1,5 miljoen voor onderzoek naar vrije wil.
Filosoof Thomas Müller van de Universiteit Utrecht kan beginnen met zijn onderzoek naar de vrije wil van de mens. De wetenschapper heeft 1,5 miljoen euro gekregen van de Europese Unie om een antwoord te vinden op de vraag of vrije wil eigenlijk bestaat.
Het AD schrijft dat het geldbedrag komt met de titel “ERC Starting Grant” van de European Research Council, de Europese variant van de Nederlandse Vernieuwingsimpuls van NWO.
Tot zover de media.
De European Research Council had in 2009 een budget van 515 miljoen euro, om “wetenschappelijk onderzoek” te subsidiëren.
Het is natuurlijk een hele eer voor Thomas Müller om het vraagstuk “vrije wil” dat al sinds het begin van de filosofie centraal staat te onderzoeken en eindelijk het verlossende antwoord te mogen geven.
Want de meningen sinds het ontstaan van de filosofie lopen nogal uiteen.
Ondanks dat ik een leek ben op dit gebied wil ik u toch een korte samenvatting geven (via Wikipedia) over de problemen, visies en tegenstrijdigheden die Thomas Müller in zijn onderzoek zal tegenkomen.
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie, volgt de volgende samenvatting.
De vrije wil is het vermogen van rationeel handelende personen om controle uit te oefenen over hun daden en beslissingen. Om antwoord te kunnen geven op de vraag of dit vermogen werkelijk bestaat, moet worden nagegaan wat het verband is tussen vrijheid en oorzakelijkheid en dient het al dan niet deterministische karakter van de natuurwetten te worden onderzocht. De diverse filosofische stromingen verschillen van mening over determinisme versus indeterminisme (zijn alle gebeurtenissen bepaald of niet?) En over incompatibilisme versus compatibilisme (sluit determinisme vrijheid uit of niet?). De deterministen bijvoorbeeld betogen dat het universum deterministisch is en dat vrije wil daarom niet kan bestaan.
Wat de vrije wil betreft bestaan er in de filosofie de volgende stromingen:
- Determinisme: de leer dat alle gebeurtenissen onder invloed van de natuurwetten volledig bepaald worden door voorafgaande gebeurtenissen en impliceert dat de wil niet vrij is.
- Compatibilisme: de visie dat vrije wil en determinisme met elkaar verenigbaar zijn.
- Incompatibilisme: is de visie dat het onmogelijk is om een geloof in een deterministisch universum in overeenstemming te brengen met een geloof in vrije wil.
Het harde determinisme is de versie van het incompatibilisme die het determinisme omarmt en het idee dat mensen een vrije wil hebben rigoureus verwerpt.
Het metafysisch libertarisme heeft met het harde determinisme uitsluitend gemeen dat het de compatibilistische visie verwerpt. Aangezien libertariërs het bestaan van de vrije wil accepteren, moeten zij het determinisme ontkennen en uitgaan van een indeterminisme dat compatibel is met vrijheid.
Tot zover de korte samenvatting. (U kunt het uitgebreid lezen op Wikipedia en andere websites.)
Als Thomas Müller tot de conclusie zou komen dat zoals de deterministen beweren de vrije wil niet bestaat dan komt de overheid en de EU in grote problemen.
Als de vrije wil niet bestaat dan is het individu ook niet verantwoordelijk voor de daden en de daaruit voortvloeiende gevolgen. Elk misdrijf zou niet bestraft kunnen worden, omdat justitie er vanuit gaat dat een misdrijf gepleegd moet zijn uit vrije wil. Indien bijvoorbeeld moord niet uit “vrije wil” is begaan dan wordt de aanklacht meestal doodslag.
Ook de “democratie” zou niet langer in de huidige vorm kunnen bestaan, aangezien de kiezers niet over een vrije wil beschikken, kunnen zij dus ook niet kiezen.
Een vrije wil impliceert namelijk ook een keuzemogelijkheid.
Als volgens de deterministen alle gebeurtenissen onder invloed van de natuurwetten volledig bepaald zijn, nu en in de toekomst, dan moet het voor elke aanhanger niet moeilijk zijn om per individu aan te geven hoe zijn/haar levensloop eruitziet.
In mijn ogen, (maar ik ben een leek natuurlijk) is het vrije wil versus onvrije wil.
Dus vrijheid versus dwang.
En dat brengt me op de uitslag van het door Thomas Müller nog te verrichten onderzoek.
Het wordt het ontkennen van de vrije wil oftewel het determinisme.
