In de reacties op de door mij voorgestelde nieuwe natuurrechtelijke theorie worden de meest vreemdsoortige dingen verkondigd. Een aantal daarvan zijn samen te vatten als een aanval op de wetenschappelijke stelling dat er wezens zijn die over vrije wil beschikken.
Ik vroeg me af of die ontkenning ook gedetermineerd is.
Omdat de auteur van de theorie niet erg diep op de bewijzen ingaat – hij achtte het allicht hoogst onwaarschijnlijk dat er iemand zou willen beweren willoos te zijn – ging ik verder op onderzoek uit en vond een interessant artikel van de hand van ene Stolyarov. Hij maakte een samenvatting van het derde hoofdstuk van How Ideas Work van Kent Worthington.
Ik vertaalde het voor de Vrijspreker.
Over Oorzaak en Gevolg
In het derde hoofdstuk van How Ideas Work – “Cause and Effect” – ontwikkelt Mr. Worthington een nieuwe theorie over causaliteit die exhaustief de drie causale relaties classificeert, de noodzakelijke voorwaarden van causaliteit weergeeft en de compatibiliteit van causaliteit en wil uitlegt.
Wezens handelen niet in het luchtledig. Ze handelen onder bepaalde condities. Onder een bepaalde conditie zullen ze in een bepaalde zin handelen-mits deze conditie in één van de drie causale relaties tot de actie staat. De wet van causaliteit specificeert niet één bepaalde inhoud van een gegeven actie of conditie, maar “vertelt dat elke actie een specifieke verklaring heeft”. De wet van causaliteit stipuleert ook de vorm die de causale relatie aan kan nemen.
De conditie kan in causaal verband tot de actie staan op drie wijzen:
1) De conditie is essentieel voor de actie, maar niet voldoende om de actie te laten plaatsvinden (noodzakelijk maar niet toereikend).
2) De conditie is voldoende om de actie te laten plaatsvinden, maar niet essentieel voor de actie (toereikend, maar niet noodzakelijk).
3) De conditie is tegelijk essentieel en voldoende om de actie te laten plaatsvinden (noodzakelijk en toereikend).
In de gevallen 1) en 2) is de conditie causaal verbonden met de actie, maar het is geen oorzaak, en de actie is geen gevolg van de conditie. Als een conditie essentieel is, maar niet voldoende, moet men zijn focus verkleinen om die conditie te vinden die zowel noodzakelijk als toereikend is voor de actie. Niettemin kan men volgende gevolgtrekking doen in elk voorbeeld van geval 1) door de aard van de stelling en haar tegenstelling onderzoekt (welke waar moet zijn als de stelling waar is).
– De conditie is essentieel voor de actie.
– Als de actie plaatsvond, dan was de conditie aanwezig.
– Als de conditie niet aanwezig was, dan heeft de actie niet plaatsgevonden.
Uit een geval 2) kunnen insgelijks deze gevolgtrekkingen gehaald worden:
– De conditie is voldoende voor de actie.
– Als de conditie aanwezig was, dan heeft de actie plaatsgevonden.
– Als de actie niet heeft plaatsgevonden, dan was de conditie niet aanwezig.
Geval 3) is een voorbeeld van ware oorzaak en gevolg. Een actie en zijn oorzaak bestaan altijd in een een-op-een relatie. Worthington maakt komaf met de populaire misvatting dat een gegeven actie meervoudige oorzaken kan hebben – of dat een gegeven oorzaak meervoudige gevolgen kan verklaren.
Een gevolg is een actie van een entiteit. Een oorzaak is een voorwaarde die de actie verklaart. Een bepaalde voorwaarde veroorzaakt de actie of niet. Een actie kan niet worden verklaard door meerdere oorzaken, maar door een specifieke oorzaak. Een oorzaak verklaart niet meerdere gevolgen, maar slechts één.
Een actie heeft één verklaring: zijn oorzaak.
Een oorzaak doet slechts één dienst: het verklaart de actie.
Oorzaak en gevolg is geen hutsepot van vele verschillende connecties, condities, omstandigheden, gebeurtenissen en situaties. Het is iets specifieks, een specifiek verband tussen een voorwaarde en een bepaalde handeling.
