Moderne kunst heeft zijn tanden gezet in de bewakingsstaat. De visie op de 
verzamelwoede van overheden en multinationals is tegenwoordig te vinden in galerieën en (virtuele) kunstruimtes. Het nieuwste voorbeeld is een expositie genaamd Watching You, Watching Me door de Open Society Foundations in New York.
Hierin een creatie van Hasan Elahi dat lijkt op een wandtapijt. Elahi werd in 2002 op het vliegveld van Detroit aangehouden en verhoord door FBI agenten ‘omdat zijn naam op een lijst met mogelijke terroristen stond.’ Elahi – een professor aan de universiteit van Maryland – begon een eigen bewakingsproject waarin hij foto’s nam van alles wat hij deed. Hij zette dat op zijn website en stuurde dat naar de FBI. Ruim 70.000 foto’s van gebouwen waar hij was, bedden waarin hij sliep, wegen waarop hij reed en toiletten die hij bezocht.
In zijn woorden: “By disclosing mundane details about my daily life, I am simultaneously telling everything and nothing about my life,” he writes in the exhibit brochure. “I am flooding the market with banal information, and questioning its inherent meaning and value for intelligence purposes.”
Artwork door Hasan Elahi
Voor de tentoonstelling maakte Elahi een groot tapijt bestaande uit kleine reproducties van 32.000 stuks van zijn foto’s.
Bewakingskunst — of zoals een academicus het noemde artveillance — past in een creatieve traditie die tot zeker 1930 teruggaat. Toen nam Walker Evans al stiekem foto’s op straat met zijn Leica onder zijn jas.
De nieuwste golf van bewakingskunst begon vanaf 9/11 en kreeg momentum door de openbaringen van Edward Snowden over de NSA en Wikileaks.
Ook in de tentoonstelling fotojournalist Tomas van Houtryve. Hij liet een drone over Amerikaanse steden vliegen en foto’s maken. Hij gebruikte gebeurtenissen en locaties waarbij in Pakistan en Afghanistan doden vielen door droneaanvallen. Simon Menner, een Duitser die met een stofkam door de Stasi archieven ging om foto’s van hun eigen agenten te verzamelen.
Trevor Paglen heeft meer dan 4.000 codenamen van de door Snowden gelekte NSA documenten verzameld en hier een kunstwerk van gemaakt.
Code Names door Trevor Paglen
In een donkere ruimte worden deze codenamen als langzaam omhoogkruipende kolommen geprojecteerd. Het effect is duizelingwekkend. Terwijl de namen omhoog gaan, lijkt het alsof je in een mijnschacht van oneindige surveillance valt.
Heather Dewey-Hagborg heeft DNA monsters verzameld van alledaagse zaken als sigarettenpeuken, kauwgom en haar. Dit DNA gebruikt ze om portretten te maken. Brian House en Kyle McDonald maakten afluisterapparatuur dat er uitzag als een lamp. Ze hingen het op in een restaurant, een bibliotheek en een lobby waarna ze de snippers afgeluisterde gesprekken tweeten onder de noemer Conversnitch.
Dit soort kunstprojecten kunnen meer losmaken dan de zoveelste Kamervraag of enquete. Een groep van 14 artiesten heeft onlangs een CD uitgebracht onder de naam NSA Listening Party – songs against surveillance. Er is poëzie uitgebracht en bijna wekelijks is er een nieuw kunstinitiatief gericht op de afbraak van privacy.
In Nederland bracht Peter van de Werve de irProjector waarmee hij met infrarood licht boodschappen op bewakingscamera’s bracht. En zelfs wat er in het kleinste kamertje gebeurd, blijft niet geheim…
Het lijken mij goede acties om deze praktijken bekend te maken.
Maar is dat nu Kunst?
Onder welke definitie?
Seneca [2] reageerde op deze reactie.
@Hub Jongen [1]: Ik ga mijn handen niet branden aan wat kunst is en wat niet. Alleen al over de definitie van kunst kan je eindeloos discussiëren: http://www.thefreedictionary.com/art
Kunst heeft geen definitie, kunst is kunst als het als kunst herkend wordt.
Er is ook kitsch, dat wordt door velen met kunst verward.
Echte kunst kan je raken, beetje anders dan een kogel, maar wel met impact.
MMAP [4] reageerde op deze reactie.
@Johnny [3]: Okay, dank je.
Ik dacht altijd dat kunst onrendabele uitingen van creativiteit waren die alleen met subsidies (onder dwang geroofd van anderen) in stand konden worden gehouden. En waar zichzelf tot elite verheven mensen erg vagen dingen over denken te moeten zeggen.
En kitsch (of plat vermaak, of creativiteit zonder diepgang, of welke “negatieve” definitie ook) kunst is die gewoon via een vrijwillige marktwerking wél rendabel in stand gehouden kan worden en indien niet, jammer dan en einde kitsch.
Maar ik zag dat dus verkeerd.
En nee, ik heb zelf ook niets met Frans Bauer zijn muziekkeuze, maar die gozer verkoopt in ieder geval zijn platen vrijwillig aan het plebs. Terwijl de stijve nekken die naar een concert van het symphonie-orkest in hun opgedirkte en zelf verzonnen elitaire namaakwereldje zonder de subsidies waarschijnlijk het kaartje te duur zouden vinden. (of niet kunnen betalen)
On-topic: dubbel gevoel over dit soort uitingen/kunst/kitsch. Enerzijds wellicht een goede manier om dit “1984”-systeem bekender te maken, anderzijds zijn de subsidieslurpers die dit gaan bekijken misschien al te immuun geworden om hen met de boodschap hiervan te bereiken en vinden zij het gewoon “mooi”. Omdat het in hun verzonnen elite-wereldje het juiste is om te vinden. (?)
Seneca [5] reageerde op deze reactie.
Hub Jongen [6] reageerde op deze reactie.
@MMAP [4]: Het merendeel van deze genoemde kunstprojecten komen uit de VS. Daar wordt kunst niet gesubsidieerd door de staat. Heb over het verschil tussen bijvoorbeeld het MoMa in New York (afhankelijk van duizenden vrijwillige sponsors) en het Stedelijk in A’dam destijds nog een artikel geschreven: http://www.vrijspreker.nl/wp/2006/05/kunst-en-de-markt/
@MMAP [4]:
Goed gesteld.
Laten we beginnen met het afschaffen van het ministerie van Cultuur hoog op de lijst van projecten voor de Vrijheid te plaatsen.
Als eerste stap het voorbeeld van Amerika volgen? Zie reactie 5.
Comments are closed.