Er zijn tenminste 3 initiatieven om libertarische gemeenschappen te stichten. De colonistas zijn Nederlanders en Vlamingen die onderzoeken of er een vrijere toekomst mogelijk is in Galicië. Door een verlaten dorp te restaureren. De plannen worden steeds concreter:

Er is dit jaar weer een bijeenkomst: 17 December vanaf 14.00 in Almere. Om je op te geven, mail naar info@vrijspreker.nl. Vorig jaar toen alles wegens de Ausgangssperre potdicht zat, verzorgden we onze eigen catering. Dat ging prima en vergroot het groepsgevoel. Dus doen we dat dit jaar weer. Geef even door of je wat meeneemt en wat.

Binnen onze kerngroep was er de wens om iets meer zekerheid te krijgen over het eigendom van de huizen die we op het oog hebben.

We laten daarom onze bevriende makelaar Frank en diens notaris de eigendomssituatie nagaan van enkele huizen. Ik verwacht weinig verrassingen, maar het is goed die uit te sluiten.

Herfst & winter in Galicië

Het lijkt evident dat je in warmere landen er ’s winters warmer bij zit, maar niets is minder waar. Zo woonde ik drie jaar lang in één van de warmste steden van Europa, Limassol. Deze kuststad op Cyprus kent nauwelijks winters. De koudste dag die ik meemaakte werd het 4 graden met natte sneeuw. Met maar dertig dagen regen in een jaar waren ook ’s winters de meeste dagen stralend zonnig met in de middag een graad of 15 tot 20. Desondanks worden huizen ijzig koud. Aan isolatie en centrale verwarming doet men niet, en vanwege de vele aardbevingen, giet men daar hele gebouwen uit gewapend beton. Dat duurt even voordat het afkoelt, maar eind december daalt de temperatuur binnenshuis naar 15 graden en is het alleen maar goed toeven voor een straalkachel.

In Galicië wordt het een stuk kouder dan op Cyprus, dus hebben moderne huizen hier meestal centrale verwarming en een beetje isolatie. Dit gaat echter niet op voor oude huizen, zoals in ons dorp. Hoe hou je die warm?

Een goede proef op de som is het huis dat we nu huren, nabij de kerk van Pobra. Het is ten minste twee eeuwen oud met massief stenen muren van een meter dik. Met mijn lief geboren in een tropisch land en twee kleine kinderen is het zaak om het huis aangenaam warm te houen. Toen we het huurden eind september beloofde de huisbaas er een houtkachel in te zetten. Een paar weken geleden kocht hij een zeer goedkoop modelletje van de Spaanse firma Theca. Ik had er mijn twijfels over, vooral omdat de kachel van boven gevoed moet worden. Maar je moet een gegeven paard niet in de bek kijken, bovendien is het een interessant experiment: hoe goed werkt de goedkoopste kachel in de markt?

Een gat in een ongemetselde muur maken van een meter dik is geen pretje. Er komt veel meer steen uit dan je wilt en je loopt risico dat de muur te veel uit elkaar valt. In eerste instantie ging de schoorsteen horizontaal door de muur, om met een haakse hoek boven het dak uit te komen. Dit resulteerde echter in een schoorsteen die niet goed trok, rook in het huis en een vuur dat niet goed aan bleef. Er zat niets anders op dan het gat nóg groter te maken en de pijp te monteren onder een hoek van 45 graden. Maar wát een verschil! Geen rook meer en een ronkend kacheltje.

In al zijn simpelheid is deze kleine kachel een vernuftig ontwerp, waar de aangevoerde lucht wordt voorverwarmd en een kijkgat tevens wat extra zuurstof toedient voor een volledige verbranding. Drie blokje hout waren voldoende om het huis 12 uur lang aangenaam warm te maken. Totale kosten: 160 voor de kachel, 100 euro voor de goedkoopste gegalvaniseerde 100mm pijpdelen + een zak cement en twee dagen werk voor de nieuwsbriefschrijvert. Tegen lokaal loon zou dit laatste 240 euro kosten. Totaal 500 euro.

Het enige nadeel aan dit ontwerp is dat een groot deel van de warmte die gegenereerd wordt zó de schoorsteen uitvliegt.
Er bestaan echter twee bijna vergeten alternatieven: een Rumford haard, en een tegelkachel.

Een Rumford haard is een slimgevormde open haard waar de schoorsteen gebruik maakt van het venturi effect voor een optimale verbranding. Doordat de haard maximaal open is, wordt bijna alle warmte de ruimte ingestraald, zonder rookproblemen. Ze hebben een zeer hoog rendement en het genot van open vuur, maar het huis wordt niet verwarmd wanneer het vuur uit is. Een tegelkachel of finoven doet dat wél, door de hete lucht die anders de schoorsteen uitvliegt eerst te leiden door een horizontaal massief stenen rookkanaal. De stenen nemen de warmte op en stralen die gedurende vele uren uit.

