Ayn Rand is voor mij vaak een goed vertrekpunt, alhoewel ik het niet altijd eens ben. Het zet me wel aan het denken. In dit artikel behandel ik enkele van haar gedachtes zonder haar steeds letterlijk aan te halen.
Waar verzet ze zich tegen? Vooral tegen irrationaliteit. Haar antwoord op wat het meest gevaarlijke filosofische concept is beantwoordde ze met “irrationaliteit”. Daarnaast verzet ze zich tegen altruïsme, wat ik in een apart artikel hoop te verduidelijken. Tenslotte is ze tegen collectivisme. Dit laatste definieert ze als de gedachte dat een individu geen rechten heeft, dat een collectief (de maatschappij of een andere groep) alle rechten heeft en een individu kan amoveren indien ze het zo wenst, de macht over het individu is immers onbegrensd.
Ze wijst erop dat rationaliteit een keuze is. De mens is dus niet per definitie rationeel of irrationeel, iemand kan verkiezen volgens rationele grondslagen te leven. Ze stelt dat het onmogelijk is geluk te vinden in het irrationele, en wel omdat dat tegen de realiteit is, het is het dwaze of het onmogelijke.
Ze wijst op het bestaan van het kwaad en de irrationaliteit, die beiden bestreden moeten worden, maar niet ten koste van je eigen leven.
Een belangrijk aspect vind ik haar uitspraak: “contradicties bestaan niet”. Ze trekt echter een volgende conclusie, als je filosofische fundament niet consistent is, zal er sprake zijn van mentale aftakeling. Ze gebruikt de analogie van twee fysieke objecten die dezelfde plek proberen te bezetten (twee auto’s die op dezelfde plek zullen samenkomen worden in de botsing vernietigd). Ze stelt dat hetzelfde proces in een geest plaatsvindt welke contradicties accepteert.
Tot zover Ayn Rand. Genoeg mensen verwerpen rationaliteit en lijken zich niet druk te maken aangaande contradicties. Het is verfrissend dat objectivisme zich hier wel druk om maakt.
Als je rationeel bent besef je dat contradicties niet bestaan. Een filosofisch fundament in iemands leven dat tegenstellingen vertoont, kan nooit een afdoend levenskader bieden. Altruïsme, collectivisme dan wel socialisme icm individuele eigendom en vrijheid zijn zo’n tegenstelling. Democratie en individualiteit in een land met een overheid verder gaande dan de minimale doelstellingen van een overheid is ook zo’n tegenstelling. Geld ontkoppelen van goud dan wel zilver en koppelen aan subjectieve waardebeoordeling en manipulatie door een overheid gaat niet samen met kapitalisme.
Zo zijn er tal van zaken te benoemen die door rationaliteit icm vrijheid en het feit dat er geen contradicties zijn verhelderd kunnen worden.
Zelf ben ik er echter nog niet helemaal uit. En wellicht heb ik me niet voldoende ingelezen. Waar ik mee zit is dat duidenden jaren beschaving een ding duidelijk gemaakt heeft. En dat is dat altruïsme en collectivisme weliswaar veel ellende hebben veroorzaakt, maar over het algemeen toch steeds de dominante samenlevingsvorm is gebleken. Hierdoor is een menstype ontstaan dat niet per definitie zelfstandig denkt, zoals huisdieren zijn gedomesticeerd, en agressie voor een groot gedeelte eruit is gefokt, zou datzelfde niet gelden voor individualisme in de mens? Individualisten worden dissidenten of ketters genoemd en stelselmatig gedood. Al millennia lang.
Daarnaast is er de macht die de genen over ons uitoefenen. Als we de mystiek verwerpen, en rationeel denken, dan is er geen god. Dan is de mensheid een zeer tijdelijk fenomeen. Een tijdelijke evenwichtsituatie van een bepaalde gemiddelde verdeling van genen over levende wezens in een levensvorm in ontwikkeling. Die door de genetische programmering streeft naar het doorgeven van genen aan een volgende generatie. Niets meer en niets minder. Ayn Rand kan wel van alles roepen over rationaliteit, onze genetische programmering zegt ons soms anders. Namelijk, neuken!
