Marnix over Tax Justice – Ter verdediging van belastingontwijking

10 mei jongstleden werd de oprichting van Tax Justice Nederland wereldkundig gemaakt, een initiatief van verscheidene charitatieve instellingen zoals Oxfam Novib en enkele extreem linkse denktanks. Tax Justice NL zet zich in voor rechtvaardige belastingen en tegen belastingontwijking en belastingconcurrentie. In andere worden: Tax Justice NL wilt dat wat U, onze client, doet, verbieden.

Een goede aanleiding om ons te verdiepen in de moraliteit van belastingontwijking, en het ongelijk van dergelijke organisaties.

Hoe belastingheffing tot stand komt
Onder belastingen moet worden verstaan een gedwongen betaling aan de overheid, waar geen individuele prestatie van die overheid tegenover staat, en die wordt geheven uit kracht van een wet (legaliteitsbeginsel). Wanneer tegenover de betaling wel een prestatie van de overheid staat, dan spreekt men over een retributie.
Indien individuen weigeren belasting te betalen, volgt er dreiging met geweld, en wordt dat zo nodig gebruikt. Zonder deze geweldsdreiging is belastingheffing niet mogelijk.

Voorstanders van belastingheffing zijn van mening dat dit geweld gerechtvaardigd is vanwege de goede doelen die ermee verwezenlijkt worden. Het doel heiligt de middelen. In de komende paragrafen zal ik aantonen dat het doel nooit de middelen heiligt.

Mensenrechten
Vrijwel alle politieke partijen en charitatieve instellingen ondersteunen Universele Verklaring van de Rechten van de Mens , een visie omtrent de rechtsbeginselen van ieder individu. Artikel 1 t/m 21 omschrijven de negatieve rechten, in andere worden, dat wat niet mag. Artikel 22 t/m 30 behandelen de zogenaamde ‘positieve’ rechten, feitelijk verplichtingen van het ene individu jegens het andere.
Als voorbeeld het volgente artikel:

Artikel 25
1. Een ieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.
2. Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming genieten

Een nobel streven nietwaar?
Een organisatie als Oxfamnovib hanteert bijna letterlijk dit artikel als missie-statement:
De belangrijkste oorzaak van armoede is onrecht. Iedereen heeft recht op een eerlijk inkomen, voedsel, gezondheidszorg, onderwijs en een veilig leven. Ieder mens moet zijn of haar stem kunnen laten horen en heeft recht op een eigen identiteit. Vooral zij die het zwaarst door armoede en onrecht worden getroffen: vrouwen, kinderen en minderheden. Wereldwijd strijden mensen voor hun rechten en voor een fatsoenlijk bestaan. Oxfam Novib steunt hen daarbij.

Helaas begaat met hier een denkfout door een ideaal aan te zien voor een recht. Ieder mens ziet het liefst een wereld zonder armoede en honger, waarin iedereen kan voorzien in zijn huisje, boompje, beestje. Maar die bereikt men niet door het als een ‘recht’ te benoemen, sterker nog, het doel wordt alleen maar moeilijker. Politici bedelen zichzelf de taak toe om deze rechten te verwezenlijken, en proberen de middelen te vergaren. Om dit te doen overtreden zij de rechtsartikelen 1, 2, 3, 4, 10, 12, en 17.

In veel ontwikkelingslanden worden deze rechten zoiezo niet of nauwelijks gerespecteerd. De Peruaanse econoom Hernando de Soto beargumenteert in zijn werk “The Mystery of Capital: Why Capitalism Triumphs in the West and Fails Everywhere Else” waar dit toe leidt:

For the entire Third World and the former Communist countries, de Soto’s calculation is that the total value of all the real estate held, but not legally owned, by the poor is more than 20 times all direct foreign investment in the Third World and more than 90 times all the foreign aid to all Third World countries over the past three decades. …
The amount of wealth available within Third World countries themselves vastly exceeds anything that the prosperous countries have given them or are likely to give them.
Many American businesses were begun by someone who borrowed the money to get started, using his home as collateral.

The crucial theme is that this vast amount of wealth cannot be used, as it is in the west, as investments to create still more wealth and rising standards of living. That is because real estate, businesses and other assets in the underground economies of the Third World cannot be used as collateral to raise capital to finance industrial and commercial expansion.
When bureaucracy and frustrating legal systems drive economic activities underground, the losers are not simply those engaged in these activities. The whole country loses when legal property rights are not readily available because investment is stifled.

