Yernaz Ramautarsing versus dominee De Jonge: 1-0

Het optreden van Yernaz Ramautarsing bij P&W (“Pauwel & Wauwel”) is om meer dan een reden gedenkwaardig. Het was meer dan een politieke uiteenzetting. Het was het conflict tussen de denker en de gevoelsmens.

Je hebt mensen die vanuit hun gevoel oordelen: zij filteren de feiten eerst door hun waardenfilter. Alleen feiten die door het waardenfilter heen komen worden in aanmerking genomen. Deze mensen oordelen op basis van betrokkenheid (“engagement”).

Mensen die vanuit de ratio (het denken) oordelen proberen de feiten te zien zoals ze zijn. Zij zijn de probleemoplossers, de mensen die op zoek zijn naar de waarheid (d.w.z. de wereld zoals die is) en die volgens bepaalde principes te werk gaan.

Veel “progressieven” behoren tot het gevoelstype. Dat verklaart waarom ze vaak wegkijken van feiten die in hun kraam niet te pas komen. Denk bijvoorbeeld aan de fellow travellers uit de tijd van de Koude Oorlog die niet wilden horen van de talloze slachtoffers van het communisme. Of denk aan de pleitbezorgers van multi-culturele samenleving, die niet willen zien dat nieuwkomers niet per se hun waarden delen, gewoon omdat een dergelijk feit tegen hun waarden ingaat.

Dominee De Jonge, beter bekend onder zijn artiestennaam “Freek”, is een typisch voorbeeld van een gevoelsmens. Deze dominee, ook nog eens zoon van een dominee, appelleert vooral aan het gevoel van de toeschouwers. Dat is waar dominees goed in zijn. Je zou het hun kerncompetentie kunnen noemen: werken op het gemoed van mensen.

Normaal genomen wordt dominee De Jonge weinig in de weg gelegd als hij op de tv verschijnt. Hij is zogezegd een onderdeel van de gevestigde orde, en dat al decennialang. Deze keer liep het anders. De belerende grappenmaker, allang over zijn hoogtepunt heen, dacht die avond probleemloos zijn nieuwe theatervoorstelling te kunnen pluggen bij P&W. Een routinenummertje, letterlijk en figuurlijk.

En daar zit dan opeens een denker tegenover je, die ijskoud op feiten gaat wijzen en geen gas terug neemt. Een dergelijk tegenspel heeft de linkse
kerk sinds de dagen van Bolkestein – al bijna twintig jaar lang in staking – en wijlen Pim Fortuyn niet meer gehad. Dominee De Jonge was er ook bepaald niet op voorbereid. Het resultaat was een uitzendig die de bij P&W gewoonlijk heersende genoegzaamheid ver oversteeg, zonder dat de gastheren daar zelf voor nodig waren.

Het onderscheid tussen denkers en gevoelsmensen werkt door in de politiek. Omdat in een democratie de politieke machtsverhoudingen worden vastgesteld op basis van stemrecht voor eenieder, is de samenstelling van de bevolking – naar psychologische typen bezien – bepalend voor de gevoerde politiek in een land. Als je naar de stand van zaken in de Westerse wereld kijkt, ontkom je niet aan de indruk dat de gevoelsmensen het heft in handen hebben.

Hoe de verhouding tussen denkers en gevoelsmensen aan de universiteiten ligt, weet ik zo een-twee-drie niet. Ik vermoed dat de denkers in de minderheid zijn. Maar dat hoeft geen probleem te zijn. Als 10 tot 15% van de studenten tot het denkerstype behoren, is de strijd al te winnen. Vergeet niet dat het gros van de studenten alleen gaat studeren om een baan te krijgen waarvoor een wetenschappelijke (lees: universitaire) opleiding wordt gevraagd, en niet om denker of opinieleider te worden.

Voor de politiek geldt dat eveneens: de “progressieven” hebben nooit de meerderheid van de mensen achter zich gekregen, maar door hun brutaliteit (“épater le bourgeois!”) wisten ze wel overal de macht naar zich toe te trekken. In het onderwijs, het sociaal-maatschappelijk werk, het overheidsapparaat sec etc. Hun revolutie werd niet in de laatste plaats bevorderd door de toegevendheid van de toenmalige gevestigde orde, die niet wist hoe vlug ze voor de muziek van de achtenzestigers uit moet lopen: alles beter dan voor “conservatief” of “ouderwets” versleten worden!

Met de chutzpah van mensen als Yernaz is er een nieuw element in het debat geïntroduceerd: denkers die niet meer wakker liggen van het gevoelen van de achtenzestigers en het waardenfilter waarmee ze feiten proberen te nullificeren, maar die de wereld willen zien zoals die is.

Dominee De Jonge zong een liedje bij P&W. Het had iets weemoedigs; een verlangen naar betere tijden. Speciaal voor hem heb ik het navolgende nummer van Peter Schaap opgezocht. Het dateert uit de tijd dat dominee De Jonge nog aansprekend was. Geniet ervan, Freek, zou ik willen zeggen.

Paul Verhaegh