Dat deze levensvorm mens een samenleving sticht en dat te betogen is dat het filosofische fundament daarvan wellicht op non agressie en rationaliteit gebaseerd dient te zijn, is een mooi gegeven. Echter hoe om te gaan met het feit dat we waarschijnlijk de eerste levensvorm zijn in miljoenen zo niet miljarden jaren die kan losbreken van de ketenen van de genetische kansberekening van de ouderwetse voortplanting? Is dat geen grotere vraag?
Wat te doen met de nieuwe mogelijkheden, een genetische manipulatie als kick start naar een volgende stap in de ontwikkeling van de levensvorm mens? Zijn wij het eerste wezen dat rationeel kan kiezen voor de kenmerken van zijn nageslacht en niet slechts door een vorm van genetische roulette zich kan voortplanten? Wat is de morele meetlat die we gebruiken voor deze beslissing? Non agressie is prima, maar alleen geschikt voor de huidige generatie. Kunnen we de gok aan en toekomstige generaties opzadelen met mogelijk nu minder goed overzienbare gevolgen van een genetisch gemodificeerde mens? Of is het rationeel te wachten tot meer informatie beschikbaar is?
Nogmaals, ik ben er niet uit. Non agressie en vrijheid is hopelijk niet de zoveelste utopische maatschappijvorm, maar iets dat bereikbaar is. En in de huidige situatie ook houdbaar, een libertarische samenleving dient zich te kunnen verdedigen. Of veel mensen die volgens mij juist door millennia van menselijke “beschaving” geconditioneerd zijn in collectivistisch gedrag daar als individu blij van worden weet ik niet zeker. Zelf denk ik er wel blij van te worden. Het lijkt derhalve toch het rationele om na te streven omdat altruïsme de grote bron van ellende is, een mensheid dan wel maatschappij die altruïsme verwerpt zal veel ellende bespaard blijven. Of ieder individu vervolgens gelukkig zal worden in deze maatschappij is niet te garanderen en hangt naast de genetische startkwalificatie van deze persoon ook af van zijn beslissingen en handelingen.
een paar overwegingen van mij. Het is realiteit dat het rationele bestaat naast het irrationele, dit wordt vaak verwoord als een keuze tussen hoofd en hart, verstand of gevoel. Daarnaast is er wellicht nog als derde factor:-de macht van de genen- zoals jij het noemt. Een mens bestaat dan uit 2 of misschien zelfs 3 delen: fysiek, mentaal en emotioneel; en dat in 1 persoon. Het lijkt me onverstandig om 1 van deze 2 (of 3) te laten prevaleren, want dat houdt onderdrukking en agressie in tov de andere delen. Is rekening houden met je gevoel irrationeel?
Verder denk ik dat het collectivisme bestaat omdat dat al eeuwenlang samenwerking noodzakelijk is geweest in de strijd om te overleven van de menselijke kudde. Wie afweek van de norm bracht de groep in gevaar of werd opgegeten door de wilde dieren. De genen gericht op samenwerken zijn in de evolutie succesvol gebleken.
Maar evengoed is het (beangstigende) afwijkend gedrag van individuen niet alleen een bron van gevaar geweest, maar ook een bron van vernieuwing en vooruitgang. Kennelijk is zowel collectief als individueel handelen van belang voor overleving van de menselijke soort.
Altruisme is niet alleen een bron van ellende. Rekening houden met een ander of iets doen voor een ander is ook niet per definitie irrationeel. Eigenlijk bestaat altruisme niet eens, omdat meestal een altruistische handeling vooral wordt ingegeven door eigenbelang; want als jij iets doet voor een ander doet die later misschien ook iets voor jou. Het is sociale smeerolie die het leven in een groep/samenleving, of met een partner, veraangenaamt. Al ben je nog zo individualistisch ingesteld, op een of andere manier ontkom je niet aan interactie (een enkeling uitgezonderd misschien). Non agressie en vrijheid zijn mooie idealen om naar te streven. Het lijkt mij logisch om dat te doen door wederzijdse en vrijwillige samenwerking. Hoe kan dat tot stand komen zonder altruisme?