De inzichten van Worthington in de één-op-één relatie van oorzaak en gevolg doen de populaire theorie dat historische gebeurtenissen, ’s mensen samenleving, en de natuur “onvereenvoudigbaar complex” zijn en dus immuun voor accurate analyse door de menselijke geest.
Wel integendeel, de realiteit bestaat uit keurige, één-op-één relaties van oorzaak en ge-volg, en elke actie heeft één welbepaalde oorzaak.
Er is meervoudigheid van relaties in de ge-vallen 1) en 2) met betrekking tot een bepaalde voorwaarde of een bepaalde actie. Maar geen van deze relaties is de oorzaak van de actie of het gevolg van de voorwaarde. Als men een relatie aantreft die noodzakelijk is maar niet voldoende, dan moet men herleiden tot het aan beide criteria voldoet. Als men een relatie aantreft die voldoende, maar niet noodzakelijk is, dan moet men verbreden.
Worthington past dit model toe om een verklaring te verschaffen voor de oorzaak van de Amerikaans Burgeroorlog. Slavernij was noodzakelijk voor de oorlog, maar niet voldoende. De verklaring is te breed. De beschieting van Fort Sumter was voldoende om de oorlog te starten, maar niet noodzakelijk. Vele andere gebeurtenissen konden de vijandigheden hebben doen ontstaan. Het enige feit dat zowel noodzakelijk en voldoende was voor het uitbreken van de oorlog was de fundamentele contradictie in de Amerikaans Grondwet die “aan de ene kant, individuele rechten bevestigt en, aan de andere kant, slavernij toeliet”.
Omdat compromis geen manier is om een contradictie op te lossen, was in de jaren voorafgaand aan de Burgeroorlog geen enkele poging om de slavernijkwestie op te lossen succesvol. Worthington verwoordt het welsprekend: “De Amerikanen konden het niet allebei hebben. Ze konden hun natie niet bijeen houden omdat ze geen onverzoenbare ideeën konden bijeen houden.”
Van zodra de onoplosbare aard van de contradictie herkend was, was het uitbreken van de oorlog onvermijdelijk. De contradictie was zowel essentieel als voldoende voor de actie. De juiste toepassing van oorzaak en gevolg kan hopen historische speculaties over deze zogenaamde “onherleidbaar complexe” kwestie wegvegen. De oorzaak van de Burgeroorlog is gevonden. Al wat de historici nog rest te doen is sommige noodzakelijke-maar-niet-voldoende voorwaarden en voldoende-maar-niet-noodzakelijke voorwaarden van de oorlog toe te lichten.
De mens is ook een entiteit met een specifieke natuur. De menselijke natuur is die van een wilskrachtig wezen. Gedurende de geschiedenis hebben vele denkers geprobeerd een onverzoenbaar conflict tussen menselijke wil en causaliteit aan te tonen-daarbij weigerden ze of de ene of de andere als een resultaat te erkennen. Worthington vernietigt deze dicho-tomie en toont aan hoe wilskracht en causaliteit in feite perfect compatible zijn. De mens is een entiteit die geleid wordt door wil en in perfecte overeenstemming met oorzaak en gevolg.
De menselijke wilskracht is zijn vermogen om keuzes te maken-“om een bepaalde handeling te stellen, en een alternatieve handeling niet”. Er zijn wijzen waarop een mens kan handelen waarvoor zijn keuze zowel noodzakelijk en voldoende is. Voor deze handelingen is de keuze altijd de oorzaak. Er bestaan geen conflicten tussen die twee. Veeleer zijn wil en causaliteit noodzakelijk om elkaar te verklaren.
