Als het over de staatsschuld gaat heeft de pers het vooral over de omvang van de schuld en het jaarlijkse tekort. Beide worden vaak uitgedrukt als percentage van het BNP. Wat de pers vergeet is het herfinancieringsrisico.
Staatsleningen hebben bijna altijd een bepaalde looptijd en vervallen dan. Dat betekent dat ze moeten worden afgelost. Dat lukt thans niet meer zonder dat de staat voor de aflossing moet gaan lenen. De oude leningen worden vervangen door nieuwe leningen. Veel landen voeren een suboptimaal beleid. Verleid door de lage korte rente financieren ze hun lange termijn schuld met kort vreemd vermogen. Zoals Maxima zou zeggen, dat is een beetje dom. Het is alsof je je huis deels met kort vermogen financiert.
Een rekenvoorbeeld. Je BNP is 100, je schuld is 100 en alle leningen hebben een looptijd van 10 jaar. Ieder jaar zal je als er een gelijke opbouw van de schuld is 10 moeten aflossen. En dus 10 procent van je BNP aan kapitaal uit de wereldmarkt moeten zien te halen. Om de vrijvallende leningen af te lossen.
Wat nu als je gemiddelde looptijd 2 jaar is? Dan is je herfinancieringsbehoefte de helft van je BNP. Het risico moge duidelijk zijn, als er op een gegeven moment een grote geldkrapte is. En de weinige financiers die je geld willen lenen dit alleen tegen een hoge risico premie willen doen dan is het stikken of slikken. Stel nu dat je thans 2 procent rente betaalt. Als de markt opeens stelt dat ze je alleen maar willen herfinancieren tegen 10 procent rente dan ben je na 2 jaar door de rente kosten bijna failliet. Je betaalt in plaats van 2 procent over 100 dan immers opeens 10 procent over 100 en moet dus opeens in 2 jaar tijd 8 procent van je BNP extra aan rente betalen. Dat geld zul je niet hebben dus dat betekent dat je naast een herfinancieringsbehoefte ook nog eens een tekort krijgt van 4 procent en daarna 8 procent per jaar en dus niet 50 maar 54 en het jaar daarna 58 procent van het BNP dient te financieren.
Indien je gemiddelde looptijd 10 jaar was dan zal de risico opslag al veel kleiner zijn, maar ook al is die 10 procent dan zal je ieder jaar 0,8 procent van je BNP extra aan belasting opbrengsten moeten zien binnen te halen om de extra rente te betalen. Dit is iets dat de staat meestal wel zal lukken.
Je zou het niet zeggen maar veel ontwikkelde landen hebben hun hoofd op deze manier in de strop gestoken. Al wat nodig is, is een klein zetje. De laatste fiscale verkenning van het IMF (PDF) laat op pagina 15 van het document de herfinancieringsbehoefte zien. Plus het tekort. Geeft samen de bruto financieringsbehoefte weer. Hieronder de bruto financieringsbehoefte in 2013 bestaande uit de som van de vervallen leningen plus het tekort. Als er 58 procent staat dan betekent dit dat voor een bedrag van 58 procent van het BNP aan kapitaal moet worden aangetrokken in 2013.
Japan: 58%
Italie: 28%
de VS: 24%
Potugal: 23%
Griekenland: 21%
Spanje: 20%
Belgie: 19%
Frankrijk: 17%
Canada: 17%
…..
NL: 12 %
Let wel dat er de nodige opmerkingen bij deze lijst geplaatst moeten worden. Japan lijkt het ook hier niet goed te doen. Wat echter meespeelt is de hoeveelheid binnenlandse financiering van de schuld. Een land waar veel binnenlandse besparingen zijn of grote pensioenfondsen zou door regelgeving kunnen zorgen dat de financieringsbehoefte in ieder geval voor een groot gedeelte gedekt wordt door deze fondsen. Een land als de VS kan de Fed rustig verder laten gaan met de staatsschuld op te kopen. En dus indirect de geldpers aan te zetten. Italie lijkt hier het grootste zorgenkind te zijn. Ook in 2014 en 2015 is de herfinancieringsbehoefte 28 procent van het BNP. Een algemene stijging van de rente geeft deze landen al veel problemen maar als daarnaast nog een specifieke risico opslag komt voor Italie en is de kans daar dat de EU moet bijspringen. Het cynische is dat de redding van de Italianen mede gefinancierd moet worden door de andere landen die op omvallen staan.
Een andere optie is gewoon het oprekken van de bevoegdheden van de ECB die een LTRO plus uit gaat voeren of iets dergelijks. Die dus de Fed achterna gaat. Er is maar weinig op deze aardbol dat creatiever en gemener is dan een ambtelijke organisatie in nood.
Alhoewel Italie zou moeten vallen de komende jaren zal het wel kunstmatig in leven worden gehouden ten koste van de productievere elementen der EU.
NB: BNP Italie is 1550 mld euro, de bruto financieringsbehoefte is derhalve 450 – 500 mld voor 2014, duidelijk meer dan heel de Griekse tragedie ons gekost heeft.
OTC- Derivaten risico’s die – plotseling – op de kap van de staat terecht komen zijn gelukkig hierin (nog) niet meegenomen.
Deze risico’s zijn WW bijna 20 x het WGDP en kunnen plots detonneren. Het ontwaken uit deze illusie zal voor velen een -once in a lifetime – surprise worden.
Kortom, het is een wereld-kaartenhuis dat elk momenti in elkaar kan vallen.
geen nood, er komen nog meer ‘ eenmalige’ solidariteitsheffingen (zie de 10% die IMF voorstelt) bovenop de jaarlijks heffing op spaargeld in de vorm van inflatie (die in het echt veel hoger is dan de officiele cijfers) die gaat toenemen door dat de ECB de geldpersen (digitaal) gaat laten ronken.
middenklasse weggevaagd en allemaal afhankelijk van de Staat. droomscenario voor politici en psychopaten. But i repeat myself.
De overheid van Japan heeft haar schuld via het binnenland gefinancieerd. De japanners sparen zich suf, maar de spaarbanken hebben hun spaargeld hoofdzakelijk belegd in japanse staatsobligaties. Ook hier is de herfinanciering een probleem. Maar, het echte probleem gaat nog komen. Er komt een moment dat de japanners met pensioen gaan, en hun spaargeld gaan gebruiken. De spaarbanken moeten dus hun staatsobligaties gaan verkopen, maar aan wie? Niemand wilt deze hebben, ook de japanse staat niet, want kan niet aflossen, want zij hebben alleen maar tekorten. Het zal niet lang duren, voordat de japanse spaarder erachter komt, dat hun spaargeld weg is, en de obligaties zijn niets waard.
Economische groei uit japan kun je vergeten. Er is een gerede kans dat japan in zich zelf keert. Het is best mogelijk dat er een verdrag tussen japan en china komt, waarbij japan een provincie van china wordt. China krijgt dan toegang tot een technologische groeimacht.
Groeimacht = grootmacht.