In een reactie op mijn vorige stuk werd geopperd om Mill en Locke van onder het stof te halen om het grote publiek warm te maken voor onze zaak, om het electoraat “naar rechts te doen omslaan”. Zonder erbij stil te staan of het electoraat naar rechts overhalen überhaupt wel een goed idee is, of wat rechts in deze wel zou betekenen, wil ik graag deze twee heren even onder het voetlicht brengen.
Een pragmatisch pleidooi voor vrijheid?
John Stuart Mill is zeker van heel groot belang geweest voor de liberale economie. Dat zijn werk Principles on Political Economics voor meer dan 60 jaar de standaard cursus was in Oxford zegt in deze voldoende. Of hij voor de toekomst van het libertarisme, of voor die van de mensheid als geheel, van groot belang kan zijn, is nog maar de vraag. Misschien kan de studie van Mill voor grotere getalen bevattelijk zijn en hen naar rechts overhalen. Maar levert het hen de juiste waardencode, die hen en ons een duurzame, efficiënte en rechtvaardige samenleving kunnen garanderen? Ik denk het niet.
<%image(20070817-200px-John-stuart-mill-sized.jpg|200|231|)%>De filosofie van Mill, het utilitarisme, is een mengeling van hedonistisch genotzucht en christelijke onzelfzuchtigheid. De centrale stelling van de utilitaristische ethiek is dat iets goed is wanneer het bijdraagt tot “the greatest happines of the greatest number”, ongeacht wie er tot dat “number” wel of niet behoort. Het is dus een ethiek van zelfoppoffering, een vorm van altruïsme. Mill heeft eerbied voor hen die zichzelf, hun persoonljk genot, wegcijferen als zij daardoor “waardig bijdragen aan de toename van de hoeveelheid geluk in de wereld…”. Het is een stelling die dus net zo goed gehanteerd kan worden ter verdediging van de uitroeiing van een bevolkingsgroep, zolang de geluksmaximalisatie in kwantitatieve termen maar gediend wordt.
Kapitalisme is voor Mill niet meer dan een noodzakelijk kwaad. Het is een systeem dat is gebaseerd op menselijke basaliteit, op egoïsme. Het kapitalistische systeem wordt door Mill verdedigd, niet omwille van haar fundamentele rechtvaardigheid, op basis van de absolute stelling dat de mens vrij is, dat zijn vrijheid zijn inalienable right is. Mill’s verdediging van het kapitalisme is haar sociaal nut. En dat betekent dat hij het systeem heeft gedenatureerd tot collectivisme. Dat Mill zich op het einde van zijn leven een socialist noemde is kenschetsend. Dat is de richting waarin het systeem, dat middels een interne contradictie wordt verdedigd, uiteindelijk dient uit te gaan. Ayn Rand verwoordde dit briljant met de woorden: “In any compromise between food and poison, it is only death that can win. In any compromise between good and evil, it is only evil that can profit.”
Zichzelf ondergraven
<%image(20070817-200px-JohnLocke.png|200|258|)%>John Locke was in hetzelfde bedje ziek. Ook hij was vanuit objectivistisch oogpunt, een vat vol tegenstrijdigheden. “In epistemology, the European champions of the intellect had been unable to formulate a tenable view of the nature of reason…” schrijft Leonard Peikoff. Het resultaat is dat het geloof in de kracht van de rede ondergraven werd en de rationaliteit als centrale element in de filosofie in constant en immer sneller verval raakte. De filosofie van Locke, hoe groot zijn invloed ook moge zijn geweest op de auteurs van de Amerikaanse grondwet, noemt hij een eclectische hutsepot en een bijna open invitatie voor een Berkeley of Hume om haar aan flarden te scheuren.
Recent kwam er een Amerikaan, een libertariër, bij mij op kantoor. Bij het zien van Ayn Rand’s The Virtue of Selfishness zei hij “a great book, except for its ugly title.” Ook dit is kenschetsend voor de filosofische anomalie van het Amerikaanse systeem. Je kan niet tegelijk een systeem verdedigen en haar fundament ugly noemen. De Founding Fathers hadden voor het eerst in de menselijke geschiedenis een politieke visie die naar de essentie van de menselijk vrijheid neigde. Maar ethisch waren zij beladen met een code die filantropie en maatschappelijk plicht als hoger waardeert. Hun politiek systeem was gebouwd op drijfzand. James Wilson, medeauteur van de Declaration of Independence en de Constitution, verklaarde, met Hume, dat “[t]he ultimate ends of human actions, can never, in any case, be accounted for by reason.” Moraal wordt afgeleid uit inzicht, instinct of geweten. Waarom hetgeen wij doen goed is, kan volgens hem niet beredeneerd worden. Het is gewoon een gevoel. Het volstaat om naar het fascistisch gehalte van de Amerikaanse samenleving van vandaag te kijken om te beseffen dat een politieke verklaring niet volstaat. Wat we nodig hebben is een filosofische onderbouw. Wie een succesvolle verdediging van kapitalisme wil voeren, moet dit doen met “een zo onverbiddelijk mogelijke toepassing van de logica”.
Interessante stukjes om het grote plaatjes duidelijk te krijgen. Alleen:Wat heeft Leonard Peikoff met Lock te maken ? Dat wordt niet helemaal duidelijk uit het stukje
Ben je bekend met Stefan Molyneux ? Hij probeert op rationele gronden tot een moraal te komen, ik vind dat hij een mooi stuk werk heeft neergezet hierin.
Arjan,
Nam Mill in Utilitarism niet juist afstand van het simpele utilitarisme van zijn vader en dat van Bentham?
Verder valt me op dat je zijn belangrijkste werk, "On Liberty", helemaal niet noemt. In dat boek wordt niet alleen het concept van tolerantie ontwikkeld, maar geeft J.S. Mill ook aan waarom vrijheid zo belangrijk is.
Waarom heb je ervoor gekozen om deze punten buiten beschouwing te laten? Zouden libertariers niet enorm veel voordeel kunnen hebben van werken als "on liberty"? Het is één van de weinige werken die vrijheid los van enige economische waarden en verbanden beschouwen!