HJ [4] reageerde op deze reactie.
HJ [5] reageerde op deze reactie.
Daarnaast verzet ze zich tegen altruïsme, wat ik in een apart artikel hoop te verduidelijken.
De laatste hoofdstukken in De Eeuwige Bron (Fountainhead), de monologen van Toohey en zo’n beetje het laatste gesprek tussen Wynand en Roark zijn een goede bron. Ben benieuwd of jij het weet te verwoorden op zo’n manier dat zelfs Cohen bet begrijpt 😀
HJ [6] reageerde op deze reactie.
“Dat deze levensvorm mens een samenleving sticht en dat te betogen is dat het filosofische fundament daarvan wellicht op non agressie en rationaliteit gebaseerd dient te zijn, is een mooi gegeven. Echter hoe om te gaan met het feit dat we waarschijnlijk de eerste levensvorm zijn in miljoenen zo niet miljarden jaren die kan losbreken van de ketenen van de genetische kansberekening van de ouderwetse voortplanting? Is dat geen grotere vraag?
Wat te doen met de nieuwe mogelijkheden, een genetische manipulatie als kick start naar een volgende stap in de ontwikkeling van de levensvorm mens?”
Uitstekende vraag. Hulde voor de moed en het inzicht om hem te stellen.
Bij mij kwam deze vraag als eerst, en jaren later pas de vraag naar de juiste filosofie. Ruim 10 jaar geleden begon ik me te verdiepen in het transhumanisme nav een uitzending over cryogene suspensie (“invriezen”) op de Nederlandse tv. Zo een 5 jaar geleden kwam ik via het internet in aanraking met het libertarisme, en niet veel later met het objectivisme.
Ik denk dat de schrijver van dit stuk ook een dergelijke weg moet afleggen maar dan precies in de tegenovergestelde richting. Dat hele non-agressie principe verhaal, en de uitvoerig beschreven moraal en de waarden uit het objectivisme is natuurlijk van belang, maar wat heb je er aan als het feestje over enkele decennia voorbij is. Het minimale wat we als mens zouden moeten proberen is te streven naar de radicaal geoptimaliseerde mens (en omgeving) met een langere levenspanne, al lukt het ons niet, dan is het maar voor onze (klein) kinderen. Een statement als deze geeft mij als redelijke volger van het objectivisme natuurlijk direct een filosofisch probleem, voor Rand is een (productieve, rationele) mens op den duur “af”, en voor een transhumanist is hij dat nooit. Het is zelfs de centrale gedachte binnen het transhumanisme. Ik adviseer te schrijver van dit stuk (HJ?) de volgende linken eens door te nemen (of ff contact met mij opnemen via de red.):
http://www.transhumanism.org/index.php/th/more/302/
(Transhumanism and the philosophy of Ayn Rand)
http://en.wikipedia.org/wiki/Libertarian_transhumanism
En tot slot
http://www.atlassociety.org/transhumanism-how-does-it-relate-objectivism
(What is Objectivism’s general stance on the concept of transhumanism, as well as the complex ethical, metaphysical, and political issues that it entails?)
Lees in iedergeval dat laatste artikel, uitstekend stuk over het transhumanisme (de filosofie die je feitelijk beschrijft) op een objectivistische website. De conclusie daarvan zal ik alvast verklappen:
“…By contrast, Objectivists, while not denying that we evolved, emphasize the robust capacities that humans actually have, which underlie Objectivism’s heroic view of man. Objectivism also emphasizes the fact that humans have free will and are capable of reason, as against those evolutionary claims that portray us as automatons. That we can be improved and strengthened doesn’t make us bad or incapable as we are. Indeed, it is glorious that we are increasingly able to take conscious control of our biological nature and are able to understand our world so profoundly as to be able to radically improve it.
