Dat het leven een dubbelzinnige gewaarwording is blijkt wel uit het feit van vandaag bekend is geworden dat J.A.A. Van Doorn maandag is overleden. Aan de ene kant verwacht je het niet (oeh wat cliché) maar aan de andere kant liet de inhoud van de stukjes van deze scribent toch wel blijken dat de man aan het aftakelen was. En zelfs dat is dubbelzinnig, want mentaal leek de definitieve aftakeling al een feit sinds ‘ie zich in de wetenschap en columnistenland ging begeven.

Nog wat dubbelzinnigheid
Het andere feit dat dubbelzinnig was aan de dood van Van Doorn was de constatering van NRC Next in de korte memoriam (heel goed, vooral lekker kort houden) dat Van Doorn toch wel de meest invloedrijke conservatief was in de meninkjeskosmos binnen onze landsgrenzen. CONSERVATIEF!? Weer wat geleerd. Ik heb Van Doorn altijd beschouwd als een uitermate maakbare samenleving, multiculti, vilein elitair linksig fenomeen (een fenomeen was het wel, maar ja dat was/is Marx ook). Zo blijkt maar weer hoe genuanceerd en niet gespeend van een weidse pluraliteit, ‘ons’ politiek spectrum toch wel niet is.

Want of je nu in de maakbare samenleving gelooft of geloofde, het multiculturele samenleving als speerpunt van het algehele overheidsbeleid als uiting van dat geloof of erg snel aan de kook bent als je geloof in die zaken wordt aangevallen OF je gelooft in tegenstelling daarvan in de maakbare samenleving toen of nu, in de multiculturele samenleving als speerpunt van het algehele overheidsbeleid als uiting van dat geloof of erg snel aan de kook bent als je geloof in die zaken wordt aangevallen: je bent socialist of conservatief! (Of omgekeerd natuurlijk…)

Eigenlijk gaat deze constatering terug op het verhaal van Marcel Roele waarin hij stelt, of in ieder geval zeer aannemelijk maakt, dat Hitler gewoon een politiek links persoon (fenomeen!) was.

Nolan diagram
Het is als het Nolan diagram: je kunt wel heel interessant uiteen gaan zetten dat links de persoonlijk vrijheid een warm hart toedraagt maar de economische vrijheid niet en dat de conservatieven de persoonlijke vrijheid willen beperken maar toch erg gesteld zijn op de economische vrijheid; maar feit blijft dat zowel links als rechts via de staat hun geheel subjectieve ideologie als collectief ten koste het individu, individuele keuzes en ideologieën ingevoerd zien.

Maar is een rasconservatief nu veel meer libertarisch in de zin van economische vrijheid dan in de zin van persoonlijke vrijheid en is hij per saldo dan toch nog wel slechts een beetje libertarisch? Nee natuurlijk niet! Maar is een libertariër dan qua persoonlijke vrijheid een socialist en qua economische vrijheid een conservatief. Nee ook niet, want in de werkelijkheid zijn mensen die zich conservatief noemen helemaal niet zonder voorbehoud voor economische vrijheden en staat de socialist helemaal niet pal voor alle persoonlijke vrijheiden. En er zijn ook weinig tot geen mensen die dan bij specifieke gevallen zeggen van “Ja, maar dat is niet de echte islam… euhhh het echte socialisme/conservatisme”. (Bart-Jan Spruyt, Paul Cliteur, Jan Marijnissen en noem nog eens zo’n licht van links, zijn weinig tot geen mensen ja.)

Het Nolan diagram is eigenlijk (politico)logisch gezien een gedrocht, maar het schijnt een mooi middel te zijn om mensen te tonen wat nu links en rechts en waar het libertarisme daar dan tussen staat. Maar laten we er dan ook bijvertellen dat als we het libertarisme in de Nolan diagram wijze zien dat we dat met terughoudendheid doen omdat de 100% persoonlijke vrijheid en economische vrijheid geen afwezigheid van een op dwang en geweld gebaseerde staat impliceert. En dat elke samenleving waar een op dwang en geweld gebaseerde staat bestaat, we zullen afglijden naar het totalitarisme, met af en toe een afwijking naar links of rechts. Zo ging dat met alle Rijken, en zo al het ook gaan met deze dat ooit begon als een mismaakte vorm van wat we met pijn en moeite en veel mitsen en maren een enigszins klassiek-liberale samenleving kunnen noemen. Maar wees gerust, the end is near…