En wel om de volgende reden: het is de vrije wil van Thomas Müller om een onderzoek te doen naar de “vrije wil”, maar met mijn vrije wil om niet gedwongen te willen worden om hieraan mee te betalen wordt geen rekening gehouden.
U en ik worden gewoon gedwongen.(Vaarwel vrije wil.)
Benieuwd wat jij hebt mogen declareren voor dit passende ‘onderzoek’. Niets, waarschijnlijk; dan had je dit stuk minimaal moeten ‘verwolligen’ tot een pagina of 40. En voor het toegekende bedrag waarschijnlijk nog wat meer.
Lucratieve ‘onderzoekjes’ wel, voor de ‘onderzoeker’ dan, op kosten van anderen. Moet een ‘Balkenende-normer’ toch ruim 8 jaar voor werken…
Arthur Schopenhauer won in de 19e eeuw een prijs van – als ik me niet vergis – 100.000 RM met zijn boek ‘De Vrijheid van de Wil.
Ik heb het boek gelezen en het is zware saaie kost, maar zeker de moeite waard.
Het boek is er dus al lang. Het kan best zijn dat Schopenhauer conclusies trekt die niet passen in de 21e eeuw. Persoonlijk vind ik het gemiddelde niveau van veel 19e eeuwse schrijvers hoger dan uit enig ander tijdperk. Het is zeker ver verheven boven het hedendaagse.
inderdaad geldverspilling, dit is allang bewezen. Vrije wil is niet compatibel met de speciale relativiteitstheorie, die in vele experimenten bevestigd is. Verder zijn er nog een aantal andere bewijzen vanuit logische en empirische hoek.
Interessant is dat een overheid dit soort onderzoek financiert. Ik ben niet van mening dat de overheid zo maar geld in het rond strooit naar Jan en alleman (ik krijg immers nooit wat). Achter zoiets zit altijd een onbewuste reden (iemand die determinisme accepteert als zijnde waar, moet natuurlijk altijd onderschrijven dat OVERAL een reden voor is in het verleden, dus ook hiervoor)
Ik kan echter zo gauw niet bedenken waarom hier geld aan gegeven wordt. Datzelfde probleem heb ik overigens met ruimtevaart en elementair onderzoek naar natuurkunde zoals in Cern. Wat is het belang van overheidspipos bij de financiering van dit soort zaken?
Peter de Jong [8] reageerde op deze reactie.
Het metafysisch libertarisme heeft met het harde determinisme uitsluitend gemeen dat het de compatibilistische visie verwerpt.
Waarom is dat zo dan? Ik denk juist dat vrije wil wel degelijk compatibilistisch is. Je kunt namelijk op basis van ervaringen van jezelf en/of een ander (!) besluiten iets wel of niet te doen.
Verwerpen van determinisme is tevens ontkennen dat levenservaring mee kan spelen bij het nemen van je beslissingen.
Wel zware kost hoor 😀
pcrs [5] reageerde op deze reactie.
@Ron A te A [4]: De meeste vrij willers beweren niet dat er helemaal geen causale invloeden op gedrag zijn, maar slechts dat er een groot deel causaal verloopt, maar dat er een soor umpire is die onafhankelijk van causale ketens opereert en een finale beslissing neemt
Victor Lamme (hersenonderzoeker aan de UvA) kreeg in 2008 zo’n ERC Grant van 2,3 miljoen.
http://www.uva.nl/onderzoek/index.cfm/41314DBA-1321-B0BE-A4CA9BA2638BDA7A
Hij kwam tot de conclusie dat de vrije wil niet bestaat (ons onderbewuste reageert veel eerder, neemt zelfstandig beslissingen en sluist maar een deel van de info door naar ons bewustzijn).
http://www.robwijnberg.nl/blog/essay-zin-109-is-de-vrije-wil-een-illusie/
Libertariërs hebben dus pech gehad. 😉
Was dit niet wat de Europese Commissie wilde horen? Met een filosoof kan je idd meer kanten uit.
Indien er geen vrije wil is, dan wil dat natuurlijk niet zeggen dat er geen verschillende meningen zijn.
De keuze van eenieder wordt nog steeds door de historie en de genetica van de persoon bepaald.
Er bestaat echter toeval in het dagelijkse leven.
Dit betekent dat de belevenissen van personen niet voorspelbaar zijn (net de bus gemist, die vanwege een groen stoplicht een keer op tijd was).
Het gevolg is dat de persoonlijke keuzes niet voorspelbaar zijn, en het al of niet diep overdenken van keuzes mede van toeval afhangen.
De democratie is dus niet in gevaar. De mensen hebben nog steeds meningen.
In hoeverre men er verantwoordelijk voor kan worden gehouden is een ander verhaal.