In short, I think Objectivists can be Transhumanists and can learn from what Transhumanists investigate. But Transhumanists could benefit from the Objectivist view of human nature, ethics, and politics as well.”
HJ [7] reageerde op deze reactie.
@lieke [1]:
Het is deels een definitie kwestie. Wat iemand als altruisme ziet kan zoals je zelf stelt uiteindelijk niets meer dan eigenbelang zijn. LIEKE: omdat meestal een altruistische handeling vooral wordt ingegeven door eigenbelang. Dit is geen kwalijke vorm van altruisme, en betiteld Ayn Rand dan ook niet als altruisme, maar wat het is, al dan niet vermomd, eigenbelang.
Daarnaast kan er altijd sprake zijn van generositeit, barmhartigheid en medeleven. Zonder dat er direct sprake is van een eigenbelang. Ayn Rand is van mening dat deze generositeit vooral de goede personen ten goede dient te komen, dus die personen die een juiste rationele afweging hebben gemaakt mbt een bepaald risico, maar hebben verloren door een kwade kans.
Tenslotte is er afgedwongen altruisme. De voorgaande begrippen zijn volgens Ayn Rand niet altruisme maar eigenbelang dan wel generositeit. Afgedwongen altruisme om het maar eens duidelijk te stellen is uiterst verwerpelijk. Jouw vraag: Hoe kan dat tot stand komen zonder altruisme is de kern. Libertariers zijn van mening dat altruisme volgens de definitie van Ayn Rand verwerpelijk is. Maar dat generositeit en eigenbelang voldoende zijn om de noodzakelijke coordinatie mechanismes in een libertarische samenleving te financieren. (dus een zeer beperkte overheid die binnenlandse en buitenlandse veiligheid garandeert, alhoewel er natuurlijk hierover ook discussie is).
Je 2 dan wel 3 delen vraag probeer ik apart te beantwoorden
@lieke [1]:
Mbt je 2 dan wel 3 delen probeer ik mijn mening vorm te geven. Rationaliteit is een keuze. Iedereen heeft volgens mij een filosofisch kader. Daarmee bedoel ik niets meer dan een set basis principes die deze persoon voor waar aanneemt. Dit is niet meer dan een meetlat om de dagelijkse gebeurtenissen te beoordelen. Zonder steeds tijdsrovende fundamentele afwegingen te moeten maken. Je filosofisch fundament bespaart je tijd in het beoordelen van gebeurtenissen. Je hebt al dan niet bewust besloten te leven op basis van enkele principes.
Een van die principes kan zijn, collectiviteit is goed. Een andere kan zijn dat iemand het recht heeft op eigendom. Tegen dit kader weeg je de verschillende gebeurtenissen af. Op het ene moment ben je trots Nederlander te zijn als je ziet hoe door een nieuw Staats hulpprogramma een zwakzinnige in ieder geval een deel van zijn leven glimlachend door het leven gaat. Of hoe deze zwakzinnige opeens en kamer krijgt op een A1 locatie in Amsterdam om door het leven te gaan en niet in Almere wordt weggestopt. Op een ander moment erger je je aan een aanmatigende overheid die belastingen verhoogt en eigendomsrechten verkracht (bijvoorbeeld de pied a terre kwestie in Amsterdam). Waardoor voor veel gezonde werkenden alleen een huisje met tuin in Almere beschikbaar is.
In mijn ogen is het rationaliteit in je levenskader bepalend. In bovenstaand voorbeeld is geen sprake van een rationele levensvisie. Ik kies voor rationaliteit, maar dat is mijn keuze. De analogie van Ayn Rand van botsende auto’s is natuurlijk sterk. Maar je kan ook twee waterdruppels zien die botsen en dan samen een nieuw geheel vormen. Ik zie echter niet in hoe dat nuttig kan zijn, omdat ik als ik voor eigendomsrechten streef, de collectiviteit de nek omdraai en omgekeerd. Kortom, ik verspil mijn leven doordat mijn doelen tegengesteld zijn! Wil jij je leven verspillen. Lieke? Of accepteer je de soms nogal harde maatstaf van rationaliteit? En durf je je verder in Ayn Rand te verdiepen?