[3] Beste NvdB,
Als mijn stuk is overgekomen als een verwerping van het belang van Mill voor het libertarisme, dan wil ik mij daarvoor exuseren. Ik heb slechts één point willen maken: Locke en Mill gaan niet ‘all the way’. Ik heb On Liberty in mijn tweede jaar aan de universiteit gelezen. Ik weet dus heel goed welk een impact het werk heeft. Maar ik probeer in mijn stukjes telkens een aspect te belichten. Het zijn helaas geen allesomvattende analyses.
Ik vind dit zeker een zeer leesbaar en interessant artikel, waar je ook wel van gaat nadenken. Maar ik vermoed dat die James Wilson gewoon gelijk heeft als hij zegt:
"[t]he ultimate ends of human actions, can never, in any case, be accounted for by reason."
Want uiteindelijk, wat is dat onverbiddelijk "logische" principe dat bepaalt dat egoïsme "goed", en altruïsme "slecht" is? Een "altruïst" heeft ook geen poot om op te staan als hij "logica" aanroept als reden waarom jij jezelf voor hem of een ander moet opofferen. Dit betekent dus dat noch de egoïst, noch de altruïst kan bewijzen dat zijn doel in het leven het juiste is, want dat doel is per definitie subjectief.
Wat wel betekent dat wanneer iemand jou dwingt om iets te doen of laten, hij niet naar waarheid kan beweren dat hij dit doet omdat het "rechtvaardig" is, maar omdat het voor hem het beste uitkomt. Hij kan hoogstens een appèl doen op je eigenbelang, of (mits je geen psychopaat bent) je eventuele inlevingsvermogen. Als dat niet lukt kan hij, mits hij die macht heeft, dwang uitoefenen. Maar laat hem dit dan niet "rechtvaardig" noemen, want dat is het niet. Niet voor degene die wordt benadeeld in ieder geval. Wat het onderscheid tussen "rechtvaardigheid" en "willekeur" of "persoonlijk belang" doet vervagen tot een punt waar het voor niemand meer de betekenis heeft van "rechtvaardig". Behalve misschien voor degene die de dwang uitoefent, als die zichzelf voor de gek wil houden.
Geloof me, ik zou graag horen dat individuele vrijheid zowel moreel en logisch juist, als het meest in ieders eigenbelang is, en ook nog emotioneel het meest aantrekkelijk. Maar ik vraag me af of dat in alle gevallen zo is. Het dichtstbij dat ik daartoe kom, is de realisatie dat ook alle andere versies van "recht" feitelijk net zo willekeurig, subjectief en egoïstisch zijn. Zelfs al noemen ze zich "sociaal", "solidair", of "altruïstisch".
[1] Leonard Peikoff is een niet te onderschatten authoriteit als het om objectivisme gaat. Hij werd door Ayn Rand zelf als haar ‘intellectuele erfgenaam’ aangeduid. Ik gebruikte zijn citaat om aan te geven waar ik mijn ideeën haal. Echte bronvermelding vind ik voor een weblog niet echt noodzakelijk.
[2] Thanks for the tip.
[5] "Geloof me, ik zou graag horen dat individuele vrijheid zowel moreel en logisch juist,"
Kijk eens naar video podcasts over filosofie van Stefan Molyneux op youtube of op www. freedomainradio.com
Hij zet een logische argumentatie op over universally preferred behaviour. Ik vind het vrij grondig, maar laat mij weten als je er gaten in kunt schieten. Als je eenmaal bij de erkenning van eigendomsrechten komt, kun je niet meer om vrijheid heen.
[8]
Pcrs,
Ik heb op dat freedomainradio gekeken, en geluisterd naar een paar van de uitzendingen: 0 (Introductie), 260 (Moral Objectivity) en 261 (Is and Ought). Maar ik kan niet zeggen dat me daar veel duidelijker van wordt. Behalve dat ik nu nog wat beter begrijp hoe irritant mijn eigen gewoonlijke langdradigheid kan zijn. 😉
Het gaat me sowieso veel te snel, want ik prefereer het toch wanneer de argumentatie geschreven is, omdat ik dan stap voor stap kan volgen wat er bedoeld wordt en terug kan kijken waar eventuele gedachtefouten gemaakt worden. Molyneux maakt voor mij een aantal totaal onbegrijpelijke gedachtesprongen. Hij zegt bijvoorbeeld iets in de trant van: "Ik geloof in universeel geprefereerd gedrag\moraliteit, en als jij zegt dat moraliteit subjectief is, bewijst dat dat ik gelijk heb". Omdat zijn idee van objectieve moraliteit ook subjectief is, en een ander beweert dat moraliteit subjectief is, maar tegelijk dat zijn idee van universeel objectieve moraliteit onjuist is, moet het wel juist zijn. Dat lijkt zijn argumentatie te zijn, maar het is voor mij een totaal bizarre redenering.
Iemand die immers zegt dat moraliteit subjectief is, zegt in feite dat moraliteit als universeel gedeeld objectief concept niet bestaat. En dat kan iemand prima zeggen, zonder dat hij logisch inconsistent is. Stefan Molyneux beweert A, en de ander beweert dat A niet klopt. Of dat het A, maar ook B t/m Z kan zijn. Wat daar logisch inconsistent aan is, of in wat voor zin dat "bewijst" dat A wel klopt, is mij een raadsel. Hij lijkt te zeggen "De lucht is groen", en omdat een ander zegt dat de perceptie van de kleur subjectief is, erkent hij dat er een objectieve realiteit bestaat waarin de lucht een bepaalde kleur heeft, en "bewijst" dit dat de lucht groen is. Dat zijn dus 3 gedachtefouten: Ten eerste kan het wel degelijk zo zijn dat iedereen de objectieve kleur van de lucht op een eigen manier interpreteert. Ten tweede: Erkennen dat de lucht voor de meeste mensen een kleur heeft, is nog niet bewijzen dat lucht van zichzelf een kleur heeft. Dit kan puur berusten op menselijke perceptie van de realiteit. Mensen die kleurenblind zijn, zullen bijvoorbeeld een heel andere kleur zien, of helemaal geen kleur. En ten derde is de lucht voor de meeste mensen helemaal niet groen.
Anders gezegd:
1. Een eventuele "objectieve" moraliteit kan voor ieder mens een andere interpretatie hebben (ieder ziet zijn eigen kleur).
2. Het kan zijn dat wij allemaal denken dat het bestaat (dat de lucht een kleur heeft), maar dit feitelijk niet zo is.
3. Molyneux kan beweren dat de objectieve moraliteit de eigenschappen a, b en c heeft, maar dat hoeft dan nog niet juist te zijn.
