Mooi woord, Graaiflatie, waarmee wordt bedoeld dat winkeliers hun prijzen meer verhogen dan de inflatie. Meestal gepaard met hoge verontwaardiging, want meer verhogen is toch niet nodig en slecht?
Ik schrok er best van dat afgelopen week in een Telegraaf enquête, 80% voor prijsregels kiest, ter voorkoming van dit soort prijsstijgingen en graaiflatie. Nu wil ik graag denken dat het een selecte groep ge-enquêteerden was, maar dan nog zou er een meerderheid voor prijsregels/controles zijn. We hebben hier op Vrijspreker.nl nog veel uitleg werk voor de boeg!
Laat me een paar aspecten van prijsstijgingen noemen. Compleet kan het nooit zijn want de economie is een interactief systeem waar alles effect heeft op alles, maar ter ontkrachting van het ‘gegraai’:
Graaiflatie.
Wanneer producten, grondstoffen en de energie om die te maken en te vervoeren enorm stijgen, zeg voor de winkelier met 8%, is het tamelijk logisch dat de winkelier dat ingekochte spul met 25% winst en dus voor 10% prijsstijging verkoopt. Quitte spelen houdt geen rekening met zijn overige kosten, bederf of niet verkochte voorraden. Nu beweren sommige ‘economen’ dat wanneer die winkelier het spul voor 2% hoger verkoopt dan de 8% inflatie, hij 20% graait. Vraag maar aan de sosjalistiese Kamerleden.
Maar is dat wel zo?
Laten we Ahold als voorbeeld nemen. Vooropgesteld dat wanneer Ahold haar prijzen veel hoger dan de andere supermarkten zou verhogen, zij klanten/omzet en dus winst zal verliezen. Let op wanneer er geen overheids-vastgestelde-prijzen zijn, want met die vastgestelde prijzen kiest elke ondernemer dan:
- Bij verlies, door niet meer te leveren en is er voor de consument schaarste
- Bij winst, wordt elk initiatief om te verbeteren de kop ingedrukt, want hij verdient toch wel, ook in de toekomst.
Maar er is nog veel meer aan de hand bij zeg Ahold: wanneer de inflatie 8% is en het personeel gaat staken om 10% loonsverhoging (hoor ik iemand over 25 % graai-loonsverhogingen?) zal die loonsverhoging ook in de winkel doorwerken. Erger, als we stellen dat bij Ahold de personeelskosten de helft van de verkoopprijs in de winkel zijn (ik schat, maar ik denk dat het meer dan 50% is) dan levert die 10% loonstijging al een 5% hogere prijs van de producten in het schap op. Plus die 8% voor de inkoop van de producten, kom je dus op 13 % in dit voorbeeld. Hoezo 20% meer prijsverhoging dan de inflatie?
de loon-prijs-spiraal.
Hier ziet u in het kort wat inflatie voor vervolgeffecten heeft. Door de prijsstijgingen en de krappe arbeidsmarkt, gaan de lonen ook omhoog en stijgen de productprijzen weer en gaan de lonen omhoog, met andere woorden de loon-prijs-spiraal. En daar zijn we nog lang niet klaar mee.
Andere aspecten, van hetzelfde probleem.
- Het cynische is dat de echte kwaaie pier van de inflatie niet de ondernemer of de vakbond is, maar de Centrale Bank (in concert met de overheden): die heeft de rente kunstmatig laag gehouden en geld bijgedrukt zodat bedrijven én overheden makkelijk konden lenen. En overheden gerust tekorten en leuke miljardjes voor de kiezers konden uitdelen. Nu gaat de rente omhoog omdat ook spaarders zich realiseren dat hun vergoeding voor het uitlenen minder dan matig is en zeker niet de inflatie bijhoudt. Die hogere rente brengt een aantal banken en overheden in problemen met rente- en aflossingsbetalingen. Het zijn niet alleen een paar banken in de VS, maar Italië wordt al genoemd en zelfs Kaag begint in te zien dat bezuinigen wel eens nodig zou kunnen zijn. Maar bij hogere rentes wordt het voor het bedrijfsleven ook lastiger om geld te lenen voor nieuwe machines, oliebronnen/windmolens etc. En dus gaat daar ook de prijs van omhoog.
- Detail, de ‘gore’ winsten die Ahold maakt, worden hoofdzakelijk in het buitenland gemaakt, niet in Nederland waar het bedrijf relatief marginaal draait. Met de loonsverhogingen hier, wordt dat marginale alleen nog maar vergroot! Waar dacht u dat Ahold haar schaarse geld in de toekomst in gaat inzetten: in marginaal Nederland of winstgevend buitenland? En hoe werkt dat voor de Nederlandse werknemers uit?
