Proudhon: “De gedachten die een massa in beweging kunnen brengen zijn altijd ontstaan in het brein van afzonderlijke individuele denkers: de meerderheid heeft nooit voorop gelopen.” 

Hoe kan dit goed uitpakken? Slechts indien zoals Bakoenin stelt:

Bakoenin: “Slechts indien de bewuste avant-garde noch de weldoener, noch de dictatoriale leiding van het volk wil zijn”. Maar zich opstelt als “de verloskundige die helpt bij de eigen vrijmaking.”

Ratio: “Met als kanttekening dat de verlossing slechts kan worden bereikt als de arbeidswaarde theorie wordt verworpen.”

Bakoenin en Proudhon zijn anarchistische denkers die heersers verwierpen. En als zodanig een intellectuele uitdaging zijn voor bijna eenieder in de huidige samenleving. Helaas omarmden ze de arbeidswaarde theorie. Beide denkers verwierpen de staat. En kwamen tot arbeiders zelfbestuur op fabrieksniveau als oplossing. Iets heel anders dan het communisme dat de mensheid helaas de vorige eeuw heeft mogen ervaren.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

13 REACTIES

  1. Kan die ene trollebol daar geen stukkie over insturen? Die heeft tenslotte het hele oeuvre gelezen van Bouillon, Kapotjeplof en al die ander pre-W.O.1 anarchisten. Ik vind het serieus interessant maar heb te weinig tijd om er zelf in te duiken.

    Anarchisme zou je kunnen zien als bevrijding van het individu van alle tirannen. Van heersers, roofbaronnen, hereboeren en noem maar op. Maar je kan zelf niet eisen dat een ander je gaat onderhouden. Dan wordt je zelf ook een soort van heerser.

    rien [2] reageerde op deze reactie.

  2. @Hang Bejaarde [1]: “bevrijding van het individu van alle tirannen”

    En als het daar bij zou blijven… helaas slaat men door -wanneer niet- en verwerpt niet alleen tirannen, maar ook groepen. Men wordt extreem individualistisch.

    En omdat dat altijd verkeert gaat is er een zelf-hulp industrie ontstaan die de mensen verteld hoe men als eenling zelfstandig en succesvol wordt. (NOT!)

    (Been there done that)

    Hang Bejaarde [3] reageerde op deze reactie.

  3. @rien [2]: Doorgeslagen individualisme vind ik ook niet goed. Zolang het collectief, of een groep, jouw vrijheid erkent kun je er makkelijk mee samen leven ergens. 7 miljard mensen die als een ‘doomsday prepper’ leven lijkt mij ook niet gezond.

  4. Beiden begrepen ook de rol van kapitaal, de ondernemer en bovenal het concept “tijd” en de daarbij horende tijdsvoorkeur (time preference) niet. De ondernemer die met zijn eigen kapitaal de risico’s neemt en de winst pakt als de zaken goed gaan, maar ook het verlies lijdt als de zaken slecht gaan. Hij investeert vaak eerst een vermogen om pas na lange tijd *eventueel* winst te kunnen maken. Met zijn kapitaal worden de salarissen betaald aan de werknemers, ook in tijden dat er nog niets is verkocht of verlies wordt geleden. Dit salaris is dan ook vaak een soort voorschot op toekomstige verdiensten. Zouden de arbeiders de rol van ondernemer moeten vervullen dan dragen zij ook het eventuele verlies en ontvangen geen of weinig geld als er niets of eeinig wordt verkocht.

    Bovendien komt het vaak voor dat bedrijven in hun opstartperiode alleen maar bezig zijn met voorbereidingen op toekomstige productie (bouwen van de fabriek, aankoop van machines e.d.). In die periode kost het bedrijf alleen maar geld en wordt er nog niks verkocht. Arbeiders die een bedrijf van de grond moeten opbouwen krijgen daar ook mee te maken en verdienen dus geen cent.