Dankwoord
Dus ik bedank graag nog even J.A.A. Van Doorn, die de pijp uit is, dat hij de aanleiding was voor mij om nog even aan te geven hoe weinig het socialisme en conservatisme en hun extreme vormen (communisme en fascisme – nationaal-socialisme!) van elkaar verschillen – omdat hij blijkbaar een mooie exponent van dat non-verschil was. En hoe tegengesteld deze ideologieën zijn aan het libertarisme. Binnenkort zal ik u wat meer vertellen over dit, en dat en zus en zo. Who’s next? Jan Blokker? *evil grin*

PS @ Wladimir: Laat je niet weerhouden zelf de (spreekwoordelijke) grond op het graf van deze man nog even aan te stampen, want dat kun je zo goed. 😛

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

18 REACTIES

  1. Zoals Hayek al diverse malen duidelijk gemaakt heeft: "Je kunt de persoonlijke en de economische vrijheid niet scheiden. Je kunt wel bepaalde facetten ervan ONDERscheiden"

    Zo ook het Nolan diagram dat je niet als een wetenschappelijke analyse moet zien.
    Het is wel een gadget dat bij gesprekken en bij een borrel een fantastisch hulpmiddel blijkt te zijn om gesprekken over libertarisme toe te lichten.

  2. [1] Ik pretendeer nu niet wetenschappelijk zijn, als is het wel een wetenschappelijk onderscheid: natuurlijk kun je bepaalde zaken ONDERscheiden, analytisch-conceptueel gezien. Natuurlijk kun je persoonlijke en economische vrijheid ONDERscheiden, maar juist dat is een analytsich-conceptueel onderscheid. Dit betekent dat je het (jawel) analytisch-conceptueel kan ONDERscheiden, maar dat dit eigenlijk niet zoveel te maken heeft met hoe zaken in de werkelijkheid werken – want je kunt ze niet scheiden. Precies dus het punt dat Hayek maakt.

    Het Nolan diagram is dan een ceonceptueel model waar analytisch-conceptuele onderscheidingen worden gemaakt tussen persoonlijke en economische vrijheden en de plaats van het libertarisme hierin. Dan vraag ik me af waarom het libertarisme dan 100% persoonlijke vrijheid en economische vrijheid zou zijn, terwijl het dat natuurlijk helemaal niet is én het me een wat populistische en verkeerd overkomende (anything goes ed.) slogan lijkt. Het libertarisme gaat niet uit van de volledige uitmelking van principes die links of rechts maar gedeeltelijk hebben (op het vlak van persoonlijke vrijheid en economische vrijheid). Het libertarisme gaat juist uit van andere princpes. Die 100% in dat Nolan diagram impliceert namelijk helemaal niet da er geen staat is, of dat er een staat is da zich onthoudt van persoonlijke vrijheid en economische vrijheid schadend beleid.

    En zelfs de typering van socialisme en conservatisme is bijzonder slecht te noemen, op z’n minst.

    Een analytisch-conceptueel model dat de plaats van het libertarisme en de essentiële inhoud van het libertarisme niet goed kan weergeven. En dat zelfs niet van de andere stromingen kan, is een waardeloos model. To say the least.

    Maar misschien sla ik wat door, altijd een goed argument.

  3. Dat stempeltje van NRC-next is dan wel weer erg OK. Dan weet je weer precies, hoe laat het is: in elk geval nog geen tijd om een aflevering van die Nederlandse kwaliteitskrant te kopen.

  5. [4] Oh en wat vinden we daar weer een mooie link: http://www.nrc.nl/wetenscha…

    Mijn ‘mooiste’ passage: "Na zijn vervroegde pensionering in 1987 werd hij commentator aan de zijlijn. In die rol was hij zowel betrokken als afstandelijk; conservatief, maar het pluralisme van de Nederlandse samenleving zeer toegedaan. Dat bleek nog eens toen hij de islamitische minderheid in bescherming nam tegen Hirsi Ali, Wilders en Verdonk."

    Teenspieren verrekt!

  6. [5]Arend,
    Heel opmerkelijk is ook, dat het curriculum de indruk wekt, dat hij alleen een vader had. Die was katholiek. Geen woord over zijn moeder.
    Kennelijk vond de columnnist haar niet de moeite van een vermelding in zijn laatste column waard, ofschoon ze een niet onbelangrijke rol in zijn leven moet hebben gespeeld. Hijzelf moet ontegenzeggelijk een belangrijk conservatief mensch in de zin van de NRC geweest zijn. Daarvan zal Folkert ongetwijfeld nog wel melding maken.