Worthington illustreert de relatie tussen wil en causaliteit door populaire misvattingen over de oorzaak van misdadigheid te ontmaskeren. Vuurwapens zijn geen oorzaak van de misdaad, omdat zij niet essentieel zijn voor de misdaad. Iemand kan een moord begaan met een zakmes of zelfs met een vuist. Ze zijn ook niet voldoende voor de misdaad: miljoenen mensen hebben vuurwapens in bezit en hebben nooit iemand iets aangedaan. Vijandigheid is evenmin de oorzaak van misdaad, zelfs al zou het een essentieel motief kunnen zijn voor het begaan van de misdaad, het is niet voldoende. Men kan vijandig zijn tegenover iemand zonder hem kwaad te doen door keuze. De enige conditie die zowel noodzakelijk als voldoende is voor het begaan van een misdaad is een keuze van een bepaalde aard: de keuze om tegen iemand geweld te initiëren. Misdaad is een wilskrachtig handelen van de mens-en het is veroorzaakt door ’s mens keuze. In elk geval, “het hanteren van de wil is de werking van causaliteit op het vlak van menselijk handelen.” Zonder causaliteit zou het onmogelijk zijn om de rol van de menselijke wil te verklaren. Zonder menselijke wil zou de geheelheid van het menselijke handelen onverklaarbaar zijn.
Evenwel, omdat de mens over een wil beschikt, is hij in staat om keuzes te maken die geen andere enititeit kan maken-de keuze om tegennatuurlijk te handelen, om te handelen in tegenspraak met de eisen van het menselijk leven. De gevolgen van die keuze zijn de handelingen “tegen zijn eigen doelen, zijn geluk en zijn leven”. Voor de mens komt het handelen in overeenstemming met de eigen natuur niet vanzelf. Het is de verantwoordelijkheid van iedere mens om op zoek te gaan naar de juiste wijze waarop hij zijn wil moet gebruiken om zijn objectieve noden en waarden in werkelijkheid te bereiken.
Telkens wanneer een mens de belangrijke rol die zijn wil in zijn leven speelt negeert en pretendeert dat bepaalde cruciale gebeurtenissen en beslissingen in zijn leven gewoonweg buiten zijn controle liggen, dan lijdt hij. De reden waarom vandaag de dag zoveel mensen geplaagd worden door psychologische crises is dat zij acht sloegen op de theorieën van mensen als Freud of Skinner, wie “systematisch de wil hebben verbannen uit de verklaring van onderbewust gedreven handelingen. Deze twee invloedrijke wetenschappers hebben een ramp gemaakt van de studie der psychologie.”
Moderne psychologie vertelt mensen dat hun emoties motivaties en complexen niet hun probleem zijn, dat zij buiten hun controle liggen en beïnvloed zijn door externe factoren. Aldus brengt de moderne psychologie de mens ertoe om de strijd om wilskrachtig controle te houden over de gehele geest te staken. Zonder wilskrachtige controle zal de mens echter blijven aanmodderen in volslagen miserie en hulpeloosheid.
Wat heeft de mens nodig om zijn wil correct te gebruiken, om te voldoen aan zijn natuur als wilskrachtig wezen? Hij moet een methode volgen, “een chronologische organisatie van de keuzes die vereist zijn voor het bereiken van een bepaald doel”. Al het succesvol menselijk handelen is gebaseerd op een geëigende methode, de methode die gebaseerd is op fundamenten die verwijzen naar een procedure essentieel voor het succes van de menselijke handeling.
Die fundamenten worden geïdentificeerd door relatie te analyseren als primair of derivatief. De primaire relatie is breeder dan de derivatieve en er fundamenteel voor. Leren tellen is fundamenteel om algebra te studeren. Algebra is derivatief. Kijken voor je een straat oversteekt is fundamenteel voor oversteken. Oversteken is derivatief. De mens moet zijn keu-zes richten op het voldoen aan de fundamenten-en de derivatieven zullen erop volgen. De wortel van het menselijk falen is het prioritair stellen van de derivatieven en ze betrachten zonder dat de essentiële voorwaarden waarop ze steunen zijn vervuld. Als men het derivatief wil bereiken zonder de primaire door over te steken zonder te kijken, dan zal de realiteit je straffen voor je vergissing.