Zie deel 2:
[9]
Deel 2:
Wat betreft dat laatste punt 3: hij lijkt ook uit het feit dat de meeste mensen zich gedragen op een manier die hun overleven bevordert, af te leiden dat dit de "moraliteit" van dat gedrag bevestigt. En beweert dat omdat er uitzonderingen op dat gedrag zijn, het niet minder valide maakt. Maar als de meerderheid van de mensheid zich op een bepaalde manier gedraagt, ongeacht of dit nu leidt tot meer overleving of dood, bewijst nog niet dat dit "moreel" is. Bovendien lijkt het bestaan van de uitzonderingen de "universele" aard van moraliteit wel enigszins in twijfel te trekken. Ik kan eventueel wel de redenatie volgen dat mensen, zelfs al bestaat er een moraliteit los van het individu, niet per se zich volgens deze moraliteit gedragen.
Hij spreekt zichzelf ook tegen, want hij zegt even verder dat hij tegen het Objectivistische argument is dat het leven de enige of hoogste waarde is, en dat het een vrije en subjectieve keus is van mensen om wel of niet te willen overleven. Maar dan lijkt hij voornamelijk mensen die niet willen overleven te scharen onder "irrationeel" of "geestesziek", of irrelevant omdat ze een kleinere overlevingskans hebben. Hij lijkt zich niet te realiseren dat bijna geen enkel mens, behalve de grootste neuroten, zich altijd alleen maar op de grootste kans op overleven richten. De meeste mensen nemen dagelijks risico’s waarbij ze kiezen voor een optie die riskanter is dan de minst riskante optie, omdat ze de voorkeur hebben voor een bepaalde emotionele (subjectieve) beloning die ze ervoor krijgen. Maar dat bewijst ook helemaal niets. Noch de neuroten die ieder risico vermijden, noch de meeste mensen die wel enige risico’s nemen, zijn "moreler" dan de ander.
En zo kan ik nog wel even doorgaan. Hoe verklaart hij bijvoorbeeld dat ik wel degelijk kan erkennen dat het voor mij niet prettig is om gebruikt te worden als slaaf, maar ik toch zou kunnen proberen om hem te gebruiken als slaaf, zolang de kans op vergelding of negatieve consequenties niet echt groot is? Natuurlijk kan ik daarbij geen enkel beroep doen op universele "moraliteit", maar ik kan zeggen dat "moraliteit" niet bestaat, en ik als enig principe mijn eigen belang ken. Wat niet wil zeggen dat ik geen sympathie voel voor Molyneux’ doel van het bewijzen van de moraliteit en juistheid van vrijheid.
Het is per slot van rekening een vrij basaal gegeven dat geen enkel mens gedwongen wil worden. Iemand die wel gedwongen wil worden, wordt per definitie niet gedwongen, maar handelt vrijwillig, of heeft geen eigen wil. Ieder wezen met een eigen wil (vrij of niet), wil doen wat het zelf wil. En dus niet wat een ander wil als dat daar tegenin gaat. Maar dat "bewijst" nog geen universele moraliteit. Hoogstens een universele eigenschap van alle willende wezens. Het dwingt niemand tot zulk "moreel" dwangloos gedrag, en verandert niets aan vele situaties waar het in het eigen belang is van mensen om anderen te dwingen. En dat is ook een universele eigenschap: een mens wil in de eerste plaats wat in zijn eigenbelang of naar zijn eigen wens is. Is het daarom een objectief universeel "moreel" gegeven dat iedereen probeert iedereen in te zetten als slaaf?
Dus of ik snap hem niet, of hij legt het niet goed uit, of hij kan kennelijk ook geen "ought" uit een "is" persen. En Molyneux en ik hebben gezien deze reactie ook beide een voorkeur voor lange redenaties. Is dit dan ook een universele wet? 😉
[10]
P.S.
Ik vermoed dat de "juistheid" van libertarisme\liberalisme niet per se afhankelijk is van de hogere "moraliteit" ervan, maar ook geldt bij de eventuele afwezigheid van "moraliteit" als concept onafhankelijk van de individuele mens. Alle religies en ideologieën die dwang proberen te "rechtvaardigen" hebben dan immers eveneens geen poot om op te staan. Liberalisme kan op z’n minst nog wijzen op de ledigheid van de "moraliteit" van het collectivisme en de dwangideologieën, en wijzen op het wel bestaande eigen (vrije of onvrije) wil van ieder mens. Want zelfs een psychopaat wil zijn eigenbelang dienen, terwijl ook een échte altruïst (iemand die dus oprecht een ander evenveel of zelfs meer wil dienen als zichzelf) zal er ook wel geen bezwaar tegen hebben als ieder ander naar zijn eigenbelang streeft. 😉
[9] ""Ik geloof in universeel geprefereerd gedrag\moraliteit, en als jij zegt dat moraliteit subjectief is, bewijst dat dat ik gelijk heb". Omdat zijn idee van objectieve moraliteit ook subjectief is, en een ander beweert dat moraliteit subjectief is, maar tegelijk dat zijn idee van universeel objectieve moraliteit onjuist is, moet het wel juist zijn. Dat lijkt zijn argumentatie te zijn, maar het is voor mij een totaal bizarre redenering."
Je raakt er na een tijdje gewend aan zijn drukke snelle praten, maar mijn bezwaar in het begin was ook dat hij te snel ging.
Wat hij er denk ik nog bij zei in bovenstaande quote is: als je tegen mij zegt dat universally pref beh (UPB) subjectief maar je gebruikt taal en grammatica om het mij duidelijk te maken, spreek je jezelf al tegen. Je probeert het namelijk niet over te brengen door een dansje te doen of door op een bepaalde manier in je neus te peuteren. Je gebruikt het UPB van taal en grammatica. Kortom UPB bestaat.
Dan gaat hij verder met wat is dat upb dan ? Als je steelt, respecteer je eigendomsrechten tegelijk wel en niet. Niet van degene die je besteelt en wel die van jezelf omdat je het gestolene je eigendom maakt. Het is alsof je physica definieert waarin stenen zowel omhoog als omlaag vallen. Omdat er geen fysiologisch verschil tussen jou en anderen is wat dat verschil in eigendomsrechten kan verklaren, is stelen geen onderdeel van upb.