- Geinig is dat er bij FNV nu ook gestaakt gaat worden om hogere lonen. Wie weet kan dit artikel de bazen van FNV helpen om aan het personeel uit te leggen dat er economische grenzen zijn bij wat een bedrijf of vakbond kan betalen.
De echte graaiers:
Maar wat ik onbegrijpelijk vind aan de verontwaardiging mbt graaiflatie is dat onze overheidskosten in de laatste jaren veel meer gestegen zijn dan de inflatie. En ook als percentage van het Bruto Nationaal Product, is de overheid heel veel meer gaan uitgeven. Dát is de echte graaier! Daar zou de verontwaardiging op gericht moeten worden, want daarom houden u en de stakende werknemers, zo weinig besteedbaar inkomen over. (en omdat ook die belastingen worden doorberekend, stijgen de prijzen).
Je denkt het machtselement weg, wat jullie altijd doen
Werknemers, hebben ontzettend veel macht, omdat het bedrijf niet zonder ze kan
Zodra ze die macht ontdekken/erkennen, kunnen ze een voet tussen de deur plaatsen en gaan eisen
Je betaald me, of ik stop ermee !
Het is net als in een relatie. Je vrouw zegt : je gaat je best voor mij doen, of ik ga bij je weg, met of zonder huwelijkscontract dat we ooit ondertekende !
Als zo’n werker ziet dat de CEO zestien miljoen per dag verdiend, terwijl hij al het daadwerkelijke werk doet…
Dan is het niet zo gek dat mensen daar verontwaardigd op reageren
Als je dat niet snapt, heb je geen sociale/emotionele intelligentie
Het proletariaat heeft natuurlijk ook een marktwaarde/macht, waarmee het ze vrij staat daar mee te onderhandelen. Hier gaat het over graaiflatie die blijkbaar wel sociale/emotionele reacties oproepen, maar wanneer het over loon gaat is dat weer geen graaien. En wat mij betreft vragen ze 14% loonsverhoging 😉
Die werknemers macht zien we/ik best. (net als Ahold). Maar om daar dan een paar excessieve CEO beloningen bij te halen, vergetend dat een CEO geen ontslagbescherming heeft, laat staan dat als je die miljoenen over de werknemers zou verdelen er weinig per werknemer overblijft, heeft meer met rekenkundige intelligentie te maken, snap je?
Overigens tracht het artikel in de lijn met het libertarisme, feitelijk te zijn. Machtsdenken en emoties, mag jij toevoegen, maar verandert denk ik niets aan de strekking van het artikel.
En ter aanvulling op dat artikel: wanneer de lonen teveel stijgen tov de mogelijkheid die door te berekenen, des te eerder gaat Ahold van die mooie 24 uurs logistieke robotjes aanschaffen. De redenen daarvoor zijn zojuist met meer dan 10% toegenomen.
Helder, maar als je een loonsverhoging afdwingt, omdat je daartoe de macht hebt, is die verhoging ook niet meer dan graaiflatie. Dan houd je wel de vraag over waarom mag/kan de ene graaiflatie wel en de andere niet. Bedenk dat een werknemer ook consument is. En dat hij zijn loonsverhoging die in de prijs doorberekend wordt uiteindelijk door hem zelf als consument betaald gaat worden als hij aan de kassa staat.
Helder, maar als je een loonsverhoging afdwingt, omdat je daartoe de macht hebt, is die verhoging ook niet meer dan graaiflatie.
Het doet er niet toe of we het graaien noemen of niet. Dit is gewoon hoe het werkt, hoe de kaarten geschud zijn.
In tijden van inflatie en stagnatie, gaan CEO’s extra geld binnenhalen? Ja, dan moet je er niet vanop kijken dat de arbeiders de boel platleggen. Zij hebben ook hun eergevoel. Allemaal psychologische, sociologische gegevens die je niet kan ‘becijferen’
The rich are cruel, but the poor are wrong when they complain about this cruelty : the poor create the wealth of the rich
– Max Stirner
@ Naya, eergevoel gaat boven rekenen? Emotie gaat boven rede? Liever dat een vliegtuig goed voelt dan dat de sommetjes kloppen? Stirner zegt “the poor are wrong when they complain about this cruelty”. En dat is waar, want een ondernemer schept werk. Wie creates the wealth eigenlijk? Echt gemeen zou het zijn als de armen geen ondernemer zouden mogen of kunnen worden. – d’apres moi.