Omdat de mens een wil heeft, is de mens individueel verantwoordelijk voor de subordinatie van afgeleiden aan de primaire-en moet hij de consequenties lijden wanneer hij dat niet doet. Het ontwijken van deze verantwoordelijkheid is de oorzaak van een litanie van werkelijk afgrijselijke uitkomsten. Worthington somt er enkele op:
[De Mens] verkoos te werken zonder methode, zonder de leiding van de primairen. En we weten hoe hij probeerde: hij probeerde aderlatingen om de ziekte te bestrijden. Hij probeerde naalden in de voodoo-pop te steken om zijn vijand pijn te veroorzaken. Hij probeerde te dansen om het te laten regenen in de woestijn. Hij probeerde drugs te nemen om geluk te bekomen. Hij probeerde wapens te bannen om misdaad te voorkomen. Hij probeerde de groei van de arbeidsmarkt te verhinderen om de inflatie te bestrijden. Hij probeerde sommige te weerhouden om andere succesvol te laten zijn. Hij probeerde eigenaars hun productiemiddelen te onteigenen om rechtvaardigheid te bevorderen. Hij probeerde te bezuinigen op het gebruik van middelen met als doel er meer van te hebben. Hij probeerde kinderen te bemoederen om goed gedrag te bevorderen. Hij probeerde kennis te verwerven door naar emoties te verwijzen. Hij probeerde motivatie te vinden in de notie zelfopoffering. En natuurlijk, hij probeerde oorlogen te voeren zonder het principe van de overwinning.
Al deze rampen uit de menselijke geschiedenis-al de blunders, dwaasheden, absurditeiten en gruweldaden die de mens ooit heeft begaan-zijn allemaal veroorzaakt door de gewilde miskenning van de onontkoombare werking van de causaliteit in hun leven. Door ondubbelzinnig de natuur van de causaliteit te verklaren en hoe oorzaak en gevolg correct onderscheiden moeten worden, geeft Worthington’s theorie iedere rationele denker de mogelijkheid om zich te wapenen tegen de verschrikkelijke vergissingen van het verleden.
Nabeschouwing
Zij die na het lezen van deze samenvatting nog steeds vasthouden aan determinisme, aan de stelling dat de wil van de mens niet vrij is-d.w.z. geen keten van causaliteit kan veroorzaken-deze mensen wens ik erg veel geluk. Maar de kans is groot dat de realiteit hen zal straffen.
Ik kon dit stuk en de bedoeling ervan erg lastig volgen, maar misschien is dat omdat ik moe ben.
Probeer je nu aan te tonen dat de wil van de mens geheel onvrij is? Als alles immers slechts één oorzaak heeft, die zowel "voldoende" als "noodzakelijk" is, dan heeft de menselijke wil die toch ook? Dan is er kennelijk een bepaalde combinatie van neurotransmitters of electromagnetische impulsen in de hersenen, die jou bewogen tot het schrijven van dit verhaal? Dan zou er geen enkele mogelijkheid zijn tot keus, of begrijp ik je verkeerd?
Bovendien, we hadden dacht ik toch al vastgesteld dat een "vrije" wil niet per se noodzakelijk is voor een\jouw rechtstheorie? Een "wil" is voldoende.
Als ik het goed begrijp is het allemaal
de schuld van Eva en de appel dat ik geen vrije wil heb
Hebben wij een vrije of onvrije wil? Is de biologische mens niet meer dan een gevulde zak met van alles en nog wat, aangestuurd door een teer, grijs orgaan.
Wat intrigeerd is dat men niet weet dat als de stekker eruit wordt getrokken er nog ‘iets’ meer is dan een rottend lijk? De wil is dan in ieder geval vertrokken.
Mij is al meerdere keren overkomen dat ik voorgevoelens heb of krijg….vaak worden mij onprettige, soms leuke dingen ‘meegedeeld’.
Ik vraag er niet om en probeer me met mijn totale wil te verzetten, maar dat mag vaak niet baten. Het blijft mijn wil en leven beïnvloeden. Ik vraag me dan ook af of onze wil wel ONZE wil is? Zijn wij in staat zelf keuzes te maken? Of worden die voor ons gemaakt en mogen we het uitvoeren?
[3] ooit naar een sex/porno film gekeken ?
Ga ik kijken als ik volwassen ben en hanky panky niet meer kan! [4]
Heb je nog een paar aanraders? ….is U een zwartkous?[4]
[6]
Het turven kan wederom beginnen.
Sneu figuur eigenlijk, die iis. Triest ook.