Een goed ontworpen tegelkachel maakt ook gebruik van het venturi effect voor een volledige verbranding. Zo hoeft men ’s ochtens alleen een kort en intens vuur te maken om het huis de hele dag te verhitten.
De grote gietijzeren kookstellen die men veel in de regio ziet zijn een variatie op de tegekachel. Zowel in het Zwijnenhuis als dat van de vier zussen zat een kookstel met een grote massa en een rookkanaal dat deels horizontaal loopt. Tweedehands kan men zo’n kookstel kopen vanaf 500 euro. Nieuw heb ik ze gezien voor 1600 euro, waarbij sommige modellen ook water verhitten. Onze buren in Pobra houden hun hele huis warm met zo’n opzet. Zonder isolatie. ’s Lands wijs, ’s lands eer.

Laat de winter maar komen!

Eerdere Colonistas artikelen: X, IX, VIII, VII, VI, V, IV, III, II, I.

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR

11 REACTIES

  1. Houtstook heeft veel voordelen. Je ziet in één oogopslag hoeveel voorraad je nog hebt, het verouderd niet en het groeit vanzelf weer aan.

    Zaak is wel een efficiente houtkachel idd. Geisoleerd, met massa en “labirinth” om de rookgassen vertraagd af te laten voeren. Wij hebben een Lobbe van Leenstra kachels. Een rocketstove kan ook, die kun je zelf maken. Tegelkachel idem, bouwplannen en workshops bij De Twaalf Ambachten / De Kleine Aarde.

    Beter nog is gebruik maken van de aanwezige zoninstraling. Het passiefhuisconcept positioneert ramen richting de zon voor opwarming met de juiste dakoverstekken om oververhitting te voorkomen. Kierafdichting en WTW installatie om warmte her te gebruiken. De woningen die we gaan bouwen in Hanzedorp zijn van dit passiefbouwconcept.

    De dikke massieve muren in Spanje zijn een voordeel, dat dempt iig het verschil tussen dag- en nachttemperatuur.

    • Gebruik maken van de zoninstraling doet men in Spanje ook: men ziet veel balkons met grote ramen. Wanneer de zon schijnt en het goed opwarmt, zet je de deur naar het balkon open om die warmte binnen te laten. En op een donkere dag en ’s nachts doe je ‘m dicht.
      Oude oostblokflats hebben ook zo’n zonnekamer. Het is uiteraard de perfecte plek om de was op te hangen.

      • Maak er dagelijks gebruik van, zolang het niet bewolkt is.
        Met maar een heel klein beetje zon wordt mijn huiskamer hier zo 3 tot 4 graden warmer, met de uitzicht op het zuiden vanuit mijn huiskamer.
        Zelfs als het buiten behoorlijk koud is en hier binnen ook.

    • Een passiefhuis moet wel goed worden geisoleerd. Warmteverliezen zijn: dak 30%, ventilatie 20%, gevel 20%, ramen 15%, vloer 15%.

      Enkel glas geeft een oncomfortabele koudeval in de kamers. Dat vervang je als eerste door dubbel glas (met renovatiekozijnen).

      Dak- en vloerisolatie is makkelijk en goedkoop. Het geeft een enorme besparing.

      Gevelisolatie is zeer economisch als je spouwmuren hebt waar je isolatiekorrels kan inblazen. Oudere woningen hebben meestal massieve muren. Dan wordt isoleren veel duurder. Gevelisolatie aan de buitenzijde is 10% efficiënter dan aan de binnenzijde. De gevelplaten worden gestuct en geschilderd, zodat het huis er van buiten netjes uitziet.

      Een passiefhuis is volledig kierdicht en heeft een geforceerde ventilatie op zonnepanelen (off grid systeem met accu-opslag) met warmteterugwinning. Houtstook is dan niet nodig. Deze unit zorgt ook voor de juiste vochtigheidsgraad (40-55%). Een zonneboiler levert warm water.

      Een passiefhuis is tot 15% duurder dan een conventionele woning.

      https://kostentracker.nl/passiefhuis-kosten-prijsvoorbeelden-besparingstips-en-meer

      • Aardig interview over de bouw van een passiefhuis. Een comfortabel binnenklimaat en extreem laag energieverbruik door toepassen van veelal bestaande technieken. Geen warmtepomp of houtkachel meer nodig! Jos Mulder legt het uit in een podcast van De Nieuwe Tijd:
        https://youtu.be/JQTEQd5WjQY

  2. Kijk niet alleen naar eigendom, maar ook naar hypotheekrecht en andere absolute/zakelijke rechten. Zeker bij een bouwval. Is straks de bouwval opgeknapt en meer waard geworden, meldt zich iemand met een recht van hypotheek. Bedenk daarbij dat registers niet altijd uitputtend zijn.

  3. Ik heb zelf een bijna 100 jaar oud huis gekocht en helemaal leeg getrokken. Vloer geïsoleerd met 40 cm schuimbeton, daken met 16-18 cm steenwol en gevel met 8 cm PIR. Ventilatie met WTW geïnstalleerd (afzuiging in WC, keuken en badkamer, inblazen in slaapkamer en 2x woonkamer) en vervolgens een lemen batch-rocketstove gebouwd.