    Van Doorn behoorde tot die generatie shoshologen, die er gaandeweg in de jaren ’70 en ’80 pas achter kwamen, dat sociologie toevallig iets totaal anders inhoudt dan wat ze in Nijmegen en Amsterdam hadden gehoord. Nu moesten ze echt statistisch leren rekenen en kritisch denken. Anders werden ze niet au serieux genomen.

    Als journalist kon je toen nog overal terecht. Zo dacht van Doorn er ook over en hij zwaaide dan ook fluks om naar de schrijvende pers.

    Overigens hoop ik van harte, dat je teenspieren weer gauw in orde komen. Maar zeg niet, dat je niet gewaarschuwd was. 🙂

  7. Ik had mij nooit zo in dit heerschap verdiept maar afgaande op wat ik hierboven las: blij dat wij van deze zijn verlost…

  8. ik zal het maar eerlijk bekennen, ik las deze man nooit, wel Heldering (leeft ie nog?), waarschijnlijk voel ik het goed aan.
    goedemiddag (bijna)

  9. Conservatief is een schuilnaam voor domheid.
    Domheid is niet op een IQ ladder te meten ,iemand laag op die ladder
    kan met verbazing om zich heen kijken ,en onder de indruk raken van hoger
    geplaatste op die ladder.
    Op de hoogste trede is het stil en eenzaam ,zoveel vragen ,en geen sterveling die antwoord geeft .
    Domheid weet alles ,o.a wat hij leerde van grootvader/vader is de waarheid tot in der eeuwigheid .
    Als iemand op de hoogste trede van het IQ meten dom is, dan begint de ellende pas goed
    Een persoon halverwege die ladder, en dom zoals v Doorn was, spuugt naar boven en naar beneden, zonder ook maar de gevolgen te kunnen overzien van dit gedrag.
    Dat is domheid ,ook wel conservatief genoemd.

  10. [9] Maar niet-conservatief lijkt me nu niet echt een schuilnaam voor slimheid. Ik denk dat het essentiële punt van de individuele wereld-outlook is dat je het niet moet willen extrapoleren naar de gehele samenleving. Dan verspring je namelijk meteen van individualistisch (vrijheid) naar collectivistisch (dwang). Of je nu ‘progressief’ of conservatief bent/denkt, zodra je het op collectieven gaat projecteren ben je eigenlijk al in een fascistisch wereldbeeld beland dat niet de menselijke waarden hoog in het vaandel heeft staan maar die van het systeem, dat ons onderdrukt en zal blijven onderdrukken.

  11. Ik heb hem een typische krantencollumnist gevonden en dan vooral in de collectivistische hoek. Ik was het vrijwel nooit met hem eens en vind het ook niet erg dat we verlost zijn van hem en zijn onnozele gezever.

  12. Ik heb nooit begrepen waarom hij als columnist altijd zo hoog werd geacht. Voor mij was hij gewoon een van de velen, die nu eens wat goeds (niet opzienbarend) schreef, dan weer volslagen onzin en heel af en toe een originele gedachte.

  13. [3] De helft van de oplage van NRC dot next wordt in Amsterdam verkocht.

  14. Maar nu zitten bij de HP/de Tijd nog wel Emma Brunt en Fleur Jurgens. Die kan ik ook missen als kiespijn.

  15. Maar nu zitten bij de HP/de Tijd nog wel Emma Brunt en Fleur Jurgens. Die kan ik ook missen als kiespijn.

  16. ik wil best een zuur stukje van blijdschap neerzetten over het heengaan van deze Van Doorn maar ik heb geen idee wie hij was.

  17. [7] Jjvandinges: "blij dat wij van deze zijn verlost…"
    Albert S.: "vind het ook niet erg dat we verlost zijn van hem"

    ?? Ik dacht dat het heel erg was als iemand zei blij te zijn dat we van Fortuyn en van Van Gogh verlost zijn.

    Of geldt dat niet voor andere mensen?

  18. [16] "blijdschap over het heengaan van deze Van Doorn"

    ?? ook zoiets (vgl mijn posting hierboven).
    Eng clubje hier.

Comments are closed.