Wat een lang verhaal. En het is allemaal zo simpel: alles is deterministisch, er zijn alleen zoveel variabelen dat het aannemen van een model van vrije wil in de praktijk het meest voor de hand ligt 🙂
Ik ben het niet eens met het slachtoffer-denken van de moderne psychologie, maar om nou Freud en Skinner in één zin te noemen, vind ik wel een beetje jammer.
De één ‘weet’ binnen een paar seconden dat z’n patiënt vroeger te weinig in z’n eigen poep heeft liggen graaien, de ander heeft gedragspatronen onderzocht. Ik weet niet of het gebeuren rond de gedragswetenschappen erg politiek is geworden(links dus), maar Skinner was wel een serieuze wetenschapper.
Die negatieve energie, die jullie gelovigen over de wereld uitstrooien….dat is sneu, maar vooral moorddadig! Waardeloos geloof, alle en overal!![7]
[9]
De teller staat nu al weer op vier van de negen, met wederom inhoudsloos geroeptoeter.
Neem eens een touwtje mee naar zolder.
Je hebt niet één fatsoenlijk antwoord klaar liggen, niet één….mocht ik beledigend of te extreem over zijn gekomen, of nog erger; mensen werkelijk gekwetst hebben, door ze bijv. uit te maken voor iets!? Dan zal ik mijn excuus aanbieden en gehoor geven aan jouw wens, nl. stoppen met reageren…..maar zolang je niet met één duidelijk voorbeeld komt of niet antwoord op mijn vragen dan zal ik niet verder reageren op jouw dubbelzinnige reacties….voor de duidelijkheid "jij haakt in op een onbeschofte manier, zonder verder tekst of uitleg te geven".
Maar ik heb wel een vermoeden wie je bent…..er zijn namelijk paralellen in de reacties die jij geeft….plus je woordkeuze is hetzelfde!
En héél duidelijk dat sommigen hier gegriefd zijn, omdat ik het geloof niet naar de muil praat……Als er met de gelovigen hier rekening moet worden gehouden, en er een etikette is…..dan kap ik er graag mee en laat de gelovige hier over aan zijn eigen waanzin! Deze site begint aardig vol te lopen met zwartkousen….hoezo, de islam is intolerant!!
[10]
[8] Ik denk dat sinds Heisenberg en zijn onzekerheidsprincipe voldoende is aangetoond dat er geen sprake is van determinisme in het heelal.
Anderszijds is niet alles gewoon toeval, daarvoor is via de statistische benadering van de natuurkunde in de quantummechanica en de klassieke mechanica teveel causaliteit aan te wijzen tussen gebeurtenissen.
Laat mij zeggen dat ik denk dat er voldoende ruimte is voor indeterminisme om te kunnen spreken – in theorie – van een vrije wil.
We kunnen zeker doen wat we willen maar of we ook kunnen willen wat we willen is toch te zeer gelimiteerd door natuurwetten en instinctieve en biologische behoeften. Ook dat hoeft niet tot de conclusie te leiden dat we geen vrije wil zouden hebben. In Christelijke zin betekent het vrije wil niet dat je de vrijheid zou hebben iedere denkbare keuze te maken. Het beperkt zich ertoe dat een mens ervoor kan kiezen het goede dan wel het kwade te doen, wat die twee dan ook zouden betekenen.
Ik denk dat je dank zij Heisenberg’s onzekerheidsprincipe kan besluiten dat wij in zwakke zin een vrije wil hebben, in die zin dat een volwassen mens perfect voor zichzelf kan uitmaken wat goed voor hem is en ernaar te handelen, cq de gevolgen van te dragen. Ik denk m.a.w. dat de notie van libertarisme sterk samenhangt met (het positieve antwoord op) de vraag of de mens over een vrije wil beschikt.
Overigens is er ook in deterministische chaos al zoveel onzekerheid aanwezig dat ook zonder Heisenbergs onzekerheidsprincipe van een te diep gelegen determinisme sprake is om te stellen dat alle gebeurtenissen vast liggen.