    Het is de relatief grote zekerheid van een salaris die arbeiders verkiezen boven het veel grilligere en onzekere bestaan van een ondernemer. De ondernemer plukt de winst, maar daar staat tegenover dat in geval van verlies de arbeider zijn al verdiende geld niet (deels) terug hoeft te geven. Dat verlies is ook voor de ondernemer.

    De verschillen in tijdsvoorkeur (arbeiders willen nu geld zien voor hun eten en onderdak, terwijl ondernemers veel meer gokken op winst op de lange termijn) zijn tegenstrijdig aan elkaar, maar komen mooi samen op de arbeidsmarkt, waar beide partijen elkaar aanvullen.

    Peter de Jong [10] reageerde op deze reactie.

  5. Je hebt het begrepen

    🙂

    Inderdaad heel anders dan communisme

    Mij persoonlijk spreekt de arbeidstheorie van waarde veel meer aan, dan het liberalisme. Ik vind het letterlijk wat rationeler, wat moderner

    Als jij daar anders over denkt, geen probleem natuurlijk

    Je snap nu wél beter wat anarchisme is

  6. ancap

    Kijk, de heren vinden de risico factor niet legitiem. Kijk, het argument : maar ik neem risico, is niet echt houdbaar. Een crimineel neemt óók risico, een zedendelinquent neemt risico

    Dat de kapitalist ( in theorie, want zeker niet altijd ) het risico neemt, daarmee heeft de anarchie niets mee van doen

    Een persoon is autonoom en wilt helemaal niet meegezogen worden, in het risico-project, van de kapitalist

    Of jij nou risico neemt of niet, vanuit de anarchie gezien irrelevant, voor mij persoonlijk

    Je kan stellen dat links anarchisme wat romantischer is, dan rechts. De eenling, alleen in de wereld, met alleen zichzelf en zijn eigen vorming, los van maatschappij en staat, los van collectivistische drogredeneringen. Niet verrassend , is dat de anarchie uit de jaren negentig komt en dus in de romantische traditie staat

    AnCap [8] reageerde op deze reactie.

  8. @Jaas [6]: Het argument is wel degelijk houdbaar. Iemand neemt een financieel risico en wordt daar al of niet door beloond. Het feit dat deze ondernemers risico nemen zorgt voor werkgelegenheid voor anderen. Criminelen die de vrijheid van anderen schenden vergelijken met de vreedzame handeling van ondernemers (zij schenden niemands rechten, ze verplichten je niet voor hen te werken en je lunt dus volledig autonoom blijven) is goedkope retoriek van het niveau borrelpraat.

    Dat het voor de linkse “anarchisten” die “vrijheid” zeggen te promoten, irrelevant is is op zich irrelevant. Het gaat er namelijk niet om wat je irrelevant vindt maar wat irrelevant is. Het is geen argument tegen kapitaal en winst.

    Gelukkig geef je zelf al aan wat links “anarchisme” (voor de goedevorde anarchisme dateert al van voor de ‘geboorte van Christus’ en stamt niet uit de 19e eeuw) werkelijk inhoudt: romantisch gezwijm dat geen rekening houdt met de (economische) realiteit van de menselijke natuur. Het heeft nooit gewerkt en zal nooit nooit werken.

  10. @AnCap [4]:

    Precies! Arbeiders hebben geen enkel recht van spreken. Zij kiezen vrijwillig voor een ondernemer. Niks uitbuiting. Zij lopen geen enkel risico. Ze hoeven zelf niets te investeren. De ondernemer draagt alle kosten. En als het ze niet bevalt laten ze de ondernemer stikken en gaan ze naar een ander. Of ze persen de ondernemer en zijn klanten af met hun geweldadige stakingen. De meeste arbeiders hebben een mentaliteit waar de honden geen brood van lusten. Gelukkig worden ze binnenkort allemaal vervangen door robots. ?

  11. Ik lees wat opmerkingen in de reacties terug die ik als vrij extremistisch beschouw. Of misschien een soort religieus fanatisme (staatsreligie), wie zal het zeggen.