Dan zegt hij dat je zelf als enige de controle hebt over je lichaam via je zenuwstelsel. Dat betekent dat je de eigendomsrechten van je lichaam hebt. Via: Pavarotti is de eigenaar van zijn stembanden, dus is hij eigendom van de muziek die hij voortbrengt, veralgemeniseert hij dit tot doordat je eigendom van je lichaam bent, ben tje eigenaar van alle werk dat je lichaam doet.
[10] "Dus of ik snap hem niet, of hij legt het niet goed uit, of hij kan kennelijk ook geen "ought" uit een "is" persen. En Molyneux en ik hebben gezien deze reactie ook beide een voorkeur voor lange redenaties. Is dit dan ook een universele wet? ;)"
Hume haalt hij een keer specifiek erbij met dit probleem. Hij zag dat lange tijd als het grootste probleem van Ayn Rand en de reden waarom haar beweging zo’n rare leader worship secte werd aan het einde, met rechtzaken over wie de meest rationele was.
Hij erkent dat het voordelig kan zijn voor schurken om mensen te dwingen.
Molyneux maakt in zijn langdradigheid ook wel eens een misstapje denk ik, maar ik vind zijn metaphoren geweldig en kan zijn redeneertrend aardig volgen.
Ik heb Molyneux zijn boek ‘on truth’ maar bestelt, in zijn boeken kan hij zich wat minder zijsprongen veroorloven.
Wel grappig dat jij net als Molyneux bij het objectivisme stuk loopt op Hume zijn "can’t get an ought from an is", kennelijk zat daar inderdaad een zwak plekje bij Ayn Rand.
[4]
Beste Arjen,
Dank voor je heldere reactie. Ik begrijp je keuze nu. Overigens gaan veel van de libertariers / klassiek liberalen "all the way" in de zin dat zij absolute vrijheid voorop stellen. Friedman en Epstein noemen b.v. beiden de noodzakelijkheid van een staat, al is het maar om eigendomsrechten te scheppen. Dat is duidelijk een positivistische opvatting. Die past niet bij het natuurrecht, maar wordt wel gedeeld door kopstukken van de beweging.
[12] [13] [14] [15]
Pcrs,
Mijn bezwaar was niet zozeer dat hij te snel ging op zich, want ik kon wel volgen wát hij zei. Maar het probleem met gesproken tekst is, zeker als het vrij lang is, dat je niet echt de tijd hebt om te overdenken of hetgene dat gezegd wordt wel of niet klopt en het te laten bezinken. Ik moest uiteindelijk op sommige punten ook even pauzeren en terugspoelen, om te kijken wat hij nu exact beweerde, en in welke volgorde. Maar dat is bij die hele lange stukken en dat snelle praten bijna ondoenlijk. Een geschreven tekst lijkt me wat dat betreft inderdaad een stuk makkelijker. Laat me (als je dat wilt natuurlijk) even weten of je daarin nog iets relevants (ten goede of ten kwade) ontdekt.
Ik begreep ook inderdaad wel wat hij bedoelde met UPB, en zie ook wel dat een persoon die gebruik maakt van algemeen geaccepteerde taal om iets uit te leggen daar ook aan meedoet. Maar dat is nog geen bewijs voor moraliteit volgend uit UPB. Het is simpelweg een bewijs dat zelfs de grootste psychopaat nog graag in staat is om zichzelf verstaanbaar te maken om te kunnen functioneren in de maatschappij. Maar het aanvaarden van maatschappelijke conventies, of die nu praktisch (zoals taal), of "moreel" van aard zijn (dat men zich aan de "positief" geldende wetten houdt), is nog geen bewijs van hun juistheid. Ik zou niet snel in het openbaar een andere man kussen als ik in Iran zou leven, maar dat wil nog niet zeggen dat ik daarmee de "moraliteit" van de Iraanse wetten tegen homoseksuele handelingen accepteer.
Zeggen dat ik door "stelen" het "eigendomsrecht" van een ander niet erken, maar wel van mezelf, is ook een invalide argument. Want hierbij wordt al geïnsinueerd dat er zoiets bestaat als eigendomsrecht, en dat het "breken" hiervan stelen is. Een psychopaat kan echter zonder enige inconsistentie zeggen dat hij wel andermans bezit wil hebben, maar niet wil dat een ander zijn bezit afpakt. Hier heb ik zelf ook regelmatig over nagedacht, en ik vermoed dat hieruit ergens wel een grond voor een soort "objectief", of "inter-subjectief" recht is te halen. Het is ook de basis van de Gulden Regel: "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet". Maar het bewijst niet het bestaan van een soort "recht", geheel losstaand van (de behoeften van) de individuele mens. Een maatschappij van jager-verzamelaars zal een heel ander UPB hebben wat betreft de zaken die eigendom kunnen vormen, voor hoe lang en in welke mate, dan een maatschappij van boeren, industriëlen, of mensen in een informatie- en dienstverleningsmaatschappij.
En zeggen dat je als enige de controle over je lichaam en geest hebt, is op zich waar, en een gelukkig gegeven in deze vaak onderdrukkende wereld. Maar helaas is dat op termijn misschien ook niet meer het geval. Dan ben je mogelijk bestuurbaar door een ander, die je gevoelens, je gedachten en je handelingen kan beheersen. Je bent dan nog waarschijnlijk wel de enige die je leven moet ervaren, maar misschien niet meer degene die erover beslist. Bovendien is zelfs al sinds mensenheugenis de (dreiging met) fysiek geweld vaak voldoende om die nu bestaande controle vrij theoretisch te maken. Dat kan dus ook niet echt als een basis van "recht" dienen.
Uiteraard heb ik wel veel respect voor mensen als Molyneux, die proberen om de vrijheid van het individu niet slechts te rechtvaardigen op emotionele, subjectieve gronden, maar ook op zowel praktische als "objectief" morele basis. Uiteindelijk, zolang ik geen "objectief" of "inter-subjectief" recht van individuele vrijheid kan vinden, troost ik mij met de gedachte dat de schijnbaar relatieve subjectiviteit van het recht ook iedere pretentieuze aanspraak van iedere ideologie en ieder persoon (tot een eventuele God aan toe), op het zijn van de "Autoriteit" van "Het Recht", teniet doet. En dat is ook gelijk een zekere (schrale) troost als we bedenken dat zelfs wanneer we "Het Recht" zouden kennen en bewijzen als gelijkstaand aan individuele vrijheid, we nog niet per se bij machte zijn om het af te dwingen. Het ontneemt de eventuele dwingelanden in ieder geval iedere "morele" schijn.