Ik moet je wel waarschuwen dat volgens mij Ayn Rand geen volledig antwoord geeft, maar het is wel een reis die de moeite waard is.
lieke [9] reageerde op deze reactie.
@Ron A te A [2]:
Ik heb me er gemakkelijk vanaf gemaakt door Ayn Rand zelf aan te halen in: http://www.vrijspreker.nl/wp/2010/08/ayn-rand-1-altruisme/#more-77508
Een vraag die ik soms stel is of iemand voor zichzelf mag leven of dat het beter is in ieder geval deels voor een ander te leven. Dan antwoorden de meesten vanuit hun collectivistische achtergrond dat het laatste beter is. Waarop ik dan zeg, dus jij leeft voor Pietje en Pietje leeft voor jou? En jij maakt een inschatting van wat Pietje nodig heeft en Pietje bepaalt waar jij blij van wordt? Is het dan niet handiger als Pietje voor Pietje leeft en jij voor jezelf? Want jij weet echt niet wat Pietje nodig heeft. En als we dit breder trekken, in een complexe maatschappij als de huidige betekent dit dat een Adolf of een ander persoon gaat bepalen wat we allemaal nodig hebben. En geven zowel jij als Pietje je zelfbeschikkingsrecht op aan deze heerser. Een tamelijk domme keuze. Leef gewoon voor jezelf en laat je niet misbruiken.
@Devidas [3]:
Devidas, dank voor de linkjes. Ik ga hier verder over nadenken, ik kende het begrip transhumanism nog niet. Een eerste reactie die wellicht niet stand houdt:
Wie bepaalt dat? Wie ben ik om te bepalen wat een geoptimaliseerde mens is? Eenieder heeft daar zo zijn eigen mening over. Ieder individu op deze wereld. Ik vanuit rationaliteit, een gelovige vanuit een religieuze handicap. Bovendien. Waarom zou ik moeten streven voor een betere kans voor toekomstige generaties? Is dat niet het moreel verleggen van dwang? Ik moet voor volgende generaties leven? Het is dus mijn ethische plicht om volgende generaties een betere genetische startkwalificatie te geven dan mogelijk is middels het genenmix apparaat dat de baarmoeder is? (sorry dames, ik heb een borreltje op). Edoch, wie ben ik om voor toekomstige generaties de optimalisatie te bepalen? ben ik slimmer dan de rest? Ik mag toekomstige generaties niet met schulden opzadelen, maar het is zeker niet mijn plicht om ze extra geld, levensverwachting dan wel middelen mee te geven, dat is iets dat ik niet als mijn plicht zie. De intellectuele uitdaging is natuurlijk groot. Maar de plicht is niet daar zoals ik op dit moment zie.
contact mogelijk middels Hub dan wel hj at fghj.nl.
Devidas [8] reageerde op deze reactie.
@HJ [7]:
De dames moeten we zeker niet wegjagen!
Hoop vragen, here we go:
“Wie bepaalt dat?”
-Bepaal je zelf, of breder: het individu. De meeste mensen proberen zichzelf al te verbeteren (bijv middels contactlenzen, scholing, schoeisel wat dan ook), ik stel alleen voor de zaak een beetje te accelereren.
“Wie ben ik om te bepalen wat een geoptimaliseerde mens is?”
-Het is in iedergeval niet een constante (in het transhumanisme). Het hoeft het ook niet voor iedereen gelijk te zijn. Ik bedoel vooral biotechnologische verbeteringen.
“Waarom zou ik moeten streven voor een betere kans voor toekomstige generaties? Is dat niet het moreel verleggen van dwang? Ik moet voor volgende generaties leven?”