In tijden dat mensen de gasrekening niet kunnen betalen, denkt ‘de ondernemer’ laat ik mijzelf 8 miljoen uitkeren in deze situatie, voor deze week
En jullie snappen dan niet dat de werknemers daar boos op worden…..
Dat snappen jullie dan weer niet…..
Met alle respect, maar is het autisme?
En het ligt weer aan de staat? Als ik lonen zou drukken en mezelf bonussen geef en stakingbrekers inhuur, dan komt dat door de staat?
De staat houd je hele geliefde systeem in stand, maakt het een mogelijkheid. Zonder staat had de massa je allang onteigend
@naya, wie is er de autist?
Sociale en emotionele dimensies wegdenken en via ‘berekeningen’ en ‘modellen’ naar de wereld kijken, komt op mij autistisch over
heeft meer met rekenkundige intelligentie te maken, snap je?
Je rekenkunde is je kracht
Maar tegelijk ook je blinde vlek
In een vrije markt met volop concurrentie zal helemaal geen opwaartse loon-prijs spiraal kunnen ontstaan, omdat het prijsmechanisme, dat vraag en aanbod op elkaar afstemt, altijd automatisch voor prijzen en winstmarges zorgt, die optimaal zijn voor een gegeven marktsituatie.
Als prijzen en winstmarges te hoog zijn, zal de eerste ondernemer die zijn prijzen verlaagt, een groot deel van de markt naar zich toe trekken. Zo slaagde Ford er in om 4x zoveel auto’s te verkopen en 2x zoveel winst te maken door de prijs van zijn T-Ford te halveren.
Dit is een neerwaartse spiraal. Efficiëntere productie methoden en economies of scale zorgen voor lagere kosten per product. Bij gelijkblijvende winstmarge kunnen dan de prijzen omlaag en dat zorgt weer voor meer verkochte producten, waardoor de prijzen weer verder omlaag kunnen.
Het zijn vakbonden (werknemers kartels) en overheidsvoorschriften (minimumloon, belastingen en premies) die het correcte functioneren van een vrije markt verstoren. Zoals bij iedere dwang werkt ook deze dwang contraproductief.
Als vakbonden door stakingen meer loon afdwingen, zal de werkgever genoodzaakt zijn een deel daarvan door te berekenen in de prijzen. De procentuele belastingen verhogen de prijzen nog verder. Zo gaat de gehele loonsverhoging op aan de prijsverhoging en men is weer terug bij af. Vakbonden zouden hun leden er op vooruit laten gaan als zij juist om een loonsverlaging zouden vragen.
_____________
“Insanity is doing the same thing over and over and expecting different results.”
~ Albert Einstein
Och hemel. Het klinkt zo leuk en werkt niet. In een volledig vrije markt ontwikkelt zich vanzelf een monopolie-positie of een kartel.
De meest succesvolle bedrijven nemen namelijk de kleinere over, of drukken ze uit de markt. Zijn er voldoende grotere spelers dan is het voor hen allemaal makkelijker om er een kartel van te maken.
Tijdelijk kan er dan een nieuwe speler op staan, maar dat duurt dan niet lang.
Hoe groter de totale markt is, hoe langer het zal duren, maar uiteindelijk gebeurt het dan toch. Het is namelijk inherent aan het succesvol zijn dat je concurrenten uitschakelt, of met een groepje samenwerkt, maar uiteindelijk blijft maar een heel klein aantal van de meest succesvolle zaakjes over.
Johan
Wat denk ik van belang is, is de vraag of we spreken van een markt in land, of een wereld van vruchtgebruik, of iets ertussenin
Ik vrees dat een pure propertarian opvatting van land en privaat bezit, leid tot monopolie en dus tot top down hierarchie
De anarchistische markten die we gekend hebben, waren mutualistisch (men deed aan vruchtgebruik van het land en the commons, maar gebruikte wel geld)
Ik vraag mij ook af, kan grootschalig absentee landownership wel, zonder staat?
Kan ik duizenden hectares land bezitten en honderden straten, als de staat mij niet meer beschermd?
C4SS mensen zeggen, dat een markt anarchisme altijd een mutualisme zal zijn, omdat kapitalisme een staat nodig heeft
Voor vele van jullie zijn deze vraagstukken irrelevant, omdat jullie libertariers/minarchisten zijn en dus uit gaan van een geheel ander paradigma
Interessant punt.
