Er wordt veel gesproken over referenda en binnen de Libertarische beweging is er wat onenigheid of referenda wel een goed middel zijn om wetten of regels aan te nemen of af te schaffen. Eén land waar dit al decennialang met succes wordt toegepast is Zwitserland.
Zwitserland geeft aan hoe men om zou moeten gaan met referenda. Er zijn referenda op lokaal, kantonnaal en confederaal niveau. Alle referenda moeten aan bepaalde eisen voldoen om toegepast te worden ten aanzien van de verandering van de wetgeving.
Het succes schuilt natuurlijk in de decentrale opbouw van de Zwitserse staat. Het is een confederatie die uitgebreide bevoegdheden verleent aan de individuele kantons. Er moeten een aantal handtekeningen worden opgehaald alvorens men een referendum uit kan schrijven.
Voor de Nederlandse situatie kan dit gunstig uitpakken, want als eenmaal het referendum over de Europese grondwet is gehouden, dan is de weg vrij om ook hier het referendum te integreren in de politieke besluitvorming. Niet alleen kan men dan wetten aannemen, maar zou men ook wetten kunnen afschaffen, bijvoorbeeld die wetten die hun doel voorbij hebben geschoten. De referenda zouden dan op nationaal, provinciaal en gemeentelijk niveau kunnen worden ingevoerd.
Het zou daarom aanbeveling verdienen om een begin te maken met de wijziging in de grondwet om referenda mogelijk te maken. Er zouden dan telkens bijvoorbeeld 300.000 handtekeningen moeten worden verzameld alvorens een nationaal referendum zou kunnen worden gehouden, minder handtekeningen zouden natuurlijk noodzakelijk zijn bij provinciale en gemeentelijke referenda.
Het besluitvormingsproces wordt dan actief gemaakt voor het volk in plaats van nu een passief kiesstelsel, waardoor de betrokkenheid van de mensen verder wordt vergroot bij belangrijke beslissingen. Politici kunnen deze wetsinitiatieven toetsen aan de grondwet om vervolgens dan deze te implementeren. De ambtenarij houdt zich alleen maar bezig met de naleving daarvan.
In een klassiek-liberale samenleving hebben deze referenda betrekking op justitie, politie en defensie. Alle andere sectoren worden dan langzaam en gefaseerd gedecentraliseerd en uiteindelijk ook geprivatiseerd, zodat deze buiten het bereik komen te liggen van politici en belangengroeperingen.
Het grote voordeel is dat op deze manier men de machtsbasis afbakent van de politiek en ambtenarij, zodat avonturen zoals EU-superstatisme en militaire interventies tot het verleden gaan behoren, tenzij Nederland direct in haar veiligheid wordt bedreigd.
Albert Spits