[17] "Ik begreep ook inderdaad wel wat hij bedoelde met UPB, en zie ook wel dat een persoon die gebruik maakt van algemeen geaccepteerde taal om iets uit te leggen daar ook aan meedoet. Maar dat is nog geen bewijs voor moraliteit volgend uit UPB"
De eerste vraag was:bestaat UPB ? Hij redeneert:ieder die het probeert te ontkennen spreekt zichzelf al tegen omdat hij conventies gebruikt. Het gaat hier dan nog niet over wat die UPB inhoudt.
De volgende stap is het uitvinden wat dat UPB dan is: bestaan eigendomsrechten ? Daarmee begint hij met:ben je eigenaar van je eigen lichaam ? Ben je de enige die daar controle over uitoefent. Dan breidt hij die eigendomsrechten voorzichtig uit naar de producten van de arbeid van het lichaam.
Dat je gedwongen wordt zaken te doen en misschien de controle over je lichaam kwijt raakt in de toekomst, zie ik meer als schending van het eigendomsrecht op mijn lichaam, dan als ondergraving van de geldigheid ervan.
Ik moet zeggen dat hij voor mij voldoende ver gaat, maar ik moet zeggen dat ik misschien op dit vlak wat gemakkelijk tevredengesteld ben. Grote schurken zullen niet bekeerd worden door een nog betere argumentatie. Het gevaar zit hem voornamelijk in grote groepen gewone mensen die de overheid goedkeuren , omdat ze denken dat ze daar van afhankelijk te zijn voor onderwijs, droge voeten en armenzorg.
Als je trouwens eenmaal bij de erkenning en het bestaan van eigendomsrechten bent, lijkt het me niet moeilijk meer, wat denk jij ?
[18]
Pcrs,
Als mensen "erkennen" dat het menselijk lichaam aan de "bewoner" van dat lichaam toebehoort en in extensie alles wat deze met dat lichaam voortbrengt, zouden ze makkelijker te overtuigen zijn van economische vrijheid. Maar je krijgt dan onvermijdelijk weer discussies en complicaties.
Over hoe ver dat eigendom dan kan gaan bijvoorbeeld. Land en andere natuurlijke hulpbronnen, zijn immers niet de vruchten van arbeid. Een monopolist van land of ander essentiële zaken, kan de vrijheid van zelfbeschikking over lichaam en arbeid, volledig theoretisch maken. In het geval van land misbruikt iedere Staat dat feitelijke monopolie over haar grondgebied. En is land of eigendom dat tijdelijk niet gebruikt wordt nog steeds eigendom, of kan men alles afpakken dat een bepaalde tijd niet wordt gebruikt? Een jager-verzamelaar maakt ook gebruik van het land, maar op een heel andere manier dan een boer. Dat leidt bijna onvermijdelijk tot conflicten, omdat een eventueel immigrerende boer die het land als "niet in eigendom" ziet, het beschikbare gebied voor de jager-verzamelaars vermindert. Dit is in de geschiedenis van kolonisatie ook regelmatig voorgekomen. Bij een maatschappij die autonoom overgaat op landbouw is het natuurlijk minder problematisch, omdat wanneer één van de leden van een jagersstam boer wordt in feite daardoor die persoon juist minder land voor zichzelf nodig heeft dan eerst, en daarmee effectief het jachtgebied van de rest van de stam vergroot.
Je hebt daarmee bovendien nog niet de "absoluut vereiste acceptatie" van eigendom aangetoond. Dit bedoel ik niet in de zin dat je het kunt afdwingen, maar dat ieder persoon met rationeel vermogen in feite op basis van logica moet accepteren dat dit de "juiste" oplossing is, die hij niet kan verwerpen zonder te weten dat hij in feite "verkeerd" bezig is. Niet op basis van emoties, want schuldgevoelens kunnen ook irrationeel aangepraat worden en psychopaten hebben bijvoorbeeld al helemaal geen inlevingsvermogen, maar puur omdat dit "logisch" is.
En ook slavernij is een vrij "natuurlijk" gegeven, want er waren\zijn vele mensen die het de normaalste zaak van de wereld vonden\vinden om een ander te gebruiken voor zichzelf of één of ander "nobel doel". Die mensen zul je moeilijk kunnen overtuigen van de moraliteit van (zelf)eigendom en zelfbeschikking voor anderen. Voor zichzelf zullen mensen "erkennen" dat slavernij en diefstal, op hun toegepast, "misdaden" zijn. Maar dat betekent nog niet automatisch dat ze het immoreel vinden om het anderen aan te doen.
Nog afgezien van situaties van lijfsbehoud of enorme belangen. Bijna ieder mens zal gegeven de keuze tussen zijn eigen overleven en dat van een ander, voor zijn eigen overleven kiezen. Dat is wellicht dan nog te maken tot een "principe", omdat de meeste mensen dat zouden doen. Dat is echter geen bewijs van een absoluut moreel principe, maar slechts een constatering van wat de meeste wezens doen die van nature primair zichzelf dienen, zouden doen. Als de meeste wezens het omgekeerde zouden doen, namelijk zichzelf opofferen, zou het dan immoreel zijn om jezelf te redden? Al geeft dat natuurlijk het absurde resultaat dat wanneer beide proberen de ander te redden, ofwel beide sterven, ofwel de overlevende kan worden gezien als "misdadiger". Maar wat als jouw overleven direct afhankelijk is van het gebruiken van een ander als slaaf? Zelfs al zou je het immoreel vinden een ander als slaaf te gebruiken, zul je het misschien toch proberen. En van daaruit is het slechts een paar kleine stappen om ook "comfortabel overleven" als een reden te zien om een ander te gebruiken.