[12] Ik heb ervaring met het quantummechanisch rekenmodel en het werkt goed. Mensen kunnen het begrijpen, maar waarom het overeenkomt met de werkelijkheid is moeilijk te bevatten. Ik vind niet dat de onzekerheidschaos op dit sub-atomaire niveau een reden is om een mens een vrije wil toe te schrijven. Het is immers niet waarschijnlijk dat het individu die energieën beïnvloedt.
Het verband tussen quantummechanica en de wil van een individu doet me denken aan een zekere flutfilm die geïnteresseerden helaas op het verkeerde been zet (iets met ‘bleep,’ voor de kenners).
Misschien is dit een betere omschrijving van mijn opvatting:
Een mens maakt een keuze, maar had geen andere keuze kunnen maken.
Het komt heel weinig voor dat van de ontelbare variabelen die invloed hebben op een keuze, er maar een paar nìet te verwaarlozen zijn. Dus over het algemeen kunnen mensen het beste beschouwd worden als wezens met een vrije wil.
Het niet erkennen van de overweldigende chaos van causale verbanden, is megalomaan en werkt statisme in de hand.
[1] Owl,
Ik denk dat je, na wat rust, de zaak nog eens moet lezen.
[11]
Wie zijn dan volgens jou die (sic) zwartkousen?
Tel eens tot tien voordat je die reactie knop indrukt, dat was mijn punt.
Gratis en voor niets, dit advies.
Gratis, een bewezen succesvolle bezwerings formule voor al die "gekke" hollanders gekooid binnen "Het Koninkrijk der Nederlanden", nietwaar.
[13]
‘de mens had geen andere keus kunnen maken’
Zegt Frits dat ook tegen de moordenaar van zijn kinderen, de dief van zijn juwelen, de nazi die kwam deporteren, de linkse die de brildrager neerknalt wegens zijn bourgeois-uitstraling,…enz.?
Doet deze frisse Frits niet een beroep op een stelling die onmogelijk te verifieren is, aangezien de hoeveelheid data die aan de ene daad van de ene mens voorafgingen onmogelijk zijn vast te stellen? Daar er tevens miljoenen ja/nee-keuzes in de voorafgaande periode hebben plaatsgevonden?
Is zo’n constatering dan niet volstrekt nutteloos, en net zo’n luchtkasteel als de veronderstellingen m.b.t. die ‘nobele wilden’ en de veronderstellingen van Freud b.v.?
Aan de hand waarvan men gemakkelijk begint te dwalen?
Praktisch gesproken is het handzamer en realistischer van een keuzemogelijkheid van mensen uit te gaan.
Waarbij een straf voor iemand van invloed kan zijn op zijn volgende keuzes.
Vandaar het strafrecht.
[11]
Sommigen hebben een zwarte-kousen-paranoia. En slaan volledig door zodra zij slechts een vermoeden in die richting hebben. Vermakelijk te zien hoe iis hier volledig de mist in gaat en tegen een ‘bondgenoot’ tekeer gaat.
Is deze vrije mensch eigenlijk wel gelukkig?
Hij maakt hier, wat mij betreft, een nogal gefrustreerde indruk.
Maar natuurlijk, ik kan het antwoord zelf al geven. Zijn ongeluk is steeds de anderen te verwijten, en dan met name de christelijken, die z’n waanideeen schijnen te versterken.
Zoals alleen al de gedachte aan spinnen de arachnofoob doet huiveren.
Nu ook… lekker chatten op den Vrijspreker. Zalig ende onbekommerd babbelen, met ene schijn van wijsheid!
Bassie, broer van Maarten heeft nu pijn in de buik van het lachen.
IIS: 4
Bassie: 4
Gaat IIS hier nog iets aan doen?
Tuurlijk wel, was dan ook retorisch.
"Het enige feit dat zowel noodzakelijk en voldoende was voor het uitbreken van de oorlog was de fundamentele contradictie in de Amerikaans Grondwet die "aan de ene kant, individuele rechten bevestigt en, aan de andere kant, slavernij toeliet"."