  12. Jammer dat je hem nog steeds niet helemaal snapt. Het is een veel dieper gevoel, dat terug gaat tot het romantische idee, van de eenling in de wereld. Zoek maar een schilderij op van Caspar David Friedrisch , dan snap je het concept

    Het gaat helemaal niet om werkgelegenheid, de maatschappij, of wat dan ook

    En als iets dieper graaft dan het VVD partijprogramma, is het niet meteen ‘gezwijmel’, maar is het gewoon nét even op een wat abstracter niveau aan het redeneren

    Wat voor mij irrelevant is, is irrelevant. Als ik zoiets heb, fuck het bedrijf, de loonarbeid en fuck de baas, ik ga kraken en banken overvallen, dan houd niets mij tegen. Niet dat ik dat doe, maar het gevoel snap ik wel. Jij misschien niet, maar ik wel. Jij denkt, jeetje, dat kan écht niet, wat ondeugdelijk. Ik denk, je hebt tenminste geen baas meer. Geen ‘collega’s’ meer, geen dom kantoor meer.

    Wat voor mij telt, dat is mijn recht en mijn keuze en mijn leven.

    Niet ‘het flippo bedrijf’, want dat interesseert mij niet

    Nico [13] reageerde op deze reactie.

  13. @jaas [12]: Als je naar een gevoelswaarde zoekt, dan is het verstandig om je op feiten te baseren. Want gevoelens komen voort uit feiten, voor wie nadenkt tenminste.

    Dit is vergelijkbaar moet schrijfstijlen van boeken. Je had het over romantiek, een romantisch idee.

    In een roman is er een verhaallijn die tot een climax en vervolgens tot een nieuw begin leidt. Dat is een verzonnen concept, wat voortkomt uit staatsreligie. Daar moet en zal een overgangsritueel plaatsvinden. De gedachte van hofmakerij voor er een paringsritueel plaatsvindt is zoiets als een puur natuurlijk verloop dat gesexualiseerd is om het proces van een plaatsje in een groepshiërarchie beeldend te beschrijven.

    Van nature is het leven meer een drama. Het Griekse woord drama duidt op een verhaal. Een verhaal dat golft, met leuke en minder leuke periodes, makkelijke en moeilijke episodes. In een drama is er altijd een soort pre-historie, een periode voor geschiedenis werd vastgelegd. Als er gestopt wordt met het vastleggen van een verhaal, dan is er een open einde met ruimte voor een soort science fiction als in ‘nou, dan zal er verder nog wel dat en dat gaan gebeuren, dat ligt logischerwijs in het verlengde’.

    Bij individuele zelfstandigheid is het leven zoiets als een drama. Het is lekker vloeibaar, kan zichzelf ontwikkelen en zelf richting kiezen. Bij afhankelijkheid van een bedrijf zoals ‘de staat’ en onderworpenheid aan decreten en/of wetgeving van derden moet en zal het een romantisch verhaal worden wat begint met een voorgeschiedenis, verder gaat met contract (impliciet of expliciet) en dienstverband, en eindigt met ontslag(name) en een afvloeiingsregeling ingeval iemand weggewerkt moet worden of opgebrand is. Bedrijven hebben dat concept nageaapt van eerst koninkrijken, vervolgens ‘de staat’.

    Ooit schreef ik een artikel “De magie van organisaties” waarin ik organisaties neerzette als religieuze systeempjes. Compleet met priesters zoals ‘verkopers’ en monniken die de de magie van de organisatie produceren. De systematiek in organisaties kan openlijk plaatsvinden, maar ook zeer subtiel manipulatief. Vanwege dat sluwe element zou je de werkelijke aard van organisaties bijna over het hoofd zien. Dat is het religieuze karakter ervan, wat soms best extremistische vormen kan aannemen zoals “niet zeiken, het is slikken of stikken”. Groepsdwang, uitingen van verkapte hoogmoedswaanzin, noem maar op. Je komt het in en rondom organisaties allemaal tegen. Terwijl allerlei verschijnselen bij zelfstandigen niet opduiken of anders wel vlotjes afgekapt worden, want een zelfstandige kan zich bepaalde perversiteiten eenvoudigweg niet veroorloven.

    Interessant hé? 😉

Comments are closed.