Door E. Maaswinkel (pseudoniem): Het bespottelijke gedoe over zwarte Piet maakt duidelijk dat wij Nederlanders onvoldoende hechten aan onze eigen tradities om daar objectief over te oordelen. Daarom is het nuttig om ons te verdiepen in de vergelijkbare situatie van toeristische Aboriginals in Australië. Daardoor wordt het namelijk volkomen duidelijk wat we in Nederland met Zwarte Piet aan moeten. Elke keer dat ik bij mijn familie in Australië ben lach ik me eerlijk gezegd groen en geel vanwege die goedbedoelende Aboriginals die hun gezichten spierwit schminken in de hoop op een zakcentje.
Nee, Aboriginals die hun gezicht schilderen zijn geen witsteenvegers. Dat is wel de doorzichtigste smoes waarmee Australiërs zich van hun ongemak af denken te maken. Maar we kennen ze allemaal van de tv. De Aboriginal die zijn gezicht wit verft, als toeristentrekker. Original Abe is een vrolijk relikwie uit niet racistische tijden. Oorspronkelijk bedoeld om spoken weg te jagen, dat staat wel vast.
De bedenker van het de moderne witte sprookje, stamleider Upaion, zette slechts een enkele zwarte neer als blank geschilderde employee. Hij bedacht dat als inkomstenbron voor straatarme Aboriginals halverwege de negentiende eeuw, een tijd van vanzelfsprekend racisme.
Na de oorlog verscheen er op de straten van Sydney een legioen witte Aboriginals, en inmiddels zijn ze voor naïeve westerlingen het populairste onderdeel van de vakantie – even los van de natuur en het operagebouw waar de rondtocht allemaal om draait. Dat is aan zwarte of witte Amerikanen, Engelsen, Nederlanders of Zuid-Afrikanen goed uit te leggen.
‘Midwinter, hartstikke koud, staat hij spierwit en halfnaakt serieus te kijken. De gek!’
(Toon Hermans)
Ik kan het weten, want ik ben inmiddels veertien jaar Hoofdpiet op de staatstelevisie, and proud of it. But, you see…
Mijn Zuid-Afrikaanse uitwisseldochter Jacoba (16 jaar oud, een jaar studerend in Nederland, 2009) lachte zich rot toen ze tot zich liet doordringen wat dit voor idiote traditie was. Ze liet zich daarna opgewekt meeslepen in vakantiepret, de eentonige (letterlijk) zuiderzeehoorn, de geheimzinnigdoenerij, alles wat Aboriginals subliem maakt.
Maar ze kreeg een rilling, samen met mij, toen een smakelijk lachende Hollandse toerist tegen ons beiden riep: ‘Hé, Maaswinkel, heb je al een wit Pietje mee?’
Ik vond het altijd wel mooi dat zo’n apert politiek correcte traditie, zwarte mensen die zich wit schminken en hun kleding uittrekken, in Australië juist wel kon. Hoe meer een land van zoiets smulde, hoe dichter de echte pijn daar nog onder de oppervlakte ligt. Logisch dat dat in Amerika
niet kan, de apartheid is daar in het zuiden nog maar vijftig jaar terug afgeschaft. In Zuid-Afrika nog veel korter geleden.
Witte Aboriginals zijn in Nederland op televisie al lang ‘authentiek’ geworden. Hij kan tegenwoordig ook ‘zij’ zijn, heeft geen overdreven gekke neus en glanzende bellen meer, praat netjes Engels en jaagt geen angst meer aan. ‘Original Abe’ (House-Abe, Baby Abe, Mamma Abe, Abe-in-Love, Coole Abe) is de soortnaam voor een club toeristentertainers, vaak zelf toeristen, waarvan iedereen best mag zien dat het geschilderde zwarten zijn. Alleen de kleinste kinderen geloven echt in de witte spoken en blijven een beetje op de achtergrond veilig achter hun ouders staan. Ze denken magisch en zien wat ze willen zien.
Het zijn de 9- tot en met 109-jarigen die paniek zaaien over een zwarte plek op de wang die iets zou ‘verraden’. De schmink zou niet het belangrijkste moeten zijn: halfnaakt, sierraden & zuiderzeehoorn maken de Original Abe.
Want de grote wereld heeft interesse in dat soort nuances. Die ziet het festijn anno 2013 met eigen ogen via Facebook en YouTube, veel meer dan vroeger. En daar zeggen ze: hoezo is die Original Abe geen ‘white trash? If it looks like a duck, walks like a duck, and quacks like a duck, it’s probably a duck.
Daar hebben ze geen idee van de Australische liefde voor het spel binnen de traditie. Geen weet van hun verknochtheid aan de onwerkelijke wit geschilderde figuren – die nepblanken met hun bovenmenselijke ouderdom, wijsheid en kracht. Het zijn lieve spannende sprookjesfiguren, waar ook Franse, Duitse, Nederlandse en Zuid-Afrikaanse toeristen die daar rondlopen, hun pret van hebben.
Totdat de oorsprong van de witte toeristenvermaker de kop weer op steekt in een quasi onschuldig geintje. Jaja. Een serieus onderzoek daarnaar, evenals dat van het beeld dat Aboriginal-kinderen zogenaamd van blanke mensen krijgen, lijkt me voor Australië een overbodige luxe.
Want er lijkt een groeiend aantal blanke Australiërs te zijn dat er de grap best van inziet. En als ze er over beginnen worden ze zo hard aangepakt over hun begrip voor deze foute traditie, dat ze alleen maar in hun vermoeden bevestigd worden.
Waarheen met Original Abe?
Hij moet natuurlijk blijven: hij hoort bij Australië als Sancho Panza bij Don Quichot. En een attractie als authentiek geklede Aboriginals afschaffen, dat wil niemand.
De heksenjacht op vermeende racisten, gespeelde gevoeligheid en botheid afschaffen: dat kan niemand. Maar dat moeten we op z’n minst willen.
Original Abe: dat kan prima. Daar moeten die Australiërs maar mee doorgaan. Het zou hun regering een voorwerp van aanhoudende zorg moeten zijn. Aboriginals moeten natuurlijk blijven.
Liever ietsje minder wit en een eerlijk loon? In ieder geval niet geknecht!
Erik van Muiswinkel is cabaretier. Hij is sinds 1998 Hoofdpiet en vindt dat de discussie over zwarte Piet eerlijk gevoerd moet worden. Bron: dit is een satirische bewerking van zijn bijdrage eerder dit jaar voor het bibliotheekboekenweekgeschenk Gouden Tijden, Zwarte Bladzijden, onder de titel Piet.