    Een rocketstove heeft een tweede beluchting in een zgn heatriser die zich achter de vuurpoort zit (venturi). Door die 2e beluchting ontstaat er een soort naverbranding van rookgassen (wat het geluid van en raketmotor geeft, vandaar de naam) en stijgt de temperatuur tot bijna 1.100 graden! Die vlam in de pijp wordt langs dak en wanden van de binnenmantel geleid naar de echte schoorsteen die op de bodem (vloer) begint. De warmte wordt afgegeven aan een 10 cm dikke lemen muur (buitenmantel). Na het verstoken van twee wegwerpvlonders (pallets) in twee uur tijd wordt de muur warm (warmer dan handwarm) en straalt deze tot 24 uur (praktijk: 16 uur) warmte uit. Dankzij de ventilatie met WTW wordt het hele huis verwarmd!

    Het bouwen van zo’n kachel kostte me zo’n € 3.500, inclusief gegoten kern, chamotte, leem en leemstenen, schoorsteen en laten lassen van RVS drager voor de kern. Meer info op https://batchrocket.eu/ Wie niet aan gratis hout kan komen, heeft per seizoen slechts 1-1,5 kuub nodig. De verbranding is zo heet, dat er alleen ruikbare rook ontstaat bij het opstarten, na een kwartier ruik je niets. 95% van de warmte gaat het leem in en je stookt maar 2 uur per dag. En alleen de beluchtingspijp (op maat laten lassen voor 80 euro) moet om de paar jaar vervangen worden.

    Let op: dit systeem werkt beduidend veel beter met een ventilatie met WTW! Je hebt wel lekkere stralingswarmte van de kachel, maar buiten het bereik van de warme wanden voel je een stuk minder warmte. De lucht die wordt opgewarmd stijgt naar het plafond en daar wonen geen mensen. Pas met zo’n ventilatiesysteem komt die lucht in beweging en wordt de warme lucht door het hele huis verspreid. De ventilatie met WTW kostte rond de 4.000 euro (verbruik: enkele tientallen Wattjes).
    Een WTW zorgt er voor dat de warme lucht die naar buiten wordt afgevoerd de verse binnenkomende lucht voorverwarmd. Mijn Orcon heeft een efficiëntie van 97%. Als de lucht binnen 20 graden is, en buiten is het 0 graden, dan is de binnenkomende (verse) lucht verwarmd tot 19,7 graden. De uitgaande (vieze) lucht zit dan op -19,7 graden! Het geluidsniveau is – zelfs op de maximale stand – acceptabel en op de lagere standen praktisch onhoorbaar.

    • Ha, u was me voor. Ik had dit systeem in gedachten toen ik het artikel las. Een rocketstove werkt fantastisch.
      –
      Afhankelijk van de verkrijgbaarheid zou een kolenkachel een ander idee kunnen zijn, voor relatief kleine huizen kun je met weinig kolen per jaar toe. Nadeel is wel dat de slag dan ergens zal moeten worden gedumpt.
      –
      Aangezien het hier bestaande gebouwen betreft is het moeilijker, maar het oude Romeinse systeem van hypocaust zou ook een mogelijkheid zijn.
      –
      Gezien de waarschijnlijk massieve muren en vloeren blijft het waarschijnlijk de beste optie een systeem op te zetten dat die de hitte op laat nemen en weer uit laat stralen. Dat kan door hetzij iedere dag een paar uur lang hoge temperaturen te bereiken en dan de uitstralingswarmte te gebruiken, of na het bereiken van een redelijke temperatuur op een lager niveau te stoken om het min of meer constant te houden.
      Als ik de gebouwen van de foto’s in eerdere afleveringen bekijk zou ik waarschijnlijk gaan voor een soort van rocketstove omdat dat veel minder gedoe me brengt in de constructie en een heel hoog verbrandingsrendement heeft.

      • Bedankt voor de link, Interessane Bekende. Lijkt op een modificatie die ik in gedachte heb voor het kacheltje van 160 euro, maar dan niet voor het huurhuis.

        Een variatie op de hypocaust in Spanje: https://www.lowtechmagazine.be/2017/02/middeleeuws-verwarmingssysteem-leeft-verder-in-spanje.html

        Maar dit is op de Spaanse hoogvlakte, een extreem koud gebied. Noord-West Spanje wordt niet zo koud en de winters duren niet lang. December tot en met februari moet men echt stoken, daarna is de ergste kou voorbij.

        Dat beïnvloed investeringen in isolatie en verwarmingssystemen: hoeveel wil je uitgeven voor een kortere winter? Een paar goede wollen truien zijn veel goedkoper.

        Maar het blijft leuk om te experimenteren met vuur. Een uitdaging wie het beste systeem kan bouwen. Hout is bijna gratis in Galicië.

        In Nederland zijn kolen trouwens nog steeds verkrijgbaar. Een jaar geleden liep ik een kolenboer tegen het lijf. Geen idee dat het nog bestond!

  4. Een speciaal ventilatortje op je kachel doet ook al veel. Mensen met een tiny house maken er gebruik van.

Comments are closed.