nu’, ‘de bijzondere situatie sinds 2045’ en dat soort frasen. Dus nee: braaf wachten tot de pensioenen uitgekeerd worden en dan mag per maand een chocolaatje uit de kerstkalender geplukt worden.

    “Een korting op de huishoudtoeslag voor mensen die – te – ruim wonen onder het motto ‘U zou een kamer kunnen verhuren’?”

    Of we maken er kunstmatig een kleiner huis van door één kamer af te sluiten, zoals in Duitschland.

  8. @boos casje [4]:

    wie maakt de wetten? door wie wordt een rechter betaald? de overheid is zelfs zo onbetrouwbaar dat ze wetten met terugwerkende kracht maakt. een juridische doodzonde. maar ‘ democratisch’ dus dan mag je elk recht opzij zetten. en zeker het eigendomsrecht, dat mag volgens de zelf gemaakte wetten aangetast worden in het ‘ algemeen belang’ . en de overheid vindt zichzelf per definitie van algemeen belang.

    een kat in het nauw maakt rare sprongen en een kat met een geweldsmonopolie pakt simpelweg wat hij nodig heeft van de belastingslaven.

    boos casje [10] reageerde op deze reactie.

  10. @Prutser [8]: er is nog iets wat ik niet snap: we moeten langer doorwerken omdat we langer leven en er anders niet genoeg premie betaald wordt.
    Tegelijkertijd rekent Rutte c.s. er op dat de pensioenpremie naar beneden gaat omdat we langer doorwerken en meer tijd hebben om pensioen op te bouwen.
    We worden belazerd; één van de twee is een leugen.
    Het komt me voor dat langer doorwerken vooral bedoeld is om de schatkist te spekken en niet om ons “langere leven” van pensioen te voorzien.

  12. Kan ik me laten omscholen tot rattenverzorger, als ik dit zo lees heeft de maatschappij die straks hard nodig

  13. Van de Overheid kunnen we niet meer spreken De Roverheid zou de lading meer dekken.

Comments are closed.