-Voor ze leven is overdreven. Ik ga er vanuit dat iemand waarde toekent aan zijn kinderen. Het is in die zin dus geen zelfopoffering, maar het investeren in waarden, feitelijke egoïsme dus. Verder zou je het in eerste instantie kunnen zien als een persoonlijke goal, en mocht het niet (volledig) lukken dan hebben andere er nog wat aan, ze kunnen verder waar jij stopt. Ik heb het voor de duidelijkheid dus over het promoten, investeren en bestuderen van specifieke technologie om de mens te verbeteren.
Nog even een definitie:
Transhumanism is a way of thinking about the future that is based on the premise that the human species in its current form does not represent the end of our development but rather a comparatively early phase. We formally define it as follows:
(1) The intellectual and cultural movement that affirms the possibility and desirability of fundamentally improving the human condition through applied reason, especially by developing and making widely available technologies to eliminate aging and to greatly enhance human intellectual, physical, and psychological capacities.
(2) The study of the ramifications, promises, and potential dangers of technologies that will enable us to overcome fundamental human limitations, and the related study of the ethical matters involved in developing and using such technology
“Het is dus mijn ethische plicht om volgende generaties een betere genetische startkwalificatie te geven dan mogelijk is middels het genenmix apparaat dat de baarmoeder is?”
-Niet zo zeer betere genetische startkwalificaties, maar wel bepaalde technologie om de genen achteraf bijv te verbeteren. En of dat een plicht is, dat is een moeilijke vraag. Ik ben nog niet zover dat ik het objectivisme en transhumanisme volledig samengevoegd heb tot één duidelijke geïntergreerde filosofie.
Ik zie het persoonlijk wel een als een ethische plicht, vooral naar mezelf toe, maar ook naar degene aan wie ik waarde hecht.
“Edoch, wie ben ik om voor toekomstige generaties de optimalisatie te bepalen? ben ik slimmer dan de rest?”
-Dat ligt eraan vanuit welk perspectief je het bekijkt. Als ik nu met een nieuw revolutionair gehoorapparaat kom voor supergehoor (of het promoot, onderzoek etc) dan dwing ik toekomstige generaties niet om het te gebruiken, maar ze hebben wel de mogelijkheid (net als ik, het is dus al egoïsme).
Het zal ook zeker zo zijn dat er een tweedeling ontstaan tussen de übermenschen en amish achtige mensen die tegen technologie zijn.
“Ik mag toekomstige generaties niet met schulden opzadelen, maar het is zeker niet mijn plicht om ze extra geld, levensverwachting dan wel middelen mee te geven, dat is iets dat ik niet als mijn plicht zie. De intellectuele uitdaging is natuurlijk groot. Maar de plicht is niet daar zoals ik op dit moment zie.”
-Je focused teveel op het plicht gebeuren. Intellectuele uitdaging is ook niet de crux van het verhaal. Het gaat om het verbeteren van de mens, de vrijwillige (biologische) dood overwinnen, het universum verkennen. Feitelijk is het transhumanisme puur objectivistisch, op één punt na: zodra de doelen verschuiven naar niet in de realiteit gevestigde speculatie.
Dat is het echter in veel gevallen niet:
-Cryonics is al mogelijk (zijn er ruim 200 ingevroren nu, meeste in Amerika, enkele in Rusland) die hopen op revival als de tech. zo ver is.
-Het Blue Brain Project heeft een gedeelte van de hersenen van een rat volledig met behulp van een supercomputer van IBM in kaart gebracht, en laten virtueel laten functioneren. Binnen 10 jaar willen ze het hele menselijk brein in kaart hebben en bewustzijn creeren. Minduploading is geen science fiction meer. Zie ook de TED conference van Henry Markram http://www.ted.com/talks/henry_markram_supercomputing_the_brain_s_secrets.html
Lees deze FAQ eens door!
http://humanityplus.org/learn/transhumanist-faq/
…zal veel vragen beantwoorden.
Ik heb je verder een mailtje gestuurd, specifieke dingen kan je me daar vragen.