Alleen moeten mensen wanneer ze de overheid of een andere maffia-organisatie hiervoor gebruiken, niet verbaasd zijn als deze ook tegen henzelf kan worden ingezet. Of wanneer hun slaven in opstand komen, proberen te vluchten, of hun productie expres verlagen of verbergen tot een punt waar het voor de meester wel erg lastig wordt om zowel zichzelf als zijn slaaf in leven te houden. Laat staan in "comfortabele" omstandigheden. In dat opzicht is een zekere mate van persoonlijke en economische vrijheid zelfs nog in het belang van een psychopatische slavenhouder. Bovendien hebben de meeste mensen er toch weinig behoefte aan om in een maatschappij te leven waar zijzelf gedwongen worden. En de meeste mensen zijn bovendien gelukkig geen psychopaten, maar slechts opportunistisch. Alleen kan macht in handen van opportunisten al behoorlijk verkeerd uitpakken. Het zou dus helpen als we in ieder geval die mensen konden laten erkennen (vrijwillig en door pure logica) dat er zoiets bestaat als de moraliteit van vrijheid, en dat ze die niet zomaar kunnen negeren zonder op z’n minst enige onaangename cognitieve dissonantie bij zichzelf te veroorzaken.
Zolang we dat niet kunnen, is het echter al enigzins bevredigend om de onjuistheid van hun eigen "morele rechvaardiging" voor hun dwang tegen anderen te onthullen.
[19] "Je hebt daarmee bovendien nog niet de "absoluut vereiste acceptatie" van eigendom aangetoond."
Hoe zou voor jou zo’n bewijs er uit zien ? Wat zijn dingen die je wel voldoende bewezen vindt ?
"Voor zichzelf zullen mensen "erkennen" dat slavernij en diefstal, op hun toegepast, "misdaden" zijn. Maar dat betekent nog niet automatisch dat ze het immoreel vinden om het anderen aan te doen."
Het is toch immorreel omdat het inconsistent is of verschillende typen mensen definieert die geen relevante biologische verschillen hebben ?
"Als de meeste wezens het omgekeerde zouden doen, namelijk zichzelf opofferen, zou het dan immoreel zijn om jezelf te redden?" Dit levert geen soort op die overleeft. Maar je kunt inderdaad vele hypotetische mitsen en maren plaatsen. Zo is er de situatie waarin iemand een apparaat heeft om de aarde van een aanstormende meteoriet te redden, maar weigert zijn apparaat te gebruiken omdat hij wil aantonen aan de om hem heen staande anarcho kapitalisten dat eigendomsrechten niet heilig zijn. Moeten ze hem weg duwen en op de knop drukken ? Wat als je aan een vlaggenmast bungelt buiten iemands apparatement en diegene wil je geen doorgang verlenen, moet je dan naar je dood vallen ?
Ik zie dit soort situaties als buiten de norm en vul de rest empirisch aan:overheden vermoordden de afgelopen 100 jaar 200 miljoen mensen, het grootste risico op een gewelddige dood was je eigen overheid en het 1 na grootste resultaat vermoord worden door de overheid van de buren.
"Alleen kan macht in handen van opportunisten al behoorlijk verkeerd uitpakken. Het zou dus helpen als we in ieder geval die mensen konden laten erkennen (vrijwillig en door pure logica) dat er zoiets bestaat als de moraliteit van vrijheid, e.."
Ik denk niet dat je Pol Pot of Che Guevara kon overtuigen met pure logica. Voor mijzelf is het duidelijk genoeg, voor weldenkende mensen zou het genoeg moeten zijn en voor schurken is het nooit genoeg. Voor academisch genot is er misschien nog meer bij te verzinnen, maar ik denk niet dat dat bouwwerk ooit afkomt. Dit alleen al omdat de definitie van ‘af’ onduidelijk is.
Maar hoe dan ook interessant.
[20]
Pcrs,
Dit roept inderdaad de vraag op wat "moraliteit" of "recht" nu eigenlijk is. Is het wat de meeste mensen het beste uitkomt? Is het datgene wat je jezelf niet toewenst ook anderen niet toewensen? Of is het het feit dat ieder mens vooral zoveel mogelijk zijn eigen zin wil doordrijven?
Ik bedoelde met dat stukje over "pure logica" eigenlijk duidelijk te maken, dat het wel heel lastig is om echt een ander te overtuigen van de (im)moraliteit van een bepaalde handeling, als dit (niet) in zijn belang is. Zoals je zelf al aangeeft met die vlaggenmast en met die meteoriet, zullen de meeste mensen uiteindelijk voor zelfbehoud en eigenbelang kiezen. En ook al is het misschien "immoreel" vanuit het standpunt van degene wiens rechten geschonden worden, echt ongegrijpelijk is het niet. Want de meeste mensen zouden in die meest extreme situaties voor zelfbehoud kiezen, desnoods ten koste van een ander. Misschien dat dat juist de basis is voor een "recht" op individuele vrijheid dat op logica en de onveranderbare natuur van ieder zelfbewust wezen is gebaseerd? Ongeacht of we nu allemaal altruïsten of egoïsten zijn, we zijn individuën en niet een collectief bewustzijn. Voor ieder mens is hij\zij zelf het centrum van het universum, en is zijn welzijn (eventueel beïnvloed door zijn empathische gevoelens over andermans welzijn) het enige wat er echt toe doet, omdat dit het enige is wat hij direct en onvermijdelijk moet ervaren. Zijn leven of dood, is voor hem in feite gelijk aan het bestaan of niet bestaan van alles en iedereen. Dus aan altruïsme heb je niet per se zoveel, als het niet vrijwillig is, omdat met het redden van een ander ten koste van jezelf, in feite ook niet meer kan worden ervaren dat die ander is gered.
Het blijft erg lastig om zelfs maar een definitie te geven van "moraliteit" of "recht", zonder gewoon op willekeurig eigenbelang van ieder individu terecht te komen. En inderdaad, zelfs al zouden we zoiets kunnen ontdekken als "het" recht, en zelfs als dit logisch onontkenbaar is, er blijven mensen die het kunnen verbreken. Als ze gedwongen zouden zijn om zich altijd rechtvaardig te gedragen, zou er ook niet echt sprake zijn van moraliteit, omdat men dan eenvoudig geen keuze heeft.
Het lijkt me uiteindelijk, zolang ik het niet kan doorgronden, het meest in mijn eigen belang, om zoveel mogelijk vrijheid te hebben, maar of dit in de meeste situaties of voor de meeste mensen het geval zou zijn, weet ik niet zo zeker.
