oppositionEr zijn situaties waarin mensen sterker overtuigd raken van een bepaalde stelling als ze met feiten van het tegendeel worden geconfronteerd. Feiten werken daarbij averechts voor de meningsvorming die overeen zou moeten komen met de realiteit. Het is alsof iemand een verhaal leest van iemand die beweert dat er leven op Mars is en dat deze persoon meer overtuigd raakt van de waarheid hiervan als hij met bewijzen geconfronteerd wordt dat er geen leven op Mars is.

Opperdienaar: Ja dat is interessant. Ik ben altijd van mening geweest dat feiten er niet veel toe doen. Mensen geloven wat ze willen geloven en zijn in staat een enorme hoeveelheid bewijzen van het tegenovergestelde te negeren. Dit wordt ook wel ‘confirmation bias‘ genoemd. Je hebt een mening en past je waarnemingen aan deze mening aan. Waarnemingen die er in passen komen heel gemakkelijk door, waarnemingen die er niet in passen worden sterk gefilterd. Je hebt een investering gedaan in een bepaalde mening en om dat allemaal overhoop te gooien, lijkt op het weggooien van het stuk van je leven dat je er in geïnvesteerd had. Hoe ouder je bent en hoe meer leven je in een bepaalde mening hebt geïnvesteerd, hoe meer het als zelfmoord voelt om het weg te gooien. Je bent dus sterk geneigd op het ingeslagen pad door te gaan. Daarom is het ook zo belangrijk om kinderen te indoctrineren en hun mening al vast te leggen aan het begin van hun leven. Ze zullen doorgaan op het uitgezette pad.

Het komt denk ik ook omdat mensen voor een deel hun mening niet baseren op de kracht van het bewijs voor een stelling, maar voor een groot deel door het bewijs van hun tegenstander te inverteren. Vaak is het genoeg om een gehate tegenstander iets te horen verdedigen, zelfs als die met een correct feit aankomt, om te denken: het tegenovergestelde zal wel waar zijn.

Vriijspreker: Zeg maar dat als Paul Krugman morgen goud of bitcoin zou verdedigen, dat Libertariërs zich dan opeens achter de oren zouden krabben of ze geen denkfout gemaakt hebben.

Opperdienaar: Inderdaad. Iedereen kent de truc om midden in een ‘welles’ ‘nietes’ debat opeens ‘welles’ ipv ‘nietes’ te zeggen en dan gaat de opponent vaak zonder problemen zijn ‘welles’ in ‘nietes’ veranderen om maar het tegenovergestelde te blijven zeggen. Het experiment dat gedaan werd om dit effect aan te tonen was om een aantal mensen een tekst voor te leggen over de aanwezigheid van massavernietigingswapens in Irak. De proefpersonen werden voorbereid met vragen over hoe conservatief ze waren en moesten ze een verhaaltjes schrijven over hoe het zou zijn te sterven. (Uit onderzoek is bekend dat het herinneren van mensen aan hun sterfelijkheid, ze meer gevoelig maakt voor nationalisme.)

De proefpersonen werden 2 versies van het herhaal over WMD voorgelegd. Beide versies hadden een quote van GW Bush over de aanwezigheid van WMD in Irak, maar 1 versie had een quote van het Duelfer rapport dat Saddam Hussein deze wapens niet had en ook niet over de programma’s beschikte om ze te maken en de andere versie had deze quote niet.

Na het lezen van het artikel werd gevraagd of de lezers dachten dat er WMD waren in Irak of niet. Mensen die zichzelf links of centraal getypeerd hadden, bleken niet beïnvloed te worden door de quote uit het Duelfer rapport. De mensen die het echter met de uitspraak van Bush eens waren, bleken extra sterk overtuigd te zijn van het bezit van WMD door Saddam als ze geconfronteerd waren met het Duelfer rapport dat het tegenovergestelde beweerde.

Er werden een aantal soortgelijke proeven gedaan. Het bleek steeds dat mensen sterker overtuigd raakten van hun gelijk als ze dachten dat de argumenten voor het tegendeel van een politieke tegenstander kwamen.

Vrijspreker: Dat zou net zo iets zijn als een Libertariërs die de Partij van de Slavernij opricht. Mensen die geneigd zijn alles te ontkennen wat deze Libertariërs zegt, bevinden zich opeens in het vrijheidskamp als ze tegen de door hem opgerichte Partij van de Slavernij ingaan.

Opperdienaar: Zo is het absoluut niet bedoeld natuurlijk. Wij etatisten gebruiken deze techniek echter veelvuldig. Door een knettergekke schreeuwer libertarische standpunten te laten verkondigen, tezamen met het standpunt dat politici reptielen van de planeet Vodor zijn, zullen toehoorders alle Libertariërs een stuk minder serieus nemen. Doordat een persoon standpunt A en standpunt B verkondigt en standpunt B is duidelijk onzin, wordt standpunt A met het badwater weggegooid. Hierbij heeft de onderdaan ook altijd de neiging om consistent te blijven met zijn eerdere uitspraken. Het is natuurlijk niet zo dat onderdanen alle politici een stuk minder serieus nemen, als er enkelen belachelijke dingen zeggen. Dat zijn immers aartsvijanden van elkaar en belangrijker: ze hebben de macht.

Uit een testje waarin mannen gevraagd werd welke van 2 foto’s van vrouwen ze het aantrekkelijkst vonden, gingen deze mannen vaak fervent de vrouw verdedigen die ze niet gekozen hadden als de onderzoekers vroegen waarom ze die het aantrekkelijkst vonden.

Mensen die gevraagd werd waarom ze een jam die ze net geproefd hadden het lekkerst vonden, maar die nog een keer opnieuw proefden en stiekem de andere jam te eten kregen (het potje had een interne afscheiding en bevatte beide jams), hadden vaak niet eens door dat ze de tweede keer niet de jam van hun keuze kregen en verdedigden deze laatste jam met verve als de lekkerste.

Vriijspreker: Mensen verdedigen de gekste zaken als ze denken er voor gekozen te hebben.

Opperdienaar: Laatst hoorde ik iemand het gedrag van de staat verdedigen tegenover de slachtoffers van de gezonken boot vluchtelingen bij Lampedusa. De vluchtelingen die stierven kregen postuum het staatsburgerschap van Italië en een officiële begrafenis. De overlevers kregen een boete van 5000 euro.

Vrijspreker: Ik ga dat niet verdedigen

4 REACTIES

  1. Als je mensen laat debatteren over 1 bepaald onderwerp (bijv drugs) en de ene groep moet pro pleiten en de ander tegen dan blijkt dat na afloop de meningen ook echt zijn bijgesteld in de richting van de arbitrair toegekende pro of contra stellingname.

    pcrs [2] reageerde op deze reactie.

  2. @Mijn naam is Kaas, ik zweet van niks [1]:
    Ja, dat is idd waar. Zo ging mijn vader ooit in de VS het nederelandse drugs gedoogbeleid verdedigen toen hij daar op aangevallen werd. Ik vraag me wel af hoe lang dit effect duurt. Het lijkt me korte termijn antagonistisch (aktie=-reaktie) iets. Als de actie verdwijnt, verdwijnt ook de reaktie weer.

Comments are closed.