Ik ben zeer zeker voor het principe van privaat bezit. Maar de vraag rijst op een gegeven moment hoeveel iemand kan bezitten zonder dat dat ten koste gaat van anderen.
Ik heb ruwweg 4.000 m2 en huur nog eens dat. Deels onbruikbaar vanwege de rotsgrond en de helling, maar ik gebruik wat ik kan.
Als ik dan eens kijk naar Bill Gates die enorme hoeveelheden landbouwgrond heeft opgekocht om die braak te laten liggen omdat hij investeert in lab-gekweekt voedsel dan rijst bij mij toch de vraag of dat iets is dat wenselijk is. In mijn ogen niet. Als het zou gaan om een lap grond omdat hij zijn privacy waardeert, nou ja, dat kan ik begrijpen. Maar iets van 110.000 hectare landbouwgrond is toch eventjes wat anders dan die 0.4 hectare die ik bezit, of het totaal van 0.8 hectare die ik gebruik.
Aan de andere kant; moet je een overheid willen die gaat bepalen wat een persoon mag bezitten? Dat is waar we nu naar op pad zijn met het WEF en dat is toch ook een zeer onwenselijke situatie.
Dankje
Punt is natuurlijk, stel dat 200 mensen al het land op de wereld hebben, dan is dat niet anders dan wanneer een aantal staten al het land op de wereld hebben
Dat is wat ik altijd ongemakkelijk heb gevonden aan Rothbard zijn systeem
Vroege markt anarchisten gingen uit van vruchtgebruik van het land, om monopolisering te voorkomen. Vruchtgebruik en markt als het om de superieure stukken land gaat. Daar ontstaat vanzelf een markt in
Deze landkwestie is alleen cruciaal en veel libertariers doen er te makkelijk over
Althans, veel ancaps doen er te makkelijk over.
Proudhon maakte een onderscheid tussen
Posession : wat je direct in je macht hebt. Wat je nodig hebt om te leven. Je huis, je spullen etc
En property: grootgrondbezit, bezit van productiemiddelen
De eerste dimensie van bezit zou bevrijdend zijn, de tweede onderdrukkend
Daarom zegt hij : bezit is diefstal en bezit is vrijheid
Hoe zijn markt systeem er dan uit zou zien, is een beetje utopisch. Maar, de tegenstelling is wel begrijpelijk. We snappen wat hij bedoeld. Er is bezit waar je vrij van word en er is bezit waar je door onderdrukt word, of waarmee je onderdrukt
Hij wilde alleen nog maar bezit waar het individu ook daadwerkelijk vrij van word, waarmee het individu een individu kan zijn
Zijn systeem heeft utopische trekken.
Maar het is wel van belang dat we nadenken over bezit en wanneer bezit bevrijdend is en wanneer niet. De discussie is later helemaal verloren gegaan
graaiflatie is inderdaad de propaganda term waar heel de media tegelijkertijd mee komt.
gesteund natuurlijk door de eeuwenoude methode:het is mysterieus en komt opeens uit de lucht vallen, zoek niet door naar oorzaken. een beetje zoals bij vliegtuigen tijdens 911 en myocarditis, beroertes en turbo kankers nu:mysterieus, de wetenschap staat voor een raadsel. ze weten alleen dat het geen blowback was op 911 en geen vaxx schade na covid, maar verder is het een raadsel.
Het is geen 13% maar 9% als ik het goed heb
Stel 50 loonkosten en 50 inkoop is samen 100 kostprijs
Loon stijgt met 10 procent (dus 5) en inkoop met 8 procent (en dus 4). Totale stijging is 9 procent en niet 13 procent. Iedere prijsverhoging lager dan 9 procent verlaagt marge, iedere boven 9 procent verhoogt marge
Niet geheel juist, want daar komt dan bv de energie nog bij en stookkosten.
Maar zelfs uw voorbeeld; een bedrijf dat bv een marge van 10% wil maken om investeringen te kunnendoen en winst te maken moet daar dus ook rekening mee houden.
loon 50, inkoop 50, 10% marge maakt 110 totaal.
gaan de lonen omhoog naar 55 en de inkoop naar 54 dan is dat 109. + 10% marge=10.9 maakt 119.9.
En 10% marge is niet heel veel, zeker niet als naast een beetje winst daar de investeringen, verzekeringen en belastingen uit betaald moeten worden
https://mises.org/library/forty-centuries-wage-and-price-controls-how-not-fight-inflation