[21] Wat de meerderheid doet is alleen relevant voor de handhaving van het recht. Als 10 soldaten en een vrouw stemmen over wie er verkracht moet worden, zegt dat niets over wat UPB is. Het schenden van haar eigendom is nog steeds geen UPB omdat het logisch inconsistent is (tegelijk wel en niet erkennen van eigendomsrechten en het bestaand van eigendomsrechten) Dat de soldaten hier niet van te overtuigen zijn en dat de vrouw haar recht niet kan halen, doet hier niets aan af.
Ook het feit dat ik zelf in extreme situaties voor zelfbehoud zou kiezen en anderen hun rechten zal schenden doet daar niets aan af.
Ik zie filosofie dan ook meer iets om niet in dat soort extreme situaties terecht te komen. Zoals Stefan zegt:het is als met Garcia, die aan het einde helemaal stuk van de drugs was met al zijn vitale organen op springen. Hij had nog keuze, maar alleen nog maar de keuze of hij bij het toilet doodging of bij de badkuip. Als je verder teruggaat in zijn leven, heeft hij steeds meer keuzevrijheid. Een jaar daarvoor had hij misschien zijn leven nog met 2 jaar kunnen verlengen door de stoppen. Toen hij 15 was had hij nog de keuze voor een gezond leven.
Met filosofie zie ik dat net zo: naarmate je samenleving verder van de ideale toestand van vrijheid afdrijft, neemt de keuze vrijheid af. Uiteindelijk kan je alleen nog kiezen of je door een moslimfundamentalist of een christenfundamentalist wordt doodgeschoten. Dan heb je niets meer aan filosofie, nu nog wel.
Over overtuigen gesproken trouwens: ik heb nog nooit een discussie gehad met een niet libertarier over vrijheid, waarbij het afketste op vlaggenmasten, meteoorvernietigmachines, vlotten midden op de oceaan met meer mensen dan er drinkwater is. Alleen vrijheidslievende mensen komen met dit soort voorbeelden aan. De rest begint over onderwijs, armenzorg, dijken, politie en justitie.
[22] [23]
Pcrs,
Dat stukje over Garcia ben ik blijkbaar even vergeten, of wellicht dat Molyneux het daarover had in een andere uitzending dan die ik gehoord heb. Maar ik zie wel wat je (hij) bedoelt.
Als ik het goed begrijp komt het UPB van Molyneux dan, als het niet zozeer gaat om conventies (dus wat de meeste mensen doen), neer op de Gulden Regel: "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet". In dat opzicht zouden die soldaten natuurlijk wel moeten erkennen dat verkracht worden, of (als ze dat geen bezwaar vinden) in ruimere zin: gedwongen worden tot iets dat je niet wilt, niet "moreel" is. Wel een beetje omslachtig en verwarrend van hem om het dan te hebben over "Universal Preferred Behaviour" en het te illustreren met conventies als begrijpelijk taalgebruik. Dat suggereert immers meer een soort "democratisch" recht of een recht van "consensus".
Maar of je bij dergelijke overwegingen kunt spreken over "objectief" recht, is de vraag. Het is geen "fysiek gegeven", maar een menselijk waarde-oordeel over een bepaalde fysieke handeling. Al is het natuurlijk wel "objectief" in de zin dat het door alle mensen gedeeld wordt. Niemand wil gedwongen worden, per definitie. Als je geen bezwaar hebt tegen dwang, is het geen dwang meer.
Het zal wel wat subtieler liggen dan dat (met inbegrip van de door ons besproken gevallen van zelfbehoud of zwaarwegend eigenbelang), maar op zich lijkt me dat wel een aardig uitgangspunt voor "recht" gebaseerd op individuele vrijheid. Misschien dat je daar mee moet beginnen in een discussie met een collectivist: "Vind je het acceptabel om zelf gedwongen te worden tot iets dat je niet wilt?". Al zou het dan nog wel kunnen dat ze de "zekerheden" van een afgedwongen "sociaal vangnet" meer waarderen dan dat.
"Wel een beetje omslachtig en verwarrend van hem om het dan te hebben over "Universal Preferred Behaviour" en het te illustreren met conventies als begrijpelijk taalgebruik."
Ik denk dat hij een alternatief voor ‘moreel’ zocht, omdat dit niet direct bij iedereen bekend is. Ter verdediging kan ik aanvoeren dat er niet bijstaat door wie het preferred is. Het is alleen preferred dat dit behaviour universal is, maar in de wereld van vandaag is het preferred behaviour van Molyneux zeker niet universeel. MAar in de mix met taalgebruik, kan ik de verwarring voorstellen.
Hij heeft nog wel een bezwaar tegen die gulden regel. Dat gaat ongeveer zo: De sterkste man in de wereld, wil alle meningsverschillen het liefst met armpjedrukken oplossen. Als je tegen hem zegt:’wat gij niet wilt dat u geschiedt doet dat ook een ander niet’ dan zegt hij dat armpje drukken om conflicten op te lossen geen probleem is, hij wil ook graag dat anderen conflicten met hem met armpjedrukken oplossen.
"Al is het natuurlijk wel "objectief" in de zin dat het door alle mensen gedeeld wordt. Niemand wil gedwongen worden, per definitie. Als je geen bezwaar hebt tegen dwang, is het geen dwang meer."
Precies, en daarmee is het universeel. Je kunt alleen alle dwang uit het systeem halen als je alle positieve rechten afkeurt en mensen alleen het negatieve recht om met rust gelaten te worden toekent (zonder hem dit recht te garanderen, want dat wordt dan weer een verplichting en dwang voor degene die het moet handhaven).
Die zekerheid van dat sociale vangnet door dwang is inderdaad gewild bij collectivisten, maar ik begreep onlangs dat slechts 1 op de 5 nldrs nog verwacht zelf aanspraak op de aow te kunnen maken. Als de partij die je je rechten moet toekennen tot de tanden bewapend is en jij mag geen wapens hebben, wil dat niet automatisch zeggen dat deze partij met deze overmacht jouw uitkering gaat garanderen in geval van nood. Ze kunnen als dat te lastig wordt omdat de nood hoog is en het geld al uitgegeven, ook het pistool op jouw hoofd zetten en zeggen:sorry, het vangnet is even stuk. Kennelijk denken 4 op de 5 nederlanders dat voor de AOW dat de meest waarschijnlijke uitkomst is. Ze zijn toch slimmer dan je denkt die nederlanders.
[25]
Pcrs,
Dat armdrukvoorbeeld kan ik niet helemaal volgen. Want is het daarbij juist niet dat de armworstelaar jou iets oplegt, i.p.v. nalaat?
