Twee eeuwen verplichte vaccinatie in Nederland

artikel eerder verschenen op libertair perspectief

De geschiedenis herhaalt zich. Het pokkenbriefje was een van de eerste varianten van een verplicht vaccinatiebewijs in Nederland. Het werd voor de eerste keer ingevoerd in 1823 voor schoolgaande kinderen.

Door Oblivia

Ongeveer anderhalve eeuw later in 1974, werd de wereld ‘pokkenvrij’ verklaard door de Wereldgezondheidsorganisatie en werd dit briefje pas officieel afgeschaft. Dit ‘pokkenbriefje’ lijkt op het digitale EU-Covidcertificaat (QR code) dat verplicht was tussen 1 Juli 2021 tot en met 30 Juni 2023 in Nederland.

Sinds de COVID-19 crisis is vaccinatie weer een actueel onderwerp. We lijken de geschiedenis te zijn vergeten, maar de ‘Staat’ niet. Dit kan ertoe leiden dat op oude wetgevingen weer wordt teruggegrepen. Daarom is het belangrijk om stil te staan bij een aantal cruciale momenten in de geschiedenis:

• 1823: invoering Pokkenbriefje voor schoolgaande kinderen
• 1857: Pokkenbriefje afgeschaft voor schoolgaande kinderen
• 1870: Pokkenuitbraak circa 23.000 stierven in Nederland
• 1872: Wet op Besmettelijke Ziektes, pokkenbriefje opnieuw ingevoerd
• 1881: Bond tegen de vaccinatiedwang opgericht
• 1912: op basis van gemoedsbezwaren vrijstelling van vaccinatieplicht
• 1939: Invoering Inentingswet
• 1957: start Rijksvaccinatieprogramma
• 1975: WHO verklaart de wereld ‘pokkenvrij’ – afschaffing pokkenbriefje
• 2020: Vaccinatie drang voor Sars-Cov-2

40 jaar discussie erkent ‘gewetensbezwaren’ in 1912

Na de pokkenuitbraak in 1870, waarbij ongeveer 23.000 mensen omkwamen, werd het pokkenbriefje opnieuw ingevoerd voor schoolgaande kinderen. Als reactie werd in 1872 de Wet op Besmettelijke Ziektes ingevoerd.

Verplichte vaccinatie tegen pokken was dus noodzakelijk om staatsonderwijs te genieten. Terwijl vanuit bepaalde godsdienstige overtuiging sommige ouders nog problemen hadden met het inenten van hun kinderen. Het duurde veertig jaar en veel strijd voordat deze gewetensbezwaren erkend werden. Er is dus meer dan één generatie kinderen uitgesloten, die daardoor een levenslange achterstand op leeftijdgenoten hadden. Dit resulteerde in laaggeletterdheid en beperkte rekenvaardigheid.

Staat en inbreuk lichamelijke integriteit van kinderen

Waarom is er geen scheiding van Staat en gezondheid? Hoe verhoudt lichamelijke integriteit met het ingrijpen door de overheid op minderjarigen? Als je uitgaat van het natuurrecht en individuele vrijheid ben je eigenaar van je eigen lichaam en niet de Staat. In geval van kinderen beslissen de ouders hierover.

Het eeuwenlange spanningsveld tussen de opvoedingstaak van de ouders en de overheid

De wetgeving die onder meer is ingevoerd in 1939 is een voorbeeld van een overheid die zich als hoeder van kinderen opwerpt. Is de Staat een betere opvoeder dan de ouders? Een opgroeiend kind heeft meer nodig dan zijn eigen vader en moeder, maar dat wil niet zeggen dan een anonieme overheid deze taak op zich moet nemen. Er is een gezegde “it takes a village to raise children”. Er blijft dus continu een spanningsveld tussen de taken van de Staat en de ouders. In Nederland is dit nu twee eeuwen aan de gang. Hierbij speelt de levensvisie, het wereldbeeld, van de ouders een belangrijke rol. Iemand die op individuele vrijheid de nadruk legde was Ayn Rand.

Wat zou Ayn Rand hierover hebben gezegd?

Quote van 1962: “Now, requiring inoculation against disease: should this be a job for the government? Most definitely not and there is a very simple answer for it. If it is medically proved that a certain inoculation is in fact practical and desirable, those who want it will take that inoculation”.

Vertaald naar het Nederlands:

“Nu, over het verplicht stellen van inentingen tegen ziektes: zou dit een taak voor de overheid moeten zijn? Absoluut niet en er is een heel eenvoudig antwoord op. Als medisch bewezen is dat een bepaalde inenting in feite praktisch en wenselijk is, zullen degenen die het willen, die inenting nemen“.