Tegelijkertijd worden in Nederland dezelfde eigendomsrechten met voeten getreden middels belastingheffing en regulering. De mensen die ontwerpen, creeeren, verbeteren, ontwikkelen en produceren, oftewel de ondernemers, wordt de grootste last op de schouders geschoven.

De schuldvalkuil
Belastingontwijking wordt door velen gezien als iets onbehoorlijks. Wanneer bedrijven zich hiermee bezig houden worden zij vaak publiekelijk rekenschap afleggen, dergelijke praktijken vallen niet binnen het devies ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen.’
Kernvraag hierbij is echter: wat is maatschappelijk verantwoord?
Een bedrijf dat veelvuldig onder vuur genomen wordt is Ikea , wat net als vele grote bedrijven een uitgebreide constructie heeft om de belastingdruk terug te brengen tot zo’n 20%
Zouden zij ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’ dan zou dit percentage al snel verdubbelen met tot gevolg dat er minder middelen overblijven voor de business van Ikea :

The IKEA vision is to create a better everyday
life for the many people. We make this possible
by offering a wide range of well-designed, functional
home furnishing products at prices so low that as
many people as possible will be able to afford them.

Duidenden mensen zouden minder te besteden hebben, en duizenden mensen in ontwikkelingslanden zouden zonder werk komen. Taxjustice en SOMO zijn van mening dat door het ontwijken van belasting er minder geld over blijft voor ontwikkelingslanden, maar vele multinationals opereren juist in ontwikkelingslanden en verheffen daar de levensstandaard

Een overheid zal daarbij nooit het niveau van efficientie behalen van die van een onderneming , ontwikkelingshulp heeft nog nooit een land uit het slop verheven. De vorig jaar overleden econoom Milton Friedman verwoordde op glasheldere wijze de oorzaken hiervoor. In de documentaire ‘Free to Choose’ beargumenteert hij dat er vier manieren zijn voor het spenderen van geld.

Categorie I gaat over het spenderen van uw eigen geld aan uzelf. U winkelt bijvoorbeeld in een supermarkt. U heeft duidelijk een sterke prikkel om zoveel mogelijk waarde te krijgen voor elke euro die u spendeert.

Categorie II refereert aan het spenderen van uw eigen geld ten gunste van iemand anders. U winkelt bijvoorbeeld voor Kerstmis of verjaardagscadeau’s. U heeft hierbij dezelfde prikkel om zoveel mogelijk waar naar uw geld te ontvangen, tenminste waarvan uw denkt dat de ontvanger dit waardeert. U probeert natuurlijk iets te kopen wat de ontvanger leuk vindt – mits het de juiste indruk wekt en niet teveel tijd en moeite kost. (Als u echter als voornaamste doel heeft de ontvanger zoveel mogelijk waar voor uw geld te geven, zou u hem contant geld geven, waarmee uw uitgave van Categorie II naar Categorie I verhuist.)

Categorie III gaat om het spenderen van iemand anders geld aan uzelf — lunchen op basis van een onkostenvergoeding bijvoorbeeld. U bent niet sterk geneigd de kosten laag te houden maar hebt wel een sterke prikkel om zoveel mogelijk waar voor uw geld te krijgen.

Categorie IV betreft het uitgeven van andermans geld voor een derde. U betaalt bv voor iemands lunch uit de onkostenpot. U ervaart weinig prikkels om waar voor “uw” geld te krijgen of om de gast de lunch voor te schotelen die hij het meest waardeert. Wanneer u echter de lunch met hem deelt, waarmee de lunch dus een combinatie wordt van Categorie III en IV, heeft u, indien nodig, een sterke behoefte om uw eigen smaak te volgen ten koste van de smaak van de ander.

Overheidsbestedingen en ontwikkelingshulp valt altijd in de derde of vierde categorie en wordt daardoor vele malen ineffeciënter besteed, met economische malaise tot gevolg.

Waarom belastingontwijking een morele plicht is
Belastingontwijking leidt tot een betere wereld, waarin minder verspild wordt, productie stijgt, de koopkracht toeneemt en armoede daalt.

Belastingheffing gebeurt op basis van moreel verwerpelijke wijzen, die in strijd zijn met de elementaire rechten van de mens

Belastingonwijking én ontduiking is niet immoreel, maar een deugd die het waard is om behaald en verdedigd te worden.

Marnix VS