Je moet de Gulden Regel wel "negatief" toepassen, want anders kan iedere gek, misdadiger of fundamentalist jou aandoen wat hij zichzelf ook zou willen aandoen. Het is "Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doet dat ook een ander niet.", en niet "Wat gij wilt dat u geschiedt, doe dat een ander aan". Wanneer jij dus zegt dat je niet wilt armdrukken, zou hij je dat ook niet aan mogen doen, omdat hij zelf ook niet gedwongen wil worden. Dat is wellicht iets abstracter doorgedacht, maar als je de Gulden Regel correct toepast, kun je uit een verbod (iets moeten nalaten) natuurlijk niet een verplichting of recht tot actie halen.
Gek dat de meeste Nederlanders wel zo reëel zijn om nu al te verwachten dat ze later niets terugkrijgen van hun AOW, maar ondertussen wel rustig doorbetalen. Zelfs wanneer ze later wel die AOW krijgen, zullen ze nog steeds veel meer voor de babyboomers betalen dan wat ze zelf ooit zullen terugkrijgen. En in het ergste scenario betaal je wel voor de vergrijzing, maar wordt op het hoogtepunt daarvan de uitkering sterk bekort en mogelijk aan verdere voorwaarden gebonden. Dan heb je wel extra veel bijgedragen, maar krijg je nog minder terug. Dus of dat zo slim van ze is, is maar de vraag.
Je kunt natuurlijk ook, voordat het omslagpunt is bereikt waar je meer hebt bijgedragen dan je zult krijgen, emigreren. Maar dan moet je een land uitzoeken waar je nog wel een pensioen kunt opbouwen via kapitaalopbouw, en dat geen omslagstelsel kent. En ik weet niet precies hoe dat zit, maar ben je dan je reeds gemaakte bijdragen aan de AOW niet kwijt?
[26] Ik had dezelfde weerstand als jij bij het armpje druk voorbeeld. Als je inderdaad strikt blijft bij wat er staat, is het libertarisch en kun je er geen verplichting uit halen. De armpjedrukker zou echter kunnen zeggen:’ik doe niets wat ik niet wil dat mij geschiedt’ als hij je armp grijpt. Maar als je het onder de noemer dwingen schaart, ipv armpje drukken, dan zit hij toch fout, zoals je aangeeft. Hij dwingt, terwijl hij niet gedwongen wil worden. Het gaat inderdaad niet om het armpje drukken maar om het dwingen tot iets. Ik snapte ook niet helemaal wat Stefan er mee bedoelde, mar misschien dat het lost in translation was, ik weet niet precies hoe het in het engels ging. Kan ook gewoon dat hij te snel ging, of dat hij een denkfout maakte, of ik het niet goed begreep.
Mensen betalen toch premie AOW, omdat ze gedwongen worden. Ik denk dat je je AOW zeker verspeelt als je het territorium van je onderdrukkers ontvlucht. Je kunt er geen quitte op spelen, bet zoals je dat niet kunt bij een fruitautomaat. De automaat en de AOW zijn er om de eigenaars rijk te maken.
Met egoïsme is niets mis zolang het maar lange-termijn egoïsme is.
Arjen zegt:
"" … In een reactie op mijn vorige stuk werd geopperd om Mill en Locke van onder het stof te halen om het grote publiek warm te maken voor onze zaak, om het electoraat "naar rechts te doen omslaan". … ""
Meeeeer collectief gedrag, aptitude en attitude is nauwelijks beter te beschrijven … En dat verbeeldt zich een op puur "i-n-d-i-v-i-d-u-a-l-i-t-e-i-t" gebaseerde levensfilosofie te zijn … dat echter op een of ander manier een heeeel electoraat ( als elke ander partij) wenst te DERIGEREN. Herhaal … naar haar inzichten wenst om te buigen … onverschillig. Omdat indien dat niet gebeurt, het libertarisme helemaaaal tot het rijk der fabelen moet worden verwezen (hoewel het wat mij betreft nooit anders is geweest).
Mijn conclusie is dan ook dat de geinstitutioneerde "libertarische" trein … waar men collectief op is gesprongen … nergens heen rijdt en dus eenvoudig … SUCKS.
Men noemt zich erfgenamen van Mill, Locke, of zelfs van een Rand en van wie al niet, terwijl dat al net zo onwaar is als een eventuele claim dat men zou afstammen van de laatste Russische czaar. Waarom ? Eenvoudig omdat die lieden allen en elk hun eigen agendas hadden …
Daarom kan Hub, in plaats van (geinstitutioneerd en collectief) te streven naar een gefantantaseerde zus of zo samenleving … van deze site beter een trefpunt maken van mensen die elk op hun eigen manier de boze politieke realiteiten en limieten wensen te MINIMALISEREN.
Want van hoogdravend edoch impotente politicofilosofisch geneuzel wordt men slechts kregelig …
[29] ‘En dat verbeeldt zich een op puur "i-n-d-i-v-i-d-u-a-l-i-t-e-i-t" gebaseerde levensfilosofie te zijn’
Je kunt ook nog E-N hoofdletters gebruiken E-N s-t-r-e-e-p-j-e-s ertussen. Gewoon voor het geval mensen het niet helemaal begrijpen.
Voor de zekerheid nog maar een keer:libertarisme is tegen G-E-D-W-O-N-G-E-N collectiviteit, we mogen wel lid worden van een clubje mensen die met hun impotentie worstelen. Er is niets tegen dingen samen doen, zolang de leden maar niet gedwongen lid zijn, want dat is slavernij en dat is slecht en levert economische wantoestanden op. Zolang jij je vrouw dus niet in elkaar slaat om iets voor elkaar te krijgen, is jouw huishouden op libertarische leest geschoeid, naar voorbeeld van Ayn Rand.
Zolang jij niet voorstelt om China binnen te vallen, om daar consumptie artikelen te roven, maar ze gewoon wilt betalen, is dat libertarisch. Alleen de overheid zet mensen pistolen op het hoofd, omdat ze hun eigen diensten duur en van slechte kwaliteit vinden. Die evaluatie is geheel terecht. Zonder dwang zouden mensen er maar een schijntje voor betalen en dankzij de dwang kon de kwaliteit achteruit gaan zonder dat dit gevolgen had.
Comments are closed.