Somalië’s centraal geleide communistische regime stortte 25 jaar geleden in elkaar. Daarna 
volgde een turbulente periode met burgeroorlogen, politiek geweld, hongersnood en landje-pik. Uiteindelijk lijkt Somalië nu opgedeeld te zijn in drie porties: een deel voor de islamistische milities, een deel internationaal geaccepteerd in Mogadishu (zuiden) en een separatistische staat Somaliland in het noorden.
Hargeisa is de hoofdstad van Somaliland (geel) met circa een miljoen inwoners. Na de ineenstorting van het communistische regime van Barre riepen leden van de Somali National Movement de onafhankelijkheid uit voor de Republiek van Somaliland.
Het verschil tussen de officiële federale staat Somalië en Somaliland is groot. Zo vallen er tot vier keer toe meer doden door geweld in Somalië dan in Somaliland en is de verhouding doden door terrorisme 39 in Somalië t.o.v. 3 in Somaliland.
Somaliland onderhoudt diplomatieke relaties met diverse organisaties en landen. Heeft haar eigen valuta, een parlement en een professioneel leger. Verder beschikt het land over een beter ontwikkeld telecommunicatie infrastructuur dan Somalie. In 2008 investeerde een groot telecombedrijf uit Dubai $ 35 miljoen in Somaliland.
Ondanks dit wordt Somaliland niet officieel erkend als een soevereine staat. De federale overheid in Somalie streeft naar een verenigd Somalie onder een centraal gezag. Dit terwijl Mogadishu worstelt om enige vorm van stabiliteit te krijgen. Ondanks enorme steun van de Afrikaanse Unie, de EU en de VS blijft de situatie in Somalie uiterst wankel.
Hoe kan Somaliland stabieler zijn dan de centrale overheid in Somalie met haar buitenlandse militaire, financiele en diplomatieke ondersteuning ? Het antwoord ligt in het verleden van het land.
Somalie werd onafhankelijk in 1960 en was daarvoor verdeeld tussen de Britten in het noordwesten (Somaliland) en de Italianen in Somalie. Voor de Europese kolonisatie – vanaf eind 1800 – was Somalie staatloos onder een polycentrisch wettelijk systeem Xeer genaamd.
Xeer stamt uit de 7e eeuw waar rechters conflicten beslechten binnen hun clan. Ook zijn er procedures om problemen tussen clans op te lossen. Het betekende dat er geen centraal monopolie qua macht en wetgeving was in Somalie. Het land is een clangebaseerde maatschappij dat met de kolonisatie overhoop werd gegooid.
In Somaliland waren de Britten vrij coulant jegens Xeer – deels uit financieel oogpunt – maar in Somalie probeerden de Italianen Xeer met wortel en tak uit te roeien ten gunste van hun centraal geleide systeem. Xeer overleefde dus in Somaliland maar niet in Somalie waardoor de noord-zuid verdeeldheid verder groeide.
Somalie is in feite nooit geregeerd door een centrale autoriteit. Een van de hoofdredenen waarom Siad Barre’s communistische regime faalde in 1990 was omdat hij de macht centraliseerde in de handen van zijn familieclan en andere clans – zoals de Isaaq clan uit Somaliland Isaaq – bloedig vervolgde.
De zelfuitgeroepen overheid van Somaliland heeft veel aspecten van Xeer in haar wettelijke systeem opgenomen om de stabiliteit onder de clans te promoten. Somaliland heeft een Huis van Ouderen bestaande uit de traditionele oudere leiders van de verschillende clans. Ze zijn voornamelijk verantwoordelijk voor het oplossen en voorkomen van conflicten. De staatsvorm van Somaliland is een hybride vorm van traditionele Xeer met westerse democratische instituten zoals een parlement en een gekozen premier.
Ook hier blijjkt weer: kleiner is beter. Lokale en directe betrokkenheid van de bevolking zijn veruit superieur boven een anonieme allesverzwelgende bureaucratie dat in de regel corruptie, machtsmisbruik, oorlog en ellende brengt. Of dat in Somalie is, in Europa, de VS of waar ook ter wereld.