@pcrs [3]: “Ik kan echter zo gauw niet bedenken waarom hier geld aan gegeven wordt. Datzelfde probleem heb ik overigens met ruimtevaart en elementair onderzoek naar natuurkunde zoals in Cern. Wat is het belang van overheidspipos bij de financiering van dit soort zaken?”
Er bestaat een militair-industrieel complex (Dwight Eisenhower en Fred van der Spek hadden gelijk). De grote bedrijven die daarin meedoen leveren ook de hoogtechnologische apparatuur voor ruimtevaart- en onderzoeksprojecten (w.o. prestigeprojecten als CERN en ITER). Net als bij defensie is het een beschermde markt waar zeer veel belastinggeld in omgaat. Ook hier kan men met een vork (vierdubbel) factureren. Deze rijke bedrijven steunen graag de politici die hen van dat geld blijven voorzien.
pcrs [10] reageerde op deze reactie.
Er is een veel gebezigde combinatie van woorden die alle onderzoeken teniet doet naar de vrij wil.
“mag niet! Of wel, verboden”
@Peter de Jong [8]: In principe zou dat echter voor alle bedrijfstakken kunnen gelden. Toch lijken sommige takken daar succesvoller in dan anderen (boeren, universiteiten, onderwijs, militair industrieel complex, financieele dienstverleners). Detailhandel bijv niet. Middenstand ook niet.
Ik denk dat daar een reden voor is. Als je die te vriend houdt is je machtsbasis verzekerd. Ook de reden dat overheden monopolies hadden/hebben op wegen/post/telecom/infrastruktuur. Die heb je nodig om een opstand te organiseren of te onderdrukken.
Telecom monopolie is wel ‘opgegeven’, maar elke operator moet volledige inzage geven aan de overheid. Ze besteden de uitvoering uit, maar blijven controle uitoefenen. Zeg maar het fascistische model. Spoorwegen zijn ook genationaliseerd, maar aandelen blijven eigendom van de staat.
Peter de Jong [11] reageerde op deze reactie.
@pcrs [10]:
In principe zal ieder bedrijf proberen een voet tussen de deur te krijgen en zich zo van een gestage stroom van lucratieve overheidsopdrachten te voorzien (is er nog ergens in NL een kruising die niet van een rotonde is voorzien? 😉
Dat de militaire bedrijven daarin het meeste succes hebben komt omdat de staat voor haar voorbestaan en haar binnen- en buitenlandse politiek geheel van wapens afhankelijk is. Dat geldt ook voor de financiële instellingen ivm de monetaire politiek. En voor de energie- en bouwbedrijven.
Grote retailers als Wal-Mart en horeca als McDonalds hebben veel minder in de melk te brokkelen. Die moeten individuele politici kopen en hopen dat wettelijke regelingen een beetje hun kant opgaan.
===
Fletcher: One civilian dead for every ten terrorists. That’s an acceptable ratio.
Frank Murphy: Unless you’re one of the civilians.
– Blue Thunder (1983)
http://www.youtube.com/watch?v=sd3lDhyM21M
*Ook de “democratie” zou niet langer in de huidige vorm kunnen bestaan, aangezien de kiezers niet over een vrije wil beschikken, kunnen zij dus ook niet kiezen.*
Ben ik nu de enige die denkt dat het dit nu precies is waar het om gaat.
De EU geeft alleen maar geld tbv onderzoeken waar zij iets “mee
kunnen” of iets “aan hebben”. Ik ben bang dat op langere termijn
uiteindelijk op zowel europees als landelijk niveau zal blijken, dat
het kiezen, het stemmen het best kan worden afgeschaft, want
het gepeupel heeft toch geen vrije wil. (Dit laat onverlet wat ik
van het huidige systeem vind.)
Bottomline zal ongetwijfeld zijn dat er meer onderzoek benodigd is en dus ook meer geld. 🙂
Wat een geleuter over vrije wil …
Ik ben volledig vrij om op het onderzoek van Muller te reageren ja dan nee.
Hub Jongen is volledig vrij om die reactie ja dan nee publiek te maken.
De filosofische vraag ( of is het een theologische?) is hiermee volstrekt duidelijk beantwoord.
Edoch: ik zie Femke Halsema… Ik ben volledig vrij ( dacht ik altijd ) om het ja dan nee met haar eens te zijn. Maar:
Ik ben een man en mijn biologische samenstelling ( vermoedelijk zijn het mijn hormonen..) dwingen mij om haar te zien als een goedgebouwde vrouw met fraaie dijen. Dat kan ik niet onderdrukken.
Hoe moet dat nou met mijn vrije wil ?
Nader onderzoek is toch nodig …
Comments are closed.