@HJ [5]: Ik probeerde aan te geven dat een mens meer is dan verstand alleen. Je hebt ook gevoelens en een fysiek lichaam. Het voorbeeld met de auto’s geeft aan wat gebeurt als twee dingen strijden om dezelfde plek: total-loss. De (schijnbare) tegenstelling vraagt niet om vernietiging van het tegengestelde maar om evenwicht. Op het persoonlijke vlak kan de ratio alleen heersen als gevoel en (de impulsen van) het lichaam begrepen en gerespecteerd worden. In een maatschappij kan alleen orde heersen als begrip en respect bestaat voor de samenstellende delen. Individueel eigendom kan best bestaan naast gedeeld eigendom. Uiteraard kunnen irrationele aspecten de boel verstoren. Wat mij betreft is dat deel van de lol. Het zorgt voor uitdaging om nieuwe oplossingen te vinden. Ik zou dat niet als nutteloos kunnen bestempelen, want het leidt tot bewustzijnsgroei, dus meer vermogen tot weloverwogen keuzes. Daarbij wil ik aantekenen dat zolang het bewustzijn niet volledig ontwikkeld is – zo dat al mogelijk is- rationaliteit geen objectieve maatstaven oplevert. Het hanteren van een (filosofisch) kader van basisprincipes is prima (ik doe dat ook), maar vereist volgens mij ook de flexibiliteit oom af en toe bijgesteld te worden. Leven is beweging, niet statisch.
HJ [13] reageerde op deze reactie.
irrationaliteit is dierlijk, rationaliteit menselijk. Maar ook moderne filosofieën willen terug naar de irrationaliteit, met name de mystiek. Dat is begonnen met Kant en zijn kritiek op rationaliteit (kritiek van de zuivere rede, een archi-slechte vertaling van de titel Kritiek der reinen vernunft). Wegens die kritiek is het duidelijk dat Kant een plaats wil geven aan “het onzichtbare”, het “onverklaarbare”, de mystiek, zeg maar.
En daar zijn heel wat dingen mis mee, niet in het minst dat vrouwen er veel en veel opener voor staan dan mannen, en dat moderne ecologistische stromingen er gretig gebruik van maken om hun strekkingen een pseudoreligieus karakter te geven, waar ze dan weer veel vrouwen mee aantrekken.
De vrouw, is mijn conclusie, en dat is geen verwijt, is gemiddeld dierlijker dan de man. Waarmee ik bedoel dat er onder mannen meer rationaliteit voorkomt dan onder vrouwen. Ik denk dat er essentieel niet zoveel verschil zit tussen de moederpoes die haar kleintjes bemoedert en de moedermens die hetzelfde doet. Al die gevoelens waar vrouwen het graag zo prijzend over hebben, zijn niet enkel des mensen, maar des zoogdieren (op zijn minst). Ook roemen vrouwen zich zo op hun “intuïtie”. Dàt hebben dieren ook, dat weet ik wel zeker. Natuurlijk hebben ze dat, want intuitië is een onbewuste manier om informatie te verwerken. Je krijgt informatie binnen – dikwijls “indrukken” genoemd, want meten wordt te rationeel gevonden – en die informatie verdwijnt in een soort kamertje in je hersens. Plots duikt er een inzicht of een beslissing op, die dan intuitief wordt genoemd. intuitie is gewoon een dierlijke, geautomatiseerde vorm van informatieverwerking waar geen actieve, bewuste gedachten bij nodig zijn. Dieren hebben waarschijnlijk geen andere methode en bij de mens neemt ze ook een belangrijke plaats in, maar meer bij vrouwen dan bij mannen. Het echte onderscheid tussen dieren en mensen is onze rationaliteit. En voor de duidelijkheid: ik wil niet gezegd hebben dat vrouwen irrationeel zijn en mannen rationeel. Zo zwartwit is het niet. Maar vrouwen bedienen zich minder van rationalteit om tot beslissingen te komen dan mannen. Gemiddeld. Behalve Ayn Rand dan (?) 🙂
Beste Bud, (reactie 10)
steengoeie reactie, compliment!