I beg to differ. Alhoewel ik geen tijd heb om een dissertatie te schrijven met betrekking tot deze claim zou ik willen claimen dat de oorzaak van de Amerikaanse Burgeroorlog, of accurater doch politiek incorrecter ook wel de "Oorlog van Zuidelijke Wil tot Secessie van de Unie" genoemd, de onverenigbaarheid van individuele rechten en collectief opgelegde in- en exporttarieven zijn. Deze tarieven troffen vooral de Zuidelijke staten die veelal in de landbouw werkzaam waren.
Natuurlijk kun je zowel de geciteerde als mijn oorzaak zien als noodzakelijk en voldoende voorwaarde.
Als je echt tot de kern wilt doordringen volstaat de stelling: "The state is the negation of liberty".
[20] Overigens, dat de Amerikaanse Burgeroorlog in essentie om slavernij ging is een (al dan niet liberal-getinte) bekende mythe.
Lees Robert Higgs en Thomas Woods jr. er maar eens op na. Of luister naar ze op Mises.org
Lincoln was een uitgesproken racist, en het kon hem aan zijn reet roesten of slavernij opgeheven zou worden.
[9]
Om uit de modder te geraken dient men deze in het rond te smijten.
Bekend gezegde, fluistert Neptunus mij in.
Is het hier een Kaspertheater????
[23]
Kaspertheater?
Deutsche jugend?
Liebt Deutscher politiker?
Und begrifft ‘herr’ Zakheim in seiner antisemitismus?
Het is toch niet erg….schizofrenie ? Zolang je maar niet met ‘ze’ begint over het enige, echte, ware geloof!
[25]
Zoals ik al had voorspeld:
6-5 inkluis deze van mij.
Dolende zak iis heeft er nog steeds geen enkel idee van doch raaskalt met een gerust hart prettig verder ter meerdeere eer en glorie van zichzelf.
Triest is hiervoor niet meer het juiste woord.
[26]
Typo, meerdere i.p.v. meerdeere.
6-6
[27]
Wederom een typo, Bassie i.p.v. bassie
7-6
[22]
Je kunt een boer wel uit de stront trekken maar de stront niet uit de boer.
Als dan die zelfde boer niet kan zwemmen, dan ligt dat aan het water.
Waarvan akte.
8-6
[16] Beek: ‘de mens had geen andere keus kunnen maken’
Zegt Frits dat ook tegen de moordenaar van zijn kinderen, de dief van zijn juwelen, de nazi die kwam deporteren, de linkse die de brildrager neerknalt wegens zijn bourgeois-uitstraling,…enz.?"
H: Nee hoor, dat lees ik helemaal niet bij Frits. Frits gaat ook maar uit van vrije wil. Da’s wel zo makkkelijk.
Dan kan je iemand verantwoordelijk houden enzo.
B: Doet deze frisse Frits niet een beroep op een stelling die onmogelijk te verifieren is, aangezien de hoeveelheid data die aan de ene daad van de ene mens voorafgingen onmogelijk zijn vast te stellen? Daar er tevens miljoenen ja/nee-keuzes in de voorafgaande periode hebben plaatsgevonden?
Is zo’n constatering dan niet volstrekt nutteloos, en net zo’n luchtkasteel als de veronderstellingen m.b.t. die ‘nobele wilden’ en de veronderstellingen van Freud b.v.?
Aan de hand waarvan men gemakkelijk begint te dwalen?
H: Oef! Wat haal je er nu allemaal bij? Waar wil je naartoe?
De constatering ‘de mens kon geen andere keus maken’, is juist.
Bij al die miljoenen ja/nee keuzes.
En toen?
B: Praktisch gesproken is het handzamer en realistischer van een keuzemogelijkheid van mensen uit te gaan.
H: Dat zit je alleen maar te willen dus.
B: Waarbij een straf voor iemand van invloed kan zijn op zijn volgende keuzes.
Vandaar het strafrecht.
H: En die is helemaal juist. De mens heeft geen vrije wil en de boef kan het inderdaad niet helpen.
Maar straf en beloning beinvloeden het gedrag wel degelijk. Da’s net zo goed programmering, net zoals alles wat de boef daarvoor tot boef maakte.
En wie zijn wij, dat we straf en beloning mogen uitdelen?
Precies Beek: dat is nou het recht van de sterkste!
Comments are closed.