Groet,
Frank.
Je zegt irrationaliteit is dierlijk. Dit lijkt me een onjuiste omkering. Als je zou zeggen dat het dierlijke irrationeel is dan klopt het beter. Terecht stel je dat irrationaliteit ook voorkomt bij mensen. Dat mensen het vermogen tot bewuste keuze hebben ontwikkeld betekent niet dat we het hier hebben over twee tegengestelden van een en dezelfde eigenschap. Het vermogen tot bewustzijn is niet gekomen in de plaats van, maar heeft zich ontwikkeld naast of bovenop instinct (met hun eigen plek in de hersenen). Het zijn twee verschillende grootheden, die soms botsen en soms elkaar aanvullen. Eigenlijk is rationeel of irrationeel slechts een bijvoeglijk naamwoord. Een groene schoen en een rode schoen verschillen in kleur, maar hebben als overeenkomstige eigenschap dat het allebei schoenen zijn. Een rode bank en een rode schoen zijn allebei rood. Toch is het onderscheid in de functie van deze twee m.i. belangrijker dan de overeenkomst in kleur. Analytisch vermogen is in staat tot onderscheid mbt een veelheid van zaken: functie, kleur, doeltreffendheid, wenselijkheid etc. De ontwikkelde rede heeft geleerd en leert voortdurend welke van de te onderscheiden aspecten van belang zijn in verschillende context. Ervaring, geautomatiseerde informatieverwerking, bezinning, studie etc dragen allemaal bij aan die ontwikkelling.
@lieke [9]:
Dit is een heel belangrijke constatering. Deze beweging kan gestuurd worden door rationaliteit, dan wel door gevoelens. Gevoelens vloeien deels voort uit een referentiekader dat je door rationaliteit kan vormen. Of door anderen voor jou laten definieren door propaganda. Dat is jouw keus. Wat ik vraag is van tijd tot tijd een time out in te lassen. Waarin je je referentie kader herijkt aan je nieuwe inzichten. Dus even de rationaliteit de ruimte geeft. Dat is alles. Zelfstandig nadenken over je principes.
We zijn meer dan verstand alleen, er is een genetische en maatschappelijke programmering die invloed heeft. Als je echter claimt een soeverein individu te zijn dan dien je afstand te durven nemen van de maatschappij en je gevoel. En dien je rationaliteit als een hoger levenskader te erkennen. Deze rationaliteit moet echter wel rekening houden met de maatschappelijke en individuele omstandigheden waarin je verkeert. Dus er is een duidelijke interactie.
Een deel van de kunsten bestaat voor mij uit een interessante combinatie van tegenstellingen. Alhoewel ik zelf nooit kook, heb ik bewondering voor iemand die een intrigerende maaltijd kan bereiden met de juiste tegenstellingen in smaaksensaties. Dit soort zaken maakt het leven interessant.
Indien je echter beseft dat een deel van je waardenkader collectivistische oplossingen als juist beschouwt, terwijl een ander deel streeft naar het erkennen van prive eigendom, dan zal je een flink deel van je leven verspillen. Omdat er een onderliggende inconsistentie is. Je doelen zijn niet verenigbaar. Het goede nieuws is natuurlijk dat je hoe dan ook wint, je zet je leven in op 2 paarden. Maar anders dan het koken van een maaltijd zijn tegenstellingen hier niet te combineren. Er zijn geen contradicties, dat is een heel belangrijk begrip voor mij.
Waar Ayn Rand stelt dat een geest beheerst door tegenstellingen als een autobotsing vernietigd wordt, wil ik een genuanceerder standpunt innemen. Dit zou immers betekenen dat de meeste geesten heden ten dage vernietigd zijn, omdat een grote meerderheid, in ieder geval vandaag de dag, tegenstellingen heeft in zijn filosofische levenskader